Aronia – wartości odżywcze, właściwości i zastosowanie

Aronia to bez wątpienia jeden z najzdrowszych owoców na świecie. Dane dostępne w literaturze fachowej wskazują na wiele korzyści, jakie możemy czerpać zarówno z świeżych owoców aronii, jak i przetworów. Ze względu na swoje właściwości nazywana jest superowocem. Czym dokładnie wyróżnia się aronia? Co można z niej zrobić?

Aronia – charakterystyka, odmiany

Aronia to rodzaj rośliny z rodziny różowatych. Dzielimy ją na gatunki krzewów: aronię czarną (łac. Aronia melanocarpa), aronię czerwoną (łac. Aronia arbutifolia) oraz mieszańca – aronię śliwolistną (łac. Aronia prunifolia). Aronię czerwoną uprawia się w celach dekoracyjnych, to efekt jej intensywnie purpurowych liści oraz czerwonych owoców. Dla jadalnych, zasobnych w cenne składniki odżywcze produktów uprawnych sadzi się aronię czarną, zwaną również wielkoowocową lub czarnoowocową. Potrzeby rynku doprowadziły do opracowania wielu odmian tego owocu. Do najpopularniejszych należą m.in. hugin, nero, galicjanka, viking.

W świetle tradycji owoce aronii używane były przez rdzennych Amerykanów jako środek łagodzący przeziębienia. Obecnie odmianę aronii czarnej wykorzystuje się na szeroką skalę w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Ze świeżych owoców producenci wytwarzają przede wszystkim dżemy, konfitury, soki, nalewki, galaretki. Sok zaś służy jako intensywny, naturalny barwnik. Aronia swoją barwę zawdzięcza wysokiej zawartości polifenoli, czyli antyoksydantów, które chronią organizm przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników.

Aronia – wartości odżywcze, IG, kalorie

Owoce aronii są niskokaloryczne. Sto gramów, czyli około ¾ szklanki tych owoców, dostarcza w przybliżeniu 47 kcal. W tej wartości ponadto zawiera się 9,6 g węglowodanów, 1,4 g białka oraz 0,5 g tłuszczów. Aronia ma niski indeks glikemiczny (IG), bogata jest w błonnik (5,5 g w 100 g owoców), a także zawiera witaminy C, A, E, jak również w kwas foliowy, żelazo, potas i mangan.

Zarówno świeże, jak i przetworzone, suszone czy też sproszkowane owoce aronii wykazują wyraźne działanie przeciwutleniające. Spowodowane jest to wysoką zawartością związków polifenolowych, do których należą antocyjany, flawonoidy, garbniki, kwasy fenolowe. Działanie przeciwutleniające świeżych owoców aronii jest silniejsze niż wielu innych owoców, np. prawie czterokrotnie większe niż działanie truskawki, borówki, żurawiny, winogrona.

Aronia – właściwości lecznicze

Potwierdzone naukowo wielokierunkowe, korzystne działanie owoców aronii przyczyniło się do popularności tego produktu, rozpowszechnianego w celach prozdrowotnych. Ściślej mówiąc, badania potwierdziły korzystne działanie aronii w przypadku m.in. cukrzycy, chorób serca czy chorób narządu wzroku.

Aronia a cukrzyca

Pozytywny wpływ owoców aronii w zapobieganiu oraz w przebiegu cukrzycy typu II został potwierdzony w wielu pracach naukowych. W przypadku chorych na cukrzycę typu drugiego produkty z aronii wpływały na obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz hemoglobiny glikowanej (HbA1c), a także cholesterolu.

Aronia a ciśnienie i krzepliwość krwi

Związki polifenolowe zawarte w owocach aronii wykazują ochronny oraz stymulujący wpływ na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Zanotowano ponadto działanie przeciwzakrzepowe, naczynio- oraz kardioochronne, hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi), jak również obniżające stężenie triglicerydów oraz cholesterolu we krwi.

Aronia a choroby narządu wzroku

Według dostępnych źródeł, antocyjany z aronii wpływają na poprawę widzenia kolorów, widzenie zmierzchowe oraz rejestrację obrazów. Preparaty z aronii dzięki swoim przeciwutleniającym właściwościom wpływały dodatnio na problem rozwijającej się zaćmy oraz degeneracji plamki żółtej. Eksperci zaobserwowali również, że flawonoidy zawarte w aronii wpływały na poprawę elastyczności ścian naczyń włosowatych w obrębie gałki ocznej, tym samym zmniejszając ich kruchość i przepuszczalność.

Aronia a zdrowie układu pokarmowego

Aronia i jej przetwory wykazują działanie przeciwwrzodowe oraz ochraniające błonę śluzową przewodu pokarmowego. W badaniach również stwierdzono właściwości ochronne względem komórek wątroby. Ekstrakty z aronii ponadto wykazywały skuteczność w wsparciu leczenia niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Aronia a nowotwory

Ze względu na ich silny potencjał przeciwutleniający owoce oraz przetwory z aronii odgrywają rolę w mechanizmie związanym z profilaktyką nowotworów. Polifenole zawarte w aronii chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. Co więcej, wykazano, że hamują cykl życia komórek nowotworowych. W badaniach udowodniono m.in. hamujący wpływ ekstraktów oraz soku z owoców aronii w przypadku komórek raka jelita grubego. 

Co zrobić z aronii?

Z owoców aronii najczęściej przygotowuje się soki. Są one także składnikiem dżemów, przecierów, syropów, herbat i nalewek. Można spożywać je zarówno surowe, jak i suszone. Dodatkowo owoce lub sok można używać do przygotowania koktajli oraz napojów typu smoothie. Aronię również można dodawać do wypieków, takich jak babeczki, ciasta itd.

Na rynku dostępne są preparaty sporządzane z wyciągów z aronii w postaci np. kapsułek lub proszków. W formie sproszkowanej można je dodawać np. do jogurtów, koktajli bądź wypieków. Należy jednak pamiętać, że tego typu suplementy nie podlegają restrykcyjnym wymogom prawodawstwa, dlatego też trudno określić bezpieczną i zalecaną dawkę ekstraktu z aronii. Według doniesień, owoce aronii nie wykazywały skutków ubocznych, nawet przy stosowaniu ich w formie suplementów, niemniej decyzja o takiej formie przyjmowania tego produktu zawsze powinna być poprzedzona poradą u lekarza.

Aronia – gdzie kupić, na co zwracać uwagę przy wyborze, jak przechowywać?

Świeże owoce aronii trudno spotkać w zwykłym sklepie spożywczym. Zwykle dostępne są one w sklepach ze zdrową żywnością, sklepach internetowych lub u lokalnych rolników. Cena za kilogram świeżej aronii wynosi średnio 20 zł. Dobrze, aby kupowana przez nas aronia była w pełni dojrzała oraz jednolicie, ciemno zabarwiona.

Nie tylko świeże owoce aronii, ale również suszone owoce aronii są cennym produktem o właściwościach prozdrowotnych. Szczególnie, gdy nie mamy dostępu do świeżych owoców. Ponadto tak jak w przypadku świeżych owoców, suszona aronia bardzo dobrze nada się do przygotowywania koktajli lub wypieków, a także może stanowić zwykłą przekąskę.

Przeciwwskazania do spożywania aronii

Aronia ma dość specyficzny, cierpki smak, przez co spożywanie jej może być nieprzyjemne. Niektóre z publikacji sugerują, że aronia może wpływać na powstawanie zaparć oraz nieprzyjemnego uczucia suchości w ustach, prócz tego ze względu na działanie hipotensyjne może nie być zbyt dobrym wyborem dla osób z niskim ciśnieniem krwi.

Niemniej obecny stan wiedzy nie wskazuje na dobrze udokumentowane dowody wobec konkretnego ryzyka lub zagrożenia związanego ze spożywaniem aronii. Inaczej mówiąc, dotychczasowo nie ma konkretnych przeciwwskazań co do spożywania aronii. Mimo tego, tak jak w przypadku każdego produktu, należy pamiętać o zdrowym rozsądku, jeżeli chodzi o ilość, jaka jest przez nas spożywana. Ważne jest również, aby na wszelki wypadek unikać zażywania leków bezpośrednio z przetworami aronii.

Przepisy z wykorzystaniem aronii

Oto dwa pomysły na wykorzystanie owoców aronii:

Dżem z aronii

Składniki:

• owoce aronii – 1 kg, 
• cukier – 750 g. 

Sposób przygotowania:  
Owoce aronii umyć, odsączyć. Pół kilograma owoców zmiażdżyć w garnku i następnie dodać cukier oraz zagotować na małym ogniu. Dodać pozostałe owoce, ponownie doprowadzić do wrzenia. Odstawić na parę minut. Gotować nadal na małym ogniu, od czasu do czasu wstrząsając. Dżem jest gotowy, gdy owoce stają się szkliste. Gorący dżem nakładać do wyparzonych słoików.

Syrop z aronii

Poniżej znajduje się lista potrzebnych składników do przygotowania syropu z aronii:

Składniki:

• owoce aronii – 1 kg,
• cukier – 0,5 kg,
• woda – 0,5 l,
• cytryna – 1 sztuka,
• liście aronii  – 1 garść.

Sposób przygotowania:

Owoce dokładnie umyć. Można wcześniej zamrozić je w zamrażalniku, aby owoce miały łagodniejszy smak. Przełożyć je do garnka, dodać liście, całość zalać zimną wodą i doprowadzić do wrzenia. Zmniejszyć ogień, gotować pod przykryciem przez około 40 minut. Odstawić sok do przestygnięcia. Następnie przecedzić przez sitko. Dalej, dodać cukier oraz sok wyciśnięty z cytryny. Zagotować.