Protamina, Protaminum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o protaminie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1939
- Substancje aktywne
-
protamina, siarczan protaminy
- Działanie protaminy
-
odtruwające (antidotum)
- Postacie protaminy
-
roztwór do wstrzykiwań
- Układy narządowe
-
układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
- Specjalności medyczne
-
Chirurgia naczyniowa, Chirurgia ogólna, Choroby wewnętrzne, Geriatria, Hematologia, Kardiologia, Medycyna ratunkowa, Nefrologia, Urologia
- Rys historyczny protaminy
-
Związek został wyizolowany ze spermy łososia. Pierwszy lek zawierający protaminę zatwierdzono do stosowania w 1939 na terytorium Stanów Zjednoczony. W 1949 protamina uzyskała rejestrację nadaną przez szwajcarski Swissmedic.
Spis treści
- Wskazania do stosowania protaminy
- Dawkowanie protaminy
- Przeciwskazania do stosowania protaminy
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania protaminy
- Przeciwwskazania protaminy do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje protaminy z innymi substancjami czynnymi
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ protaminy na ciążę
- Wpływ protaminy na laktację
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania protaminy
- Mechanizm działania protaminy
- Wchłanianie protaminy
- Dystrybucja protaminy
- Metabolizm protaminy
- Wydalanie protaminy
Wskazania do stosowania protaminy
Związek podaje się w celu zniesienia przeciwzakrzepowego działania heparyny np. w postępowaniu przed bądź pooperacyjnym, po zabiegach hemodializy czy też przy występowaniu krwotoków po zastosowaniu heparyny.
Dawkowanie protaminy
Protamine podaje się dożylnie, gdyż tylko podanie do łożyska naczyniowego zapewni farmakologiczny efekt działania związku.
Dawki leku zależą od ilości zastosowanej heparyny (100 jednostek leku ulega zobojętnieniu przez około 1 mg protaminy) oraz wyników testu krzepnięcia.
Zwykle wstrzyknięcia protaminy powtarza się po około 15 minutach od podania pierwszej dawki związku jedno- lub kilkukrotnie. Jeśli pacjent otrzymywał heparynę domięśniowo, protaminę należy wstrzyknąć po upływie 3 godzin od podania pierwszej dawki leku.
Niekiedy może wystąpić rozbicie kompleksu heparyna-protamina, co powoduje uwolnienie nadmiernych ilości heparyny we krwi. Ryzyko pojawienia się tego zjawiska jest wysokie u osób po operacjach serca. Aby nie doszło do krwawień zaleca się podanie dodatkowej dawki protaminy w wielkości opartej o wyniki testów koagulacji pacjenta.
Przeciwskazania do stosowania protaminy
Przeciwwskazaniem do podawania protaminy jest występowanie nadwrażliwości na lek oraz obecność uczulenia na ryby, a także występowanie przeciwciał przeciwko protaminie.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania protaminy
Podawanie związku powinno odbywać się powoli, zbyt szybka aplikacja protaminy może zwiększyć ryzyko wystąpienia ciężkich działań niepożądanych. Szybkość podania dla 10 mg/ml nie powinna być krótsza niż 3 minuty, a dla 50 mg/ml nie krótsza niż 10 minut.
Nie zaleca się stosowania dawki wyższej niż 50 mg w ciągu dziesięciu minut, gdyż mogą nasilić się skutki uboczne leku.
Podczas podawania leku 50 mg/ml należy zachować odstępy między wstrzyknięciem kolejnych dawek związku, które nie powinny być krótsze niż 10-15 minut.
Przeciwwskazania protaminy do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Przeciwwskazaniem do podawania protaminy jest podawanie (obecnie lub w przeszłości) insuliny zawierającej protaminę pacjentom z cukrzycą. W tej grupie osób mogą być obecne przeciwciała przeciwko protaminie, co prowadzi do wystąpienia ciężkich działań niepożądanych leku łącznie z rozwojem reakcji anafilaktycznych.
Interakcje protaminy z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Heparyna (Heparin) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Inne rodzaje interakcji
Protamina wykazuje niezgodności farmaceutyczne z cefalosporynami i penicylinami oraz kwasem joksoglowym i amidotryzonowym jak również jego pochodnymi wykorzystywanymi w diagnostyce.
Wpływ protaminy na ciążę
Nie przeprowadzono badań klinicznych, oceniających bezpieczeństwo podawania związku kobietom ciężarnym. Nie wiadomo czy związek wykazuje działanie embriotoksyczne bądź teratogenne.
Wpływ protaminy na laktację
Nie wiadomo czy protamina przenika do mleka kobiecego, nie oszacowano również bezpieczeństwa podawania związku w okresie laktacji.
Dopuszcza się podanie leku jeśli jego zastosowanie jest niezbędne, w razie decyzji kobiety o nie przerwaniu karmienia piersią, należy ściśle obserwować oseska pod kątem pojawienia się działań niepożądanych charakterystycznych dla protaminy.
Inne możliwe skutki uboczne
Po dożylnym podaniu związku najczęściej mogą pojawić się przemijające niedociśnienie z możliwą towarzyszącą bradykardią (rzadkoskurcz może również występować samodzielnie), uczucie gorąca oraz zaczerwienienie, a także zaburzenia krążenia. Bardzo rzadko istnieje ryzyko wystąpienia reakcji ananfilaktycznych, nadciśnienie wraz z obrzękiem płuc, nudności oraz wymioty, ból pleców, sapanie, duszności, skurcz oskrzeli, pokrzywka czy znużenie, jak również trombocytopenia i leukocytopenia.
Objawy przedawkowania protaminy
Podczas podawania zbyt wysokich dawek leku może nasilić się efekt przeciwzakrzepowy, istnieje również ryzyko wystąpienia znaczącego spadku ciśnienia bądź jego wzrostu, bradykardii czy kłopotów z oddychaniem oraz nadciśnienia płucnego.
Mechanizm działania protaminy
Protamina jest związkiem o budowie aminokwasów dodatnio naładowanych, który z łatwością wiąże się z heparyną. Działanie to skutkuje hamowaniem przeciwzakrzepowego działania związku i przywróceniem fizjologicznych mechanizmów koagulacji.
Farmakologiczne działanie związku, pojawia się po około 5 minutach od wstrzyknięcia, dawkowanie związku należy prowadzić pod ścisłą kontrolą lekarza, przy monitorowaniu czasu krzepnięcia oraz czasu częściowej generacji tromboplastyny.
Wchłanianie protaminy
Początek działania protaminy pojawia się zwykle po 5 minutach od podania dożylnego i może się utrzymać do 2 godzin od podania.
Dystrybucja protaminy
Lek pozostaje w naczyniach krwionośnych, gdzie wiąże się z heparyną.
Metabolizm protaminy
Metabolizm związku nie został do końca poznany, uważa się, iż kompleks protamina-heparyna rozpada się pod wpływem nadmiaru protaminy. Postuluje się także, że kompleks może być rozkładany przez fibrynolizynę.
Wydalanie protaminy
Okres półtrwania protaminy u zdrowych ochotników wynosił około 8 minut, z kolei u pacjentów kardiologicznych półtrwanie związku ulega skróceniu do 4,5 minut.