Dieta Pięciu Przemian – jak widzą ją dietetycy?

Według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej choroba to efekt zachwiania równowagi w ludzkim organizmie, brak pewnych składników lub energii, albo niewłaściwy jej obieg. Stąd Medycyna Chińska nie wyróżnia jednostek chorobowych, tak jak zachodnia, lecz stara się objąć człowieka i jego problem całościowo, uwzględniając również jego środowisko w którym żyje, klimat oraz przyzwyczajenia. Podczas gdy nasze zalecenia żywieniowe/zdrowotne zmieniają się wręcz co chwilę, założenia Medycyny Chińskiej pozostają niezmienne, opierają się bowiem na prawach kosmicznych. Noc zawsze następuje po dniu, a po wiośnie nadchodzi lato itd.

Sezonowość – podstawowa zasada diety pięciu przemian

Jedną z zasad prowadzenia kuchni według Diety Pięciu Przemian jest sezonowość, czyli coś co znajduje uzasadnienie w naszych ogólnie przyjętych normach zdrowego żywienia. Zima następuje po jesieni, temperatura spada, na co dzień jest nam chłodniej i potrzebujemy nieco więcej „życiowej” energii. Siłą rzeczy sięgamy więc po ciepłe zupy, gęste potrawy z sycącą kaszą, rozgrzewające przyprawy. Latem, częściej wybieramy warzywa i owoce surowe, zimne koktajle oraz sałatki.

Zarówno w ogólno przyjętych normach zdrowego żywienia, jak i w założeniach Diety Pięciu Przemian zaleca się, aby nasza dieta opierała się na sezonowych produktach. To pozwala najpełniej wykorzystać wszystkie walory odżywcze dostępnej nam żywności.

Podział produktów spożywczych

Kuchnia Pięciu Przemian rozdziela produkty spożywcze według różnych kategorii. Jest to więc m.in. podział ze względu na smaki-żywioły. Według teorii Chińczyków, pięć żywiołów odpowiada pięciu smakom, i tak np. kwaśny – żywioł drewna, związany jest z wątrobą oraz pęcherzykiem żółciowym. Smak kwaśny miałby odznaczać się „właściwościami ściągającymi, wywołującymi skurcz, chroniącymi płyny ciała”. Stąd przykładowo u osób nadmiernie pocących się, pożywienie o tym smaku ma pomóc w „zatrzymaniu płynów w organizmie”.

Istnieje również podział według „temperatury”, czyli produkty:

• gorące (ostre przyprawy, takie jak np.: pieprz, surowy czosnek, kora cynamonowa)
• ciepłe (por, cebula, marchew, rodzynki, łagodne przyprawy takie jak np.: majeranek, bazylia, cynamon, orzechy włoskie)
• neutralne (zboża, warzywa gotowane, ziemniaki, sezam, nasiona roślin strączkowych za wyjątkiem soi)
• nawilżające (większość krajowych, soczystych owoców, warzywa takie jak np.: sałata, kapusta, kiełki, pomidory, ogórki)
• zimne (owocowe herbaty o kwaśnym smaku, wodorosty, zimna woda, owoce tropikalne, arbuzy, rabarbar, jogurt, sól)

Założenia diety przewidują technikę jaką powinny zostać przygotowane potrawy, a nawet kolejność w jakiej powinno umieszczać się w garnku kolejne elementy posiłku.

Podstawowe zasady – komentarz dietetyka

• Według specjalistów Kuchni Pięciu Przemian, budowa ludzkiego organizmu przypomina przewód pokarmowy roślinożerców, stąd nasza dieta w 90% powinna składać się właśnie z produktów roślinnych

O ile ta kwestia wydaje się być sporna, o tyle w kontekście rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która zaleca ograniczenie produktów mięsnych, zwłaszcza tych przetworzonych, zalecenie wydaje się mieć swoje uzasadnienie.

• Mleko to produkt przeznaczony tylko dla niemowlaków i dorosły nie powinien po niego sięgać

Według specjalistów żywienia, jeśli nie dotyczy nas problem nietolerancji laktozy (ew. parę innych czynników związanych np. z żywieniem okołooperacyjnym), nie ma przeciwwskazań, aby dorosły człowiek mógł sięgać po ten napój.

• Im mniej przetworzona żywność, tym lepiej dla naszego zdrowia. Należy wybierać produkty z pełnego przemiału, unikać konserw i mrożonek

Wraz ze stopniem przetworzenia produktów spożywczych, spada ich jakość oraz wartość odżywcza, ale też nie zawsze i nie aż tak jak sądzimy.
O ile oczywiście należy zgodzić się, że posiłki typu „otwórz, odgrzej”, chipsy czy fast-foody nie są dla nas dobre, o tyle w kwestii mrożonek dietetycy już zaprotestują. Taka bowiem forma utrwalania żywności, obok liofilizacji, jest uznawana za najlepszą wobec surowca. W największym możliwie stopniu zachowuje jego wartość odżywczą, najlepiej odwzorowując skład produktu świeżego.

• Wyeliminowanie z diety cukru

Żywność posiadająca w swoim składzie spore ilości cukru dodanego nigdy nie będzie zdrowa – z tym na pewno trzeba się zgodzić. Większość dietetyków uważa jednak, że w odpowiednio zbilansowanej diecie jego niewielka ilość nie zaszkodzi.

• Regularne spożywanie posiłków, nie częściej niż co 3 godziny, a ostatni posiłek spożyty ok. 17.00

O ile całkowicie zgadzamy się z kwestią regularnego spożywania posiłków, o tyle w przypadku godziny kolacji zdania będą już podzielone. Jeśli system naszego dnia pozwala położyć się spać ok. godziny 19.00-20.00, wieczorny posiłek blisko 17.00 będzie w sam raz. Jeśli jednak zasypiamy znacznie później, tak spory odstęp kolacji do momentu udania się na odpoczynek może niekorzystnie wpłynąć na nasze samopoczucie.

• W porze letniej należy kłaść się nie później niż o 23.00, zimą – 21.00

W temacie tej zasady na pewno większość może się z nią zgodzić, a już na pewno wielu by tego sobie życzyło. Zalecenie siedmiu godzin snu na dobę powstało nie bez przyczyny. Regularny, odpowiednio długi sen zapewni nam zdrowie oraz dobre samopoczucie. Pytanie tylko czy aby na pewno potrzebujemy aż dziewięciu-dziesięciu godzin odpoczynku (zakładając, że wstajemy ok. 6.00-7.00) i czy jest to możliwe w dzisiejszych czasach?

KOMENTARZ AUTORKI:

Zagadnienia Diety Pięciu Przemian obejmują szeroki zakres informacji. W związku z tym w artykule wykorzystano notatki osób, które dietę tę stosowały i polecały. Autorka zastrzega sobie prawo do błędnej interpretacji zaleceń wynikającej z niemożności bliższego zgłębienia tematu.

Korzystano:

• Devinsky O. i wsp., 2005, Complementary and Alternative Therapies for Epilepsy; Wang S  i wsp. Traditional Chinese Medicine, chapter 17
• Notatki: z bloga White Plate
• Notatki: z podręcznika online Claude Diolosa