Siarczan żelaza, Ferrosi sulfas - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o siarczanie żelaza
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1946
- Substancje aktywne
-
siarczan żelaza
- Działanie siarczanu żelaza
-
przeciwanemiczne (leczenie niedoborów żelaza), uzupełnia niedobór żelaza
- Postacie siarczanu żelaza
-
tabletki o przedłużonym uwalnianiu
- Układy narządowe
-
układ krwiotwórczy i krew, układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
- Specjalności medyczne
-
Ginekologia i położnictwo, Hematologia, Medycyna rodzinna
- Rys historyczny siarczanu żelaza
-
Siarczan żelaza został zatwierdzony do użytku medycznego w Stanach Zjednoczonych przez Food and Drug Administration (FDA) dnia 13 sierpnia 1946 roku. Podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie substancji czynnej na rynek farmaceutyczny była firma Lederle. Z kolei Swissmedic w Szwajcarii dopuściło siarczan żelaza dnia 22 czerwca 1967 roku. W tym wypadku podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie była firma Farmaceutica Teofarma Suisse.
- Wzór sumaryczny siarczanu żelaza
-
FeSO4
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające siarczan żelaza
- Wskazania do stosowania siarczanu żelaza
- Dawkowanie siarczanu żelaza
- Przeciwskazania do stosowania siarczanu żelaza
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania siarczanu żelaza
- Interakcje siarczanu żelaza z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje siarczanu żelaza z pożywieniem
- Wpływ siarczanu żelaza na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ siarczanu żelaza na ciążę
- Wpływ siarczanu żelaza na laktację
- Wpływ siarczanu żelaza na płodność
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania siarczanu żelaza
- Mechanizm działania siarczanu żelaza
- Wchłanianie siarczanu żelaza
- Dystrybucja siarczanu żelaza
- Metabolizm siarczanu żelaza
- Wydalanie siarczanu żelaza
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające siarczan żelaza
Wskazania do stosowania siarczanu żelaza
Siarczan żelaza jest stosowany między innymi w leczeniu niedokrwistości z niedoboru tego związku (na przykład w wyniku przewlekłych krwawień). Siarczan żelaza stosuje się również w celu uzupełnienia niedoboru żelaza, który wynika na przykład ze zwiększonego zapotrzebowania organizmu na substancję czynną (ciąża, połóg, karmienie piersią). Wskazaniem do stosowania jest także utajony niedobór żelaza, który występuje najczęściej w takich grupach społecznych jak osoby w podeszłym wieku, kobiety w okresie rozrodczym, a także młodzież w czasie dorastania.
Dawkowanie siarczanu żelaza
Siarczan żelaza stosuje się doustnie, najlepiej między posiłkami.
Dawka stosowana w leczeniu zależna od jednostki chorobowej, masy ciała oraz chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby).
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 80 mg do 400 mg.
Przeciwskazania do stosowania siarczanu żelaza
Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na siarczan żelaza oraz zaburzenia metabolizmu żelaza (talasemia, niedokrwistość syderoblastyczna). Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również nadmiar żelaza w organizmie (powtarzane transfuzje krwi, hemochromatoza), zaburzone wchłanianie substancji czynnej z przewodu pokarmowego i porfirię skórną późną.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania siarczanu żelaza
Siarczan żelaza może powodować ciemne zabarwienie stolca.
Siarczan żelaza należy stosować ostrożnie u pacjentów z chorobami nerek, stanami zapalnymi jelit, zaburzeniami czynności wątroby oraz czynną chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy.
Siarczan żelaza podawany długotrwale u dzieci, może ulegać toksycznej kumulacji w organizmie.
Substancja czynna może powodować czasowe zabarwienie zębów.
Zanim rozpocznie się terapię siarczanem żelaza, zaleca się znalezienie przyczyny niedoboru tego związku w organizmie.
Interakcje siarczanu żelaza z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Alendronian sodu (Sodium alendronate, alendronic acid) | bisfosfoniany |
Kwas pamidronowy (Pamidronic acid) | bisfosfoniany |
Kwas zoledronowy (Zoledronic acid) | bisfosfoniany |
Ryzedronian sodu (Risedronate sodium) | bisfosfoniany |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Chlorotetracyklina (Chlortetracycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Doksycyklina (Doxycycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Oksytetracyklina (Oxytetracycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Tetracyklina (Tetracyline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin) | fluorochinolony |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Penicylamina (Penicillamine) | antidota - odtrutki i środki chelatujące |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Lewotyroksyna (Levothyroxine (sodium)) | hormony tarczycy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Karbidopa (Carbidopa) | agoniści receptorów dopaminowych |
Lewodopa (Levodopa) | DOPA i pochodne |
Metyldopa (Methyldopa) | agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Witamina C (Kwas askorbinowy) (Ascorbic acid (vitamin c)) | witamina C |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Detreomycyna (Chloramfenikol) (Chloramphenicol) | antybiotyki - INNE |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kaptopril (Captopril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Interakcje siarczanu żelaza z pożywieniem
Wchłanianie siarczanu żelaza ulega znaczącemu zmniejszeniu, jeśli zostaje on przyjęty z kwasami fitynowymi obecnymi w pełnoziarnistych produktach zbożowych. Podobnie nie należy łączyć substancji czynnej z polifenolami obecnymi w czerwonym winie, kawie lub herbacie oraz wapniem występującym w mleku i jego przetworach. Związki cynku również zmniejszają wchłanianie żelaza, dlatego należy zwrócić uwagę na ich obecność w pożywieniu.
Wpływ siarczanu żelaza na prowadzenie pojazdów
Siarczan żelaza nie powoduje objawów istotnie wpływających na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
Inne rodzaje interakcji
Przyjmowanie siarczanu żelaza może powodować wystąpienie fałszywie dodatnich wyników w badaniach na obecność krwi utajonej w kale.
Wpływ siarczanu żelaza na ciążę
Jeśli występują wskazania kliniczne, siarczan żelaza może być stosowany u kobiet w ciąży. Dane związane z badaniami na zwierzętach nie wykazały negatywnego wpływu na ciążę. Ponadto w literaturze przedmiotu nie opisano, aby substancja czynna powodowała zwiększone ryzyko wad lub toksyczność dla płodu albo noworodka.
Wpływ siarczanu żelaza na laktację
Siarczan żelaza jest obecny w mleku kobiecym. W dawkach terapeutycznych nie przewiduje się, aby miał wpływ na noworodka. Substancja czynna może być stosowana w okresie laktacji, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Wpływ siarczanu żelaza na płodność
Dane związane z badaniami na zwierzętach nie wykazały zmniejszenia płodności u samców i samic.
Skutki uboczne
- biegunka
- nudności
- rozdęcie brzucha
- odbarwione stolce
- ból brzucha
- zaparcia
- niestrawność
- nietypowe stolce
- wysypka rumieniowa
- obrzęk krtani
- zapalenie żołądka
- wymioty
- świąd
- reakcje nadwrażliwości
- martwica płuc
- ziarniniak płuc
- zwężenie oskrzeli
- pokrzywka
- zabarwienie zębów
- owrzodzenia jamy ustnej
- zmiany w przełyku
- melanoza układu pokarmowego
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania siarczanu żelaza
W zależności od przyjętej dawki siarczanu żelaza, może dojść do wystąpienia pięciu klasycznych faz klinicznych zatrucia substancją czynną. W pierwsze fazie dochodzi do podrażnienia lub martwicy błony śluzowej przewodu pokarmowego. Objawia się to nudnościami, wymiotami, biegunką i bólami brzucha. Następnie występuje etap utajony, a potem wstrząs i kwasica metaboliczna, co prowadzi do niewydolności wątroby i nerek. W kolejnych fazach dochodzi do hepatotoksyczności i ostatecznie niedrożności jelit. Wśród objawów przedawkowania siarczanu żelaza można wyróżnić również krwawienia z odbytu, odwodnienie, przyspieszone tętno, letarg, hiperglikemię i śpiączkę.
Mechanizm działania siarczanu żelaza
Mechanizm działania substancji czynnej jest wielokierunkowy. Przede wszystkim żelazo stanowi ważny składnik odżywczy w organizmie. Ponadto pełni rolę w takich procesach jak tworzenie adenozyno–5'–trifosforanu, synteza DNA czy transport tlenu. Ponadto jest niezbędne w erytropoezie i jest składnikiem hemoglobiny, będąc centralnym atomem hemu.
Wchłanianie siarczanu żelaza
Siarczan żelaza jest wchłaniany przede wszystkim w dwunastnicy oraz początkowym odcinku jelita czczego. Substancja czynna przyjmowana doustnie wchłania się do 60% poprzez aktywne i bierne procesy transportowe. Wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego zachodzi z udziałem enzymów erytrocytów oraz cytochromu dwunastnicy. Z kolei hormon hepcydyna odgrywa kluczową rolę w procesie wchłaniania i dystrybucji żelaza. Przyjmowanie siarczanu żelaza z kwasem askorbinowym może zwiększyć wchłanianie substancji czynnej.
Dystrybucja siarczanu żelaza
Substancja czynna jest transportowana we krwi przez transferynę przede wszystkim do szpiku kostnego. Następnie zostaje wbudowana do hemoglobiny. Żelazo jest także przechowywane miejscowo w śledzionie i wątrobie.
Metabolizm siarczanu żelaza
Żelazo jest dostarczane jako joni metali. Nie jest metabolizowane przez wątrobę.
Wydalanie siarczanu żelaza
Żelazo nie jest wydalane przy udziale aktywnych mechanizmów. Nadmiar substancji czynnej ulega wydaleniu głównie z kałem. Za główną drogę eliminacji uznaje się układ pokarmowy, układ moczowo–płciowy oraz skórę.