Salbutamol, Salbutamolum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o salbutamolu

Rok wprowadzenia na rynek
1968
Substancje aktywne
salbutamol
Działanie salbutamolu
rozszerza oskrzela (rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli)
Postacie salbutamolu
aerozol wziewny, proszek do inhalacji, roztwór do inhalacji z nebulizatora, roztwór do wstrzykiwań, syrop, tabletki, aerozol inhalacyjny, zawiesina
Układy narządowe
układ oddechowy
Specjalności medyczne
Alergologia, Choroby płuc
Rys historyczny salbutamolu

Salbumatol to pierwszy selektywny agonista receptora beta-2-adrenergicznego, który został wprowadzony na rynek w 1968 roku przez brytyjską firmę farmaceutyczną Allen & Hanburys pod nazwą handlową Ventolin. Lek został zatwierdzony przez Food and Drug Administration (FDA) w 1982 roku.

Wzór sumaryczny salbutamolu

C13H21NO3

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające salbutamol

Wskazania do stosowania salbutamolu

Salbutamol jest stosowany w stanach skurczowych oskrzeli w przebiegu astmy oskrzelowej i odwracalnej obturacji dróg oddechowych. Salbumatol jest również wskazany do doraźnego stosowania przed planowanym wysiłkiem fizycznym i przewidywanym kontaktem z alergenem wywołującym napady duszności.

Dawkowanie salbutamolu

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.

Aerozol inhalacyjny, proszek do inhalacji
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych, młodzieży i dzieci powyżej 4 roku życia to 800 μg salbutamolu. Zalecana pojedyncza dawka do przerwania skurczu oskrzeli, a także stosowana zapobiegawczo przed podjęciem wysiłku fizycznego lub przed przewidywanym kontaktem z alergenem to 200 μg (dawkę można powtórzyć nie częściej niż 4 razy na dobę).

Płyn do inhalacji z nebulizatora
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych, młodzieży i dzieci powyżej 4 roku życia to 20 mg na dobę (dawka dobowa 40 mg jest dopuszczalna w warunkach szpitalnych). U dzieci poniżej 4 roku życia zaleca się dobór innej postaci leku.

Do podania leku wziewnego u niemowląt i małych dzieci wykorzystuje się komorę inhalacyjną Babyhaler, której zastosowanie zwiększa prawdopodobieństwo tego, że dziecko otrzyma odpowiednią dawkę leku.

Podanie podskórne, domięśniowe lub dożylne
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych to 3 mg na dobę.

Podanie doustne w postaci syropu
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych i młodzieży powyżej 12 roku życia to 16 mg.
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dzieci w wieku od 2 do 12 lat to 8 mg.

Podanie doustne w postaci tabletki
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych i młodzieży powyżej 12 roku życia to 32 mg.
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dzieci w wieku od 2 do 12 lat to 24 mg.

Przeciwskazania do stosowania salbutamolu

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na salbutamol, zapobieganie niepowikłanemu porodowi przedwczesnemu (z wyjątkiem postaci dożylnej i tabletek) oraz przypadki poronienia zagrażającego. Leku nie należy ponownie stosować u osób, u których po wcześniejszym zastosowaniu salbutamolu wystąpiły zagrażające życiu objawy m.in. zaburzenia pracy serca.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania salbutamolu

Salbutamol nie leczy przyczyny astmy, dlatego u osób z ciężką postacią astmy i niestabilnym przebiegiem nie może być to jedyny stosowany lek. W przypadku takich pacjentów wymagane jest włączenie do terapii kortykosteroidu wziewnego i/lub doustnego.
Nie należy samodzielnie zwiększać dawki salbutamolu. Taką decyzję może podjąć tylko i wyłącznie lekarz po dokładnej ocenie czynności układu oddechowego.
Jeżeli pacjent odczuwa konieczność częstszego przyjmowania leku to należy zgłosić się do lekarza i rozważyć zwiększenie dawki leku przeciwzapalnego. Nieprawidłowo kontrolowana astma może doprowadzić nawet to śmierci.
Należy zachować ostrożność u pacjentów z tyreotoksykozą.
Stosowanie salbutamolu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem hipokaliemii. W grupie osób szczególnie narażonych na to działanie są pacjenci przyjmujący jednocześnie ksantyny, steroidy, leki moczopędne nieoszczędzające potas.
Odnotowano przypadki niedokrwienia mięśnia sercowego podczas stosowania salbutamolu, dlatego należy konsultować z lekarzem pojawiające się objawy, takie jak duszność i ból w klatce piersiowej.
Lek należy stosować ze szczególną ostrożnością w przypadku współistniejących chorób: nadczynność tarczycy, padaczka, nadciśnienie tętnicze (ryzyko wzrostu ciśnienia), tętniak, cukrzyca (ryzyko wzrostu stężenia glukozy we krwi), kardiomiopatia przerostowa, tachyarytmia, guz chromatochłonny nadnerczy.
Należy kontrolować stężenie mleczanów w surowicy, ponieważ wzrost stężenia mleczanów powoduje duszność i hiperwentylację co może doprowadzić do błędnej interpretacji objawów, jako wynik nieskutecznie leczonej astmy, co z kolei skutkuje błędnym zwiększaniem dawek leku przeciwastmatycznego.
Lek może hamować czynność skurczową macicy, dlatego należy to uwzględnić w okresie porodu.

Przeciwwskazania salbutamolu do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Przeciwwskazane jest łączenie salbutamolu z wziewnymi sympatykomimetykami, które rozszerzają naczynia krwionośne, ze względu na powikłania sercowo-naczyniowe.
Nie należy łączyć leku z nieselektywnymi blokerami receptorów β-adrenergicznych (propafenon, karwedilol, nadolol, sotalol), ze względu na ryzyko silnego zwężenia oskrzeli.
Salbutamolu nie należy  podawać, gdy po zastosowaniu innych  leków beta-adrenergicznych wystąpiły takie objawy jak kołatanie serca, przyspieszenie tętna, wzrost ciśnienia tętniczego i inne wynikające z pobudzenia układu współczulnego.

Interakcje salbutamolu z innymi substancjami czynnymi

Zwiększenie ryzyka ciężkich działań niepożądanych ze strony układu krążenia.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Abirateron (Abiraterone) inne leki przeciwnowotworowe
Adrenalina (Adrenaline) leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne
Amiodaron (Amiodarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III
Anagrelid (Anagrelide) inne leki przeciwnowotworowe
Bedakilina (Bedaquiline) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Cerytynib (Ceritinib) inhibitory kinazy białkowej
Citalopram (Citalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Dobutamina (Dobutamine) leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne
Dopamina (Dopamine) agoniści receptorów dopaminowych
Fenoterol (Fenoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Fenylefryna (Phenylephrine) agoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Formoterol (Formoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Klonidyna (Clonidine) agoniści receptora imidazolowego
Midodryna (Midodrine) agoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Moksonidyna (Moxonidine) agoniści receptora imidazolowego
Noradrenalina (Noradrenaline, norepinephrine) leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Salmeterol (Salmeterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Tyzanidyna (Tizanidine) agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych
Efedryna (Ephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Osłabienie działania salbutamolu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Karwedilol (Carvedilol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Pindolol (Pindolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Propranolol (Propranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Zmniejszenie czynności skurczowej macicy z ryzykiem wystąpienia krwawienia. Zwiększona reaktywność mięśnia sercowego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Desfluran (Desflurane) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory
Izofluran (Isoflurane) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory
Sewofluran (Sevoflurane) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory
Zwiększenie wpływu salbutamolu na układ sercowo-naczyniowy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Doksepina (Doxepin) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Duloksetyna (Duloxetine) SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory
Klomipramina (Clomipramine) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Moklobemid (Moclobemide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Opipramol (Opipramol) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Selegilina (Selegiline) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Działanie przeciwstawne leków (możliwy skurcz oskrzeli u pacjentów z astmą).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acebutolol (Acebutolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Atenolol (Atenolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Betaksolol (Betaxolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Bisoprolol (Bisoprolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Celiprolol (Celiprolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Esmolol (Esmolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Karwedilol (Carvedilol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Nebiwolol (Nebivolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Pindolol (Pindolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Propranolol (Propranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Sotalol (Sotalol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Tymolol (Timolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Metipranolol (Metipranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Zwiększenie ryzyka hipokaliemii.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acetazolamid (Acetazolamide) inhibitory anhydrazy węglanowej
Betametazon (Betamethasone) glikokortykosteroidy
Deksametazon (Dexamethasone) glikokortykosteroidy
Digoksyna (Digoxin) glikozydy nasercowe
Furosemid (Furosemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Hydrokortyzon (Hydrocortisone) glikokortykosteroidy
Indapamid (Indapamide) sulfonamidy
Metyloprednizolon (Methylprednisolone) glikokortykosteroidy
Prednizon (Prednisone) glikokortykosteroidy
Teofilina (Theophylline) metyloksantyny - blokery adenozyny i fosfodiesterazy
Torasemid (Torasemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Triamcynolon (Triamcinolone) glikokortykosteroidy

Wpływ salbutamolu na ciążę

Brakuje danych jednoznacznie określających wpływ salbutamolu na ciążę, dlatego lek należy stosować u kobiet ciężarnych tylko wtedy, gdy korzyści dla matki znacznie przewyższają ryzyko dla płodu.
Bezwzględnie przeciwwskazane jest stosowanie leku w postaci roztworu do iniekcji przed 22 tygodniem ciąży, w zapobieganiu przedwczesnemu porodowi u kobiet ze stwierdzoną chorobą niedokrwienną serca lub predyspozycją do wystąpienia choroby niedokrwiennej, a także wtedy, gdy stwierdzono wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, letalną wadę wrodzoną rozwojową lub letalną malformację chromosomalną i inne przypadki, w których przedłużanie ciąży stanowi zagrożenie.

Wpływ salbutamolu na laktację

Brakuje danych jednoznacznie określających wpływ salbutamolu na laktację, dlatego lek należy stosować u kobiet w okresie karmienia piersią tylko wtedy, gdy korzyści dla matki znacznie przewyższają ryzyko dla dziecka.

Skutki uboczne

drżenie
ból głowy
kołatanie serca
kurcze mięśni
tachykardia
rozszerzenie obwodowych naczyń krwionośnych
hipokaliemia
skurcz oskrzeli
pokrzywka
zaburzenia rytmu serca
Sztywność mięśni
obrzęk naczynioruchowy
nadpobudliwość
niedokrwienie serca
niedociśnienie tętnicze
zapaść sercowo-naczyniowa
obrzęk płuc
zmniejszenie ciśnienia tętniczego rozkurczowego
hiperglikemia

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Aerozol inhalacyjny, proszek do inhalacji, płyn do inhalacji z nebulizatora, podanie podskórne, domięśniowe lub dożylne: działanie niepożądane są zbieżne z działaniami niepożądanymi po podaniu doustnym.

Objawy przedawkowania salbutamolu

Objawy przedawkowania salbutamolu są równoważne nasilonym działaniom niepożądanych. Może wystąpić nerwowość, kołatanie serca, częstoskurcz serca, nagły wzrost lub spadek ciśnienia tętniczego, drżenia, drgawki, ból dławicowy, suchość błon śluzowych jamy ustnej, bóle i zawroty głowy. Ze względu na ryzyko wystąpienia zagrażającej życiu hipokaliemii przy przedawkowaniu leku, należy monitorować stężenie potasu w surowicy krwi.

Mechanizm działania salbutamolu

Salbutamol pobudza receptory adrenergiczne typu βzlokalizowane w mięśniach gładkich oskrzeli, naczyń krwionośnych i przewodu pokarmowego. Po przyłączeniu do receptora lek aktywuje cyklazę adenylową, która nasila przemianę adenozynotrójfosforanu (ATP) do cyklicznego 3',5'-adenozynomonofosforanu (cAMP). Powstały nukleotyd zapoczątkowuje fosforylację odpowiednich białek, których obecność jest konieczna do wystąpienia działania. W efekcie dochodzi do rozkurczu mięśni gładkich oskrzeli i rozszerzenia oskrzeli, do wzrostu ilości śluzu w drogach oddechowych, rozszerzenia naczyń krwionośnych i zmniejszenia wydzielania mediatorów reakcji zapalnej. Ponadto, salbutamol pobudza przemianę materii zwiększając stężenie glukozy i kwasów tłuszczowych.

Wchłanianie salbutamolu

Biodostępność salbutamolu po podaniu doustnym wynosi 50%. Lek podany doustnie zaczyna działać po 30 minutach i osiąga stężenie maksymalne po 2 h od przyjęcia.
Około 10-20% dawki leku wziewnego trafia do dolnych dróg oddechowych, natomiast pozostała część zostaje połknięta i wchłania się z przewodu pokarmowego do krwioobiegu.

Dystrybucja salbutamolu

Salbutamol wiąże się w około 10% z białkami osocza.

Metabolizm salbutamolu

Salbutamol jest metabolizowany w wątrobie do siarczanu.

Wydalanie salbutamolu

Lek zostaje wydalony z organizmy w ciągu 72 h. Główną drogą wydalania leku w postaci niezmienionej i w postaci siarczanu są nerki (65-90%), natomiast z kałem zostaje wydalona niewielka jego część (4%).

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl