Tetrahydrokannabinol - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o tetrahydrokannabinolu

Rok wprowadzenia na rynek
1985
Substancje aktywne
delta-9-tetrahydrokannabinol, tetrahydrokannabinol
Działanie tetrahydrokannabinolu
miorelaksujące (zmniejsza napięcie mięśni szkieletowych), Leki przeciwwymiotne
Postacie tetrahydrokannabinolu
aerozol do stosowania w jamie ustnej, kapsułki
Specjalności medyczne
Onkologia kliniczna
Rys historyczny tetrahydrokannabinolu

W 1985 roku Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła preparat o nazwie Marinol, zawierający tetrahydrokannabinol, w leczeniu nudności i wymiotów związanych z leczeniem chemioterapią. Następnie THC zaczęto stosować w leczeniu anoreksji z utratą wagi u pacjentów z AIDS. W 1992 roku FDA zatwierdziło w tym celu preparat o nazwie Dronabinol. Obecnie prowadzi się badania nad możliwością wykorzystania kannabinoidów w leczeniu wspomagającym u osób ze stwardnieniem rozsianym, a także łagodzeniu bólów nowotworowych. W Polsce, od grudnia 2012 roku, dostępny jest preparat pod nazwą handlową Sativex, który zawiera dwie substancje czynne, tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD). 

Wzór sumaryczny tetrahydrokannabinolu

C21H30O2

Spis treści

Wskazania do stosowania tetrahydrokannabinolu

Tetrahydrokannabinol (THC) jest stosowany w leczeniu anoreksji połączonej z utratą wagi u pacjentów chorych na AIDS. Znajduje również zastosowanie w terapii przeciwwymiotnej u pacjentów poddanych chemioterapii, u których zawiodły inne metody łagodzenia wymiotów. 

W połączeniu z kannabidiolem (CBD) jest podawany pacjentom ze stwardnieniem rozsianym w celu złagodzenia objawów spastyczności o przebiegu umiarkowanym i ciężkim, u których zawiodły inne sposoby terapii. 

Dawkowanie tetrahydrokannabinolu

Farmakologiczne działanie tetrahydrokannabinolu jest zależne od dawki i charakteryzuje się znaczną zmiennością między pacjentami. Kluczowa jest zatem indywidualizacja dawki dla osiągnięcia jak najlepszego efektu terapeutycznego.

W leczeniu anoreksji zwykle stosowane dawki mieszczą się w zakresie od 2,5 mg do 20 mg na dobę, w dawkach podzielonych podawanych doustnie.  

Efekt przeciwwymiotny u pacjentów onkologicznych obserwowany jest po podaniu 5 mg, cztery lub pięć razy dziennie. Dawkowanie może ulec zwiększeniu wraz z kolejnymi cyklami chemioterapii. Terapię należy rozpocząć najmniejszą zalecaną dawką i dostosować w zależności od skuteczności. 

Dawkę tetrahydrokannabinolu podawanego na śluzówkę jamy ustnej w łagodzeniu spastyczności należy ustalić indywidualnie w konsultacji z doświadczonym lekarzem. Dawkowanie rozpoczyna się od jednego rozpylenia wieczorem i jest stopniowo zwiększane zgodnie z ustalonym schematem do maksymalnie 12 rozpyleń na dobę. 

Przeciwskazania do stosowania tetrahydrokannabinolu

Bezwzględnym przeciwskazaniem do stosowania preparatów zawierających tetrahydrokannabinol jest nadwrażliwość na kannabinoidy.  Substancji nie należy również podawać pacjentom ze stwierdzonymi zaburzeniami psychicznymi takimi jak schizofrenia, inne psychozy czy ciężkie zaburzenia osobowości. Dotyczy to także sytuacji, gdy w wywiadzie wykazano obecność tych chorób u najbliższej rodziny pacjenta. 

Nie należy stosować leku u matek karmiących piersią. Stężenie tetrahydrokannabinolu w pokarmie może negatywnie wpłynąć na rozwój niemowląt.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania tetrahydrokannabinolu

Należy zachować ostrożność w stosowaniu tetrahydrokannabinolu u pacjentów, u których zdarzały się napady drgawkowe. Jest to związane z możliwym obniżeniem progu drgawkowego przez wspomnianą substancję. 

U pacjentów z zaburzeniami serca może wystąpić sporadyczne niedociśnienie, omdlenie lub tachykardia. 

Tetrahydrokannabinol należy stosować ostrożnie u pacjentów z historią uzależnień od alkoholu lub innych używek, ponieważ mogą być oni bardziej podatni na nadużywanie substancji. 

Szczególną ostrożność należy również zachować w przypadku pacjentów otrzymujących jednocześnie środki uspokajające, nasenne lub inne leki psychoaktywne. 

W badaniach preparaty z tetrahydrokannabinolem podawane były równocześnie ze środkami cytotoksycznymi, uspokajającymi czy opioidowymi lekami przeciwbólowymi. Nie wykazano istotnie klinicznych interakcji lek-lek. Ze względu jednak na drogę metabolizmu, przy udziale enzymu cytochromu p-450 oraz na silne wiązanie przez białka osocza, kannabinoidy mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami, do których można zaliczyć: amitryptylinę i inne trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, barbiturany, benzodiazepiny, lit, opioidy, leki antyhistaminowe oraz leki miorelaksacyjne. Wyróżnić należy również ketokonazol, disulfiram, fluoksetynę oraz teofylinę, jako substancje potencjalnie mogące powodować interakcję między lekami. 

Interakcje tetrahydrokannabinolu z innymi substancjami czynnymi

Wzrost stężenia THC i jego głównego metabolitu w osoczu krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fluoksetyna (Fluoxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Itrakonazol (Itraconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Ketokonazol (Ketoconazole) przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Klarytromycyna (Clarithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Obniżenie stężenia THC i jego głównego metabolitu w osoczu krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) antybiotyki - INNE
Może prowadzić do zaburzeń na tle manii.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Disulfiram (Disulfiram) substancje stosowane w leczeniu alkoholizmu
Obniżenie stężenia fenobarbitalu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Zwiększony metabolizm teofiliny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Teofilina (Theophylline) metyloksantyny - blokery adenozyny i fosfodiesterazy
Wzmożona senność i depresja ośrodkowego układu nerwowego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

Interakcje tetrahydrokannabinolu z pożywieniem

Pożywienie nie wpływa na wchłanianie substancji, można przyjmować oddzielnie lub z posiłkiem. 

Interakcje tetrahydrokannabinolu z alkoholem

Należy unikać spożywania alkoholu podczas terapii, ze względu na możliwe działania niepożądane ze strony układu nerwowego. 

Wpływ tetrahydrokannabinolu na prowadzenie pojazdów

W trakcie terapii THC pacjenci nie powinni prowadzić pojazdów, ani wykonywać innych czynności wymagających określonych umiejętności. Wynika to z działań niepożądanych jakie mogą występować na skutek przyjmowania substancji, do których zalicza się zawroty głowy, senność czy zaburzenie funkcji poznawczych, co może mieć wpływ na zdolność oceny sytuacji. 

Inne rodzaje interakcji

Preparaty zawierające THC mogą obniżać skuteczność antykoncepcji hormonalnej. Kobiety stosujące terapię powinny stosować dodatkową mechaniczną metodę antykoncepcji. 

Wpływ tetrahydrokannabinolu na ciążę

Nie zaleca się stosowania THC w trakcie ciąży, chyba że korzyści przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu lub zarodka. 

Wpływ tetrahydrokannabinolu na laktację

Nie zaleca się stosowania tetrahydrokannabinolu u matek karmiących, ponieważ substancja przenika do mleka matki i może mieć niekorzystny wpływ na rozwój dziecka. 

Wpływ tetrahydrokannabinolu na płodność

W badaniach z udziałem zwierząt nie zaobserwowano wpływu na płodność. Istnieją jednak podejrzenia, że kannabinoidy mogą wpływać na proces spermatogenezy (proces powstawania i dojrzewania plemników), dlatego zaleca się stosowanie skutecznej antykoncepcji podczas terapii.

Skutki uboczne

zmęczenie
zawroty głowy
rumieniec
paranoja
depersonalizacja
ataksja
ból brzucha
halucynacje
wymioty
tachykardia
nudności
niepokój
euforia
szum w uszach
biegunka
trudności w wypowiadaniu się
hipotensja
bóle mięśniowe
depresja
koszmary senne
zapalenie spojówek
niewyraźne widzenie
senność
nadmierne pocenie się
katar
dreszcze
kaszel
podwyższona aktywność enzymów wątrobowych
ból głowy
zapalenie zatok

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

W przypadku podania miejscowego w postaci aerozolu stosowanego w jamie ustnej niezbyt często pojawiało się zapalanie gardła czy podrażnienie w miejscu podania. 

Objawy przedawkowania tetrahydrokannabinolu

Objawy przedawkowania tetrahydrokannabinolu obejmują senność, euforię, podwyższoną świadomość sensoryczną, zmienioną percepcję czasu. Obserwuje się także zaczerwienienie spojówek, suchość w ustach i częstoskurcz. 

Umiarkowane zatrucie powoduje upośledzenie pamięci, depersonalizację, zmiany nastroju, zatrzymanie moczu i zmniejszoną ruchliwość jelit. 

Do objawów ciężkiego zatrucia zalicza się zmniejszoną koordynację ruchową, letarg, niewyraźną mowę i niedociśnienie ortostatyczne. Ponad to mogą wystąpić ataki paniki, a także drgawki.

Mechanizm działania tetrahydrokannabinolu

Tetrahydrokannabinol łączy się w organizmie człowieka z receptorami kannabinoidowymi CB1 i CB2, będącymi częścią układu endokannabinoidowego. THC działa jako częściowy agonista na poziomie obu tych receptorów, co oznacza, że pobudza wspomniane receptory, wywołując w następstwie określone reakcje w organizmie. 

Wchłanianie tetrahydrokannabinolu

Po podaniu doustnym substancja ulega prawie całkowitemu wchłonięciu (od 90 do 95%). Jednak ze względu na silny efekt pierwszego przejścia, czyli metabolizmu wątrobowego, tylko 10 do 20 % podanej dawki dociera do krążenia ogólnoustrojowego.

Po zastosowaniu w formie areozolu THC wchłania się w ciągu 15 minut. 

Okres półtrwania tetrahydrokannabinolu można podzielić na dwa etapy, jeden trwa około 4 godzin, natomiast końcowy okres półtrwania to 25 do 36 godzin. 

Dystrybucja tetrahydrokannabinolu

Tetrahydrokannabinol w znacznym stopniu, bo aż w około 97 % wiąże się z białkami osocza. 

Metabolizm tetrahydrokannabinolu

Tetrahydrokannabinol podlega intensywnemu metabolizmowi wątrobowemu, co prowadzi do powstania zarówno aktywnych jak i nieaktywnych metabolitów. Niezmieniona substancja i jej główny aktywny metabolit, 11-OH-delta-9-THC, występują w osoczu w mniej więcej równych stężeniach. Maksymalne stężenia zarówno leku macierzystego jak i jego metabolitu ulegają obniżeniu po około 0,5 do 4 godzin od podania doustnego i spadają w ciągu kilku dni. 

Wydalanie tetrahydrokannabinolu

Tetrahydrokannabinol jak i jego metabolity wydalane są z kałem jak i z moczem. Mniej niż w 5 % substancja jest wydalana w postaci niezmienionej z kałem, natomiast w 10 do 15 % z moczem. 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl