Rybawiryna, Ribavirinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o rybawirynie

Rok wprowadzenia na rynek
1985
Substancje aktywne
rybawiryna
Działanie rybawiryny
przeciwwirusowe
Postacie rybawiryny
kapsułki twarde, tabletki powlekane
Układy narządowe
układ oddechowy, układ pokarmowy (trawienny)
Specjalności medyczne
Gastroenterologia
Rys historyczny rybawiryny

Rybawiryna została zaakceptowana do użytku medycznego w Stanach Zjednoczonych przez Food and Drug Administration (FDA) dnia 31 grudnia 1985 roku. Podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie leku na rynek farmaceutyczny była firma VALEANT PHARM INTL. Z kolei European Medicines Agency (EMA) dopuściła substancję czynna do obrotu dnia 7 maja 1999 roku. W tym wypadku podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie była firma Merck.

Wzór sumaryczny rybawiryny

C8H12N4O5

Spis treści

Wskazania do stosowania rybawiryny

Rybawiryna jest stosowana w terapii skojarzonej przewlekłego, wirusowego zapalenia wątroby typu C (WZW C).

Rybawirynę stosuje się również wziewnie, w nebulizacji, w terapii ciężkiego zapalenia oskrzelików i płuc u dzieci, wywołanego zakażeniem RSV. Kwestia skuteczności podawania leku w tej formie wciąż budzi kontrowersje.

Dawkowanie rybawiryny

Rybawirynę stosuje się doustnie, w trakcie posiłku.

Dawka stosowana w leczeniu i czas trwania leczenia zależne są od genotypu wirusa, masy ciała pacjenta, wystąpienia działań niepożądanych, które wymagają dostosowania dawki substancji czynnej, rodzaju produktu leczniczego stosowanego w skojarzeniu z rybawiryną oraz chorób towarzyszących (zaburzenia czynności nerek).

Biorąc pod uwagę wyżej wymienione czynniki, wielkość dawki leku dostosowywana jest dla chorego indywidulanie przez lekarza, mającego doświadczenie w leczeniu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C.

Przeciwskazania do stosowania rybawiryny

Przeciwskazaniem są nadwrażliwość na rybawirynę, ciężka niewydolność wątroby, niewyrównana marskość wątroby i hemoglobinopatie takie jak na przykład niedokrwistość sierpowatokrwinkowa lub talasemia. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również ciężką chorobę serca, w tym niestabilną lub niedostatecznie kontrolowaną chorobę serca rozpoznaną w okresie 6 miesięcy, które poprzedzały leczenie.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania rybawiryny

Rybawiryna może działać rakotwórczo. Potwierdzono to w niektórych testach genotoksyczności.

Zaleca się ostawienie rybawiryny, jeśli wystąpią objawy niewyrównanej niewydolności wątroby.

Rybawirynę należy stosować ostrożnie u pacjentów z chorobami serca, ponieważ substancja czynna może zmniejszać stężenie hemoglobiny, a to wpływa na pogorszenie czynności serca.

Zaleca się odstawienie substancji czynnej, jeśli u pacjenta wystąpi reakcja nadwrażliwości (obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, pokrzywka, reakcja anafilaktyczna).

Stosowanie terapii skojarzonej z rybawiryną może wywoływać u pacjenta działania niepożądane w postaci ciężkich zaburzeń widzenia, zahamowania wzrostu u dzieci i młodzieży oraz rozwoju chorób zębów.

Stosowanie terapii skojarzonej z rybawiryną może wywoływać u pacjenta działania niepożądane w postaci ciężkich zaburzeń psychicznych oraz związanych z ośrodkowym układem nerwowym (zachowania agresywna, depresja, myśli samobójcze).

Interakcje rybawiryny z innymi substancjami czynnymi

Jednoczesne stosowanie substancji czynnych zwiększa ryzyko zapalenia trzustki.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Beksaroten (Bexarotene) inne leki przeciwnowotworowe
Jednoczesne stosowanie substancji czynnych może zmniejszać działanie przeciwzakrzepowe warfaryny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Abakawir osłabia działanie rybawiryny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Abakawir (Abacavir) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Rybawiryna hamuje fosforylację zydowudyny. Może zwiększać wiremię HIV w osoczu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Zydowudyna (Azydotymidyna, AZT) (Zidovudine) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Rybawiryna hamuje fosforylację stawudyny. Może zwiększać wiremię HIV w osoczu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Stawudyna (Stavudine) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Rybawiryna hamuje aktywność dehydrogenazy monofosforanu inozyny. Wpływa zatem na metabolizm azatiopryny. Może wystąpić mielotoksyczność.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Azatiopryna (Azathioprine) inne leki immunosupresyjne

Interakcje rybawiryny z pożywieniem

W badaniach zauważono, że biodostępność rybawiryny podanej z posiłkiem wysokotłuszczowym zwiększa się.

Wpływ rybawiryny na prowadzenie pojazdów

Rybawiryna nie powoduje objawów lub są one nieznaczące, jeśli chodzi o wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Jeśli jednak u pacjenta wystąpią działania niepożądane takie jak senność, zawroty głowy to należy zachować ostrożność.

Inne rodzaje interakcji

Pacjentów leczonych rybawiryną należy obserwować pod kątem rozwoju dny moczanowej. W czasie terapii substancją czynną obserwowano bowiem zwiększenie stężenia kwasu moczowego w wyniku hemolizy.

Wpływ rybawiryny na ciążę

Badania przedkliniczne na wszystkich gatunkach zwierząt wykazały, że rybawiryna ma działanie teratogenne lub embriotoksyczne. Stwierdzono, że w wyniku jej stosowania dochodzi do wad rozwojowych podniebienia, żuchwy, czaszki, oczu, kończyn, układu kostnego oraz przewodu pokarmowego. Ponadto zaobserwowano, że przeżywalność płodów i potomstwa zwierząt, którym podano substancje czynną, była zmniejszona. W związku z powyższym stosowanie rybawiryny w ciąży jest przeciwwskazane. Zaleca się również, aby zachować szczególną ostrożność przez pacjentki i ich partnerów, mającą na celu uniknięcie ciąży. Kobieta nie powinna także zachodzić w ciąże minimum cztery miesiące po zakończeniu leczenia.

Wpływ rybawiryny na laktację

Nie wiadomo czy rybawiryna jest obecna w mleku kobiecym. Nie zaleca się jej stosowania w okresie laktacji.

Wpływ rybawiryny na płodność

Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały, że substancja czynna powoduje zmiany w plemnikach. Dotyczyło to nawet dawek mniejszych niż te stosowane u ludzi. Zaleca się użycie skutecznej metody antykoncepcji przez czas trwania terapii oraz siedem miesięcy po jej zakończeniu.

Skutki uboczne

bezsenność
biegunka
ból głowy
bóle mięśniowe
depresja
drażliwość
duszność
kaszel
łysienie
nudności
suchość skóry
świąd
zaburzenia koncentracji
zawroty głowy
zmęczenie
neutropenia
ból brzucha
gorączka
dreszcze
niedokrwistość
bóle stawów
Anoreksja
ból
ból karku
ból w klatce piersiowej
drżenie
impotencja
kołatanie serca
letarg
łuszczyca
małopłytkowość
migrena
nerwowość
niedociśnienie tętnicze
niepokój
niestrawność
omdlenia
owrzodzenie jamy ustnej
parestezje
pokrzywka
senność
skurcze mięśni
suchość błony śluzowej jamy ustnej
tachykardia
wymioty
wyprysk
wysypka
wzdęcia
zaburzenia pamięci
zaburzenia smaku
zapalenie jamy ustnej
zapalenie stawów
zaparcia
zmiany nastroju
nadwrażliwość na światło
nadmierne pocenie się
zmniejszenie masy ciała
zapalenie oskrzeli
ból gardła
uderzenia gorąca
nagłe zaczerwienienie skóry
krwawienie z nosa
trudności z połykaniem
osłabienie siły mięśniowej
obrzęki obwodowe
szumy uszne
nadczynność tarczycy
przekrwienie błony śluzowej nosa
koszmary nocne
zapalenie języka
zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
Niedoczulica
uogólnione powiększenie węzłów chłonnych
zakażenia górnych dróg oddechowych
Niedoczynność tarczycy
osłabienie
objawy grypopodobne
duszność wysiłkowa
nieżyt nosa
bóle pleców
Opryszczka
Przeczulica dotykowa
bóle kości
nocne poty
ból oczu
zaburzenia ostrości widzenia
przekrwienie błony śluzowej zatok
wzmożone pragnienie
zapalenie błony śluzowej gardła
zaburzenia emocjonalne
zmiany skórne
Zakażenie drożdżakowe jamy ustnej
zmniejszenie popędu płciowegp
zapalenie oczu
zeskórnienie spojówek
ból uszu
krwawienia z dziąseł
agresja
cukrzyca
myśli samobójcze
nadciśnienie
odwodnienie
omamy
zaburzenia czynności wątroby
świszczący oddech
zapalenie płuc
neuropatia obwodowa
gniew
zakażenia dróg moczowych
krwawienia z przewodu pokarmowego
zapalenie dziąseł
zapalenie czerwieni wargowej
bóle mięśniowo-szkieletowe
zakażenie dolnych dróg oddechowych
zakażenia skóry
krwotok do siatkówki
sarkoidoza
zapalenie tarczycy
częstoskurcz nadkomorowy
drgawki
migotanie przedsionków
toczeń rumieniowaty układowy
zapalenie naczyń
zapalenie trzustki
pancytopenia
zaburzenia rytmu serca
zapalenie i (lub) neuropatia nerwu wzrokowego
zaburzenia psychotyczne
śpiączka
zastoinowa niewydolność serca
obrzęk tarczy nerwu wzrokowego
niewydolność wątroby
zapalenie mięśni
zapalenie dróg żółciowych
Dławica piersiowa
śródmiąższowe zapalenie płuc
zapalenie osierdzia
krwotok mózgowy
zawał mięśnia sercowego
wrzód trawienny
retinopatia
stłuszczenie wątroby
zator tętnicy płucnej
anafilaksja
próby samobójcze
zapalenie wsierdzia
zapalenie ucha zewnętrznego
reumatoidalne zapalenie stawów
porażenie nerwu twarzowego
zaburzenia naczyniowe siatkówki
owrzodzenie rogówki
rumień wielopostaciowy
zespół Stevensa-Johnsona
niedokrwistość aplastyczna
martwica toksyczno-rozpływna naskórka
utrata wzroku
plamica małopłytkowa
niedokrwienie mózgu
zaburzenia czynności nerek
rabdomioliza
zespół nerczycowy
Stan pobudzenia maniakalnego
niedokrwienne zapalenie jelit
wybiórcza aplazja układu czerwono-krwinkowego
odrzucenie przeszczepu
zespół Vogta-Koyanagi-Harada
zaburzenia dwubiegunowe
ciężkie rozwarstwienie siatkówki
pigmentacja języka

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie wziewne: podrażnienia dróg oddechowych, podrażnienia spojówek.

Objawy przedawkowania rybawiryny

Brak danych klinicznych dotyczących przedawkowania substancji czynnej. U niektórych pacjentów, którzy przyjęli dawki około czterokrotnie większe niż maksymalne zalecane dawki, obserwowano hipokalcemię i hipomagnezemię.

Mechanizm działania rybawiryny

Rybawiryna jest analogiem guanozyny fosforylowanym przez kinazy komórkowe do aktywnej trójfosfopochodnej, której mechanizm działania przeciwwirusowego jest niejasny. Substancja czynna najprawdopodobniej zmniejsza komórkową syntezę trójfosforanu guanozyny. Ponadto hamuje tworzenie "czapeczki" dla wirusowego mRNA. Hamuje także bezpośrednio polimerazy DNA różnych wirusów takich jak: wirus grypy A oraz B, paragrypy, HCV, RSV, HIV–1, EBV i wirusa gorączki Lassa. W badaniach zauważono, że rybawiryna wyraźnie nasila odpowiedź komórkową na działanie interferonu.

Wchłanianie rybawiryny

Rybawiryna jest dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego. Stężenie maksymalne substancji czynnej osiągane jest po 1–2 godzinach po podaniu. Biodostępność po podaniu dawki 600 mg wynosi 64%.

Dystrybucja rybawiryny

Rybawiryna nie wiąże się z białkami osocza. Objętość dystrybucji substancji czynnej wynosi około 4500 l.

Metabolizm rybawiryny

Metabolizm substancji czynnej odbywa się w obrębie dwóch szlaków. Pierwszy z nich nazywa się szlakiem odwracalnej fosforylacji, a drugi degradacji przez derybozylację i hydrolizę amidów. Oba szlaki prowadzą do powstania metabolitów czyli triazoli karboksyamidowych. W badaniach wykazano, że rybawiryna nie jest substratem enzymów CYP450.

Wydalanie rybawiryny

Rybawiryna i jej metabolity czyli triazol karboksyamidu i triazol kwasu karboksylowego, wydalane są głownie przez nerki (61%). W drugiej kolejności substancja czynna wykrywana jest w kale (12%). Całkowity klirens po podaniu pojedynczej dawki 1200 mg substancji czynnej wynosi 26 l/h.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl