Chrzan – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie

Choć chrzan kojarzymy głównie z okresem świąt wielkanocnych jako niezastąpioną przyprawę o charakterystycznym smaku i zapachu, to okazuje się, że posiada on także wiele właściwości prozdrowotnych. Jakich dokładnie? Co zawiera korzeń chrzanu? Czy pomoże na przeziębienie? Czy niektóre związki zawarte w chrzanie pomogą w walce z nowotworami? Odpowiadamy.

Dawniej używany był jako roślina lecznicza, obecnie głównie jako składnik wielu potraw. Korzeń chrzanu zawiera szereg związków, które wykazują działanie prozdrowotne. Jakie ma zastosowanie w kuchni i nie tylko?

Chrzan – charakterystyka i odmiany/rodzaje

Chrzan pospolity (łac. Armoracia rusticana) jest gatunkiem rośliny z rodziny kapustowatych. Posiada długi, biały korzeń oraz zielone liście. W chrzanie występuje związek chemiczny o nazwie izotiocyjanian allilu, który nadaje mu charakterystyczny zapach i smak, może podrażniać oczy, nos i gardło. Chrzan występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, Nowej Zelandii. W Polsce występuje pospolicie na całym obszarze. Dawniej używany był głównie jako roślina lecznicza, obecnie jako dodatek do potraw.

Zdarza się, że chrzan pospolity mylony jest z wasabi – ostrą przyprawą powszechnie używaną w japońskiej kuchni. Może wiązać się to z tym, że zdarza się, iż zamiast prawdziwego wasabi używany jest zwykły chrzan zabarwiony na zielono. Wasabi, a dokładniej chrzan japoński czy też wasabia japońska, jest inną rośliną. Posiada ostry, charakterystyczny smak, kłącze tej rośliny jest koloru zielonego. Podobnie jak chrzan pospolity również należy do rodziny kapustowatych.

Chrzan – wartości i składniki odżywcze, kcal, IG

Chrzan zwyczajowo, ze względu na swój charakterystyczny smak, spożywany jest w niewielkich ilościach. Chrzan ma niski indeks glikemiczny, typowa porcja jest bardzo niskokaloryczna, ale przy tym zawiera kilka cennych składników. Jedna łyżka chrzanu, ważąca około 15 gramów, zawiera w przybliżeniu 7 kcal. W analogicznej ilości chrzan zawiera 0,2 g białka, 0,1 g tłuszczu, 1,7g węglowodanów oraz 0,5 g błonnika.

W chrzanie znajdziemy składniki mineralne, takie jak potas, magnez, fosfor, wapń, a także kwas foliowy i witaminę C. Na uwagę zasługują cenne związki roślinne, w tym glukozynolany, które rozkładają się na izotiocyjaniany i mogą chronić przed infekcjami oraz mieć działanie profilaktyczne w przypadku nowotworów.

Sprawdź: Preparaty na odporność na DOZ.pl

Właściwości lecznicze chrzanu

Chrzan posiada kilka potencjalnych właściwości zdrowotnych. Jedną z nich jest działanie przeciwnowotworowe związane z obecnością związków takich jak glukozynolany i izotiocyjaniany. Związki te mogą wpływać na hamowanie wzrostu komórek nowotworowych. Oprócz tego chrzan zwiera związki o działaniu przeciwutleniającym, zwalczającym uszkodzenia powodowane przez wolne rodniki. Nadmiar wolnych rodników w organizmie może zwiększać ryzyko wielu chorób. Chrzan posiada również działanie antybakteryjne, a także może wpływać korzystnie na zdrowie układu oddechowego. Potrzebne są jednak dalsze badania na tym polu.

Chrzan – gdzie kupić, jak przechowywać i przyrządzać?

Jeżeli jest możliwość, warto wybierać świeży korzeń chrzanu. Jest on zdecydowanie najsmaczniejszy, aromatyczny, a także posiada najwięcej cennych właściwości. Świeży korzeń chrzanu jest też zwykle bardzo tani. Można go kupić na targach, w warzywniakach. Często pojawia się również w popularnych marketach.

Przy zakupie warto wybierać korzenie twarde, bez plam, o jasnokremowej barwie, bez zdrewniałych części.

Chrzan można przechowywać w lodówce, można go także zamrozić. Przed przyrządzeniem chrzan należy obrać, a następnie, w razie potrzeb, pokroić, zmiksować lub zetrzeć na tarce. Chrzan jest warzywem przyprawowym o wyrazistym smaku, dlatego zwykle używa się go w niewielkiej ilości.

Chrzan w kuchni – co zrobić z chrzanu? Gdzie można go dodawać?

W kuchni chrzan używany jest głównie jako dodatek do mięs, jaj, kanapek, ogórków kiszonych. Można go również używać jako składnik sosów, sałatek. Często używany jest jako składnik ćwikły (ćwikła z chrzanem), bardzo lubianego, pikantnego dodatku do wędlin czy mięs. Chrzan używany jest do wytwarzania niektórych rodzajów musztardy, majonezów i kremów.

Zgodnie z tradycją świąt wielkanocnych tarty chrzan wkłada się do koszyka ze święconką.

Chrzan w kosmetyce – na co się go stosuje?

Chrzan znajduje również zastosowanie w kosmetyce. Ze względu na działanie antybakteryjne i przeciwutleniające używany jest jako składnik toników. Stosowany jest również w celu zmniejszenia widoczności plam i przebarwień. Oprócz tego spotkać go można jako składnik masek do włosów i szamponów wzmacniających.

Chrzan – przeciwwskazania, efekty uboczne

Informacje na temat możliwych skutków ubocznych spożywania nadmiaru chrzanu w codziennej diecie są ograniczone. Jednakże chrzan jest produktem bardzo ostrym, dlatego najlepiej używać go oszczędnie.

Zbyt duża ilość może podrażniać jamę ustną i żołądek, co będzie szczególnie uciążliwe dla osób z problemami trawiennymi, wrzodami żołądka, chorobą refluksową przełyku czy nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit.

Przepisy z chrzanem

Poniżej znajdują się przykładowe przepisy z wykorzystaniem chrzanu:

Krem jabłkowo-chrzanowy (2 porcje)

Składniki:

świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
cebula – 0,5 sztuki,
por – 0,5 sztuki,
ziemniaki – 2 sztuki,
jabłko – 1 sztuka,
oliwa z oliwek – 1 łyżka,
bulion warzywny – 500 ml,
jogurt grecki – 4 łyżki,
pieprz, sól.

Przygotowanie: cebulę i pora pokroić, chwilę podsmażyć na rozgrzanej w garnku oliwie. Dodać obrane i pokrojone ziemniaki. Smażyć chwilę. Wlać bulion warzywny, gotować pod przykryciem przez około 20 minut. Następnie dodać starty chrzan oraz starte jabłko, gotować przez 10 minut. Dodać jogurt, zmiksować na krem, doprawić do smaku pieprzem i odrobiną soli.

Ćwikła z chrzanem

Składniki:

burak – 1 sztuka,
świeży, starty na tarce chrzan – 2 łyżki,
sok z cytryny – 1 łyżka,
sól, pieprz.

Przygotowanie: buraka ugotować do miękkości lub upiec owiniętego w folię. Po ostudzeniu obrać, a następnie zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Przełożyć do miseczki, dodać chrzan, sok z cytryny, sól i pieprz. Dokładnie wymieszać.

Data publikacji: 21.12.2022

Data aktualizacji: 22.12.2022

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi

Polecane artykuły

Erytrytol – najzdrowszy cukier świata. Poznaj właściwości oraz zastosowanie erytrolu

Erytrytol (erytrol) to naturalna substancja słodząca o słodyczy sięgającej 60–80% sacharozy, czyli tradycyjnego białego cukru. Ten zdrowy słodzik ma zerową wartość energetyczną. Jest polecany osobom odchudzającym się i cukrzykom. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma erytrol i jakie jest jego zastosowanie.

Czytaj dalej
Jakie leki wziąć ze sobą w wakacyjną podróż?

Choć wakacyjna podróż kojarzy się przede wszystkim z beztroskim wypoczynkiem i relaksem w ciepłym klimacie, nie możemy zapominać o bezpieczeństwie. Jednym z najważniejszych gwarantów, że wszystko pójdzie dobrze, jest zabranie ze sobą dobrze wyposażonej apteczki. Co wziąć ze sobą w podróż?

Czytaj dalej
Etapy gojenia ran. Jak przyspieszyć proces?

Czas gojenia się rany jest kwestią indywidualną. Jest to uzależnione od wielu czynników, w tym od obecności chorób przewlekłych, np. cukrzycy typy 2, palenia papierosów, nadużywania alkoholu, przyjmowania niektórych leków, a nawet występowania schorzeń o podłożu autoimmunologicznym. Proces gojenia przebiega w kilku etapach. Warto pamiętać, że można go znacznie przyspieszyć – zarówno za pomocą domowych sposobów, jak i preparatów aptecznych.

Czytaj dalej
Dlaczego koty nie powinny jeść suchej karmy?

Niestety, mimo że sucha karma jest wygodnym rozwiązaniem, nie jest odpowiednim pokarmem dla kota. Ze względu na szereg uwarunkowań anatomicznych koty nie są przystosowane do diety opartej na zbożach i dużej ilości węglowodanów. Obecne czasy to życie w ciągłym pośpiechu, łatwiej więc napełnić miskę raz dziennie suchymi chrupkami, niż zadbać o świeży pokarm z puszki lub surowe mięso na każdy posiłek.

Czytaj dalej
Jak pomóc kotu i psu w upały? Jak rozpoznać udar cieplny i jak mu zapobiec?

Podobnie jak u ludzi, u zwierząt długa ekspozycja na wysoką temperaturę również może prowadzić do udaru cieplnego. Koty są na niego szczególnie narażone podczas upałów ze względu na zamiłowanie do wygrzewania się na słońcu oraz słabsze możliwości odprowadzania nadmiaru ciepła. Jak rozpoznać udar, jak udzielić pierwszej pomocy i jak zapobiegać jego wystąpieniu?

Czytaj dalej
Karma sucha i mokra dla kota – jak czytać skład? Które smaczki są dobrej jakości?

Obecnie rynek kocich karm jest bardzo zróżnicowany. Opiekun staje przed wyborem – karma sucha czy karma mokra? Monoproteinowa czy ze zróżnicowanym źródłem białka? Bytowa czy filetowa? Istnieje kilka modeli dietetycznych, które w zależności od możliwości opiekuna będą w stanie pokryć zapotrzebowanie kota na wszelkie składniki odżywcze.

Czytaj dalej
10 postaci z bajek Disneya, które mają objawy zaburzeń psychicznych

Wiele osób dopatruje się zaburzeń psychicznych u postaci z filmów, seriali, a nawet bajek. Czy w Stumilowym Lesie Kłapouchy miałby depresję, Tygrys ADHD, a Kubuś Puchatek zaburzenia odżywiania? Na zaburzenia psychiczne u postaci z bajek warto jednak spojrzeć z przymrużeniem oka, bo choć niektóre z nich faktycznie przejawiają objawy natury psychicznej, to nie wiadomo, czy taki był zamysł ich twórców. Jakie problemy o podłożu psychicznym możemy zobaczyć u postaci z bajek Disneya?

Czytaj dalej
Grzyby reishi – działanie, zalecenia i przeciwwskazania

Lakownica żółtawa, znana szerzej jako grzyb reishi, zyskuje coraz większą popularność. Grzyby te cenione są ze względu na swoje potencjalne właściwości prozdrowotne, które obejmują między innymi działanie antyoksydacyjne. Sugeruje się, że grzyby reishi mogą korzystnie wpływać na odporność organizmu oraz wspierać układ nerwowy i układ krążenia. Jakie jest dokładne działanie grzybów reishi? Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania lakownicy żółtawej, czyli „grzyba nieśmiertelności”?

Czytaj dalej