Tiklopidyna, Ticlopidinum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o tiklopidynie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1991
- Substancje aktywne
-
chlorowodorek tiklopidyny, tiklopidyna
- Działanie tiklopidyny
-
przeciwagregacyjne (przeciwpłytkowe, zmniejsza agregację płytek krwi)
- Postacie tiklopidyny
-
tabletki powlekane
- Układy narządowe
-
układ krwiotwórczy i krew
- Specjalności medyczne
-
Choroby wewnętrzne, Geriatria, Hematologia, Kardiologia, Medycyna rodzinna
- Rys historyczny tiklopidyny
-
Tiklopidyna została wprowadzona do obrotu w 1991 roku przez osiem podmiotów odpowiedzialnych: Mylan Pharmaceuticals INC, Watson Laboratories INC, TEVA Pharmaceuticals USA INC, Actavis Elizabeth LLC, SUN Pharmaceuticals Industries INC, Apotex INC, Sandoz INC oraz Roche Palo Alto LLC.
- Wzór sumaryczny tiklopidyny
-
C14H14ClNS
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające tiklopidynę
- Wskazania do stosowania tiklopidyny
- Dawkowanie tiklopidyny
- Przeciwskazania do stosowania tiklopidyny
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania tiklopidyny
- Interakcje tiklopidyny z innymi substancjami czynnymi
- Wpływ tiklopidyny na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ tiklopidyny na ciążę
- Wpływ tiklopidyny na laktację
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania tiklopidyny
- Mechanizm działania tiklopidyny
- Wchłanianie tiklopidyny
- Dystrybucja tiklopidyny
- Metabolizm tiklopidyny
- Wydalanie tiklopidyny
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające tiklopidynę
Wskazania do stosowania tiklopidyny
Tiklopidyna należy do leków, które hamują agregację płytek krwi. Lek stosowany jest w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu u pacjentów po przebytym epizodzie niedokrwienia naczyń mózgowych lub u osób z objawami poprzedzającymi udar. Leczenie tiklopidyną powinno wdrażać się u pacjentów, u których niemożliwe bądź nieskuteczne jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego.
Ponadto tiklopidyna stosowana jest profilaktycznie w celu zapobiegania ciężkim incydentom niedokrwienia, szczególnie w obrębie naczyń wieńcowych oraz u osób z zarostową miażdżycą tętnic kończyn dolnych w fazie chromania przestankowego. Lek podawany jest również, aby zapobiec wykrzepianiu w przetoce tętniczo-żylnej u pacjentów poddawanych hemodializom.
Dawkowanie tiklopidyny
Tiklopidynę stosuje się doustnie, zażywając lek z posiłkiem lub krótko po nim, co poprawia wchłanialność leku i zmniejsza ryzyko wystąpienia oraz nasilenia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego. Dobowa dawka tiklopidyny wynosi 500 mg. Szczególną ostrożność należy zachować podczas stosowania leku u osób z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek. Tiklopidyny nie stosuje się u dzieci i niemowląt.
Przeciwskazania do stosowania tiklopidyny
Tiklopidyny nie stosuje się u pacjentów z nadwrażliwością na substancję czynną. Ponadto lek jest przeciwwskazany u osób z:
- zaburzeniami ze strony układu krwiotwórczego w wywiadzie, np. neutropenią, agranulocytozą, małopłytkowością czy plamicą zakrzepową małopłytkową;
- skazami krwotocznymi;
- chorobami przebiegającymi z wydłużeniem czasu krzepnięcia krwi;
- uszkodzeniami narządowymi ze skłonnością do krwawień;
- krwotocznym udarem mózgu;
- czynną chorobą wrzodową żołądka i/lub dwunastnicy;
- ciężką niewydolnością wątroby.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania tiklopidyny
Tiklopidyna może powodować ciężkie, a niekiedy prowadzące do zgonu działania niepożądane, które mają charakter hematologiczny lub krwotoczny. Często są one związane z nieodpowiednim monitorowaniem stężenia leku we krwi, a w przypadku wystąpienia działania niepożądanego złym postępowaniem, bądź późnym rozpoznaniem objawów. Innym powodem wystąpienia hematologicznych działań niepożądanych może być jednoczesne podawanie leków przeciwzakrzepowych wraz z lekami hamującymi agregację płytek, tj. kwasu acetylosalicylowego lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Wyjątkiem jest podawanie kwasu acetylosalicylowego wraz z tiklopidyną przez jeden miesiąc po implantacji stentów wieńcowych.
Na początku leczenia tiklopidyną należy wykonać morfologię krwi wraz z rozmazem, a także oznaczenie poziomu płytek krwi. Badania te należy wykonywać co dwa tygodnie przez pierwsze trzy miesiące kuracji, a także w ciągu 15 dni po zakończeniu leczenia, jeżeli wystąpiła konieczność przerwania leczenia w ciągu pierwszych trzech miesięcy terapii.
W przypadku zmniejszenie liczby neutrofilii poniżej 1500/mm3 należy powtórzyć badanie w celu potwierdzenia wyników. W przypadku stwierdzenia neutropenii, tj. spadku liczby neutrofilii poniżej 1500/mm3, a także trombocytopenii, tj. spadku liczby płytek krwi poniżej 100000/mm3, należy bezwzględnie przerwać leczenie tiklopidyną.
Ze względu na długi okres półtrwania tiklopidyny w osoczu, zalecane jest, aby u pacjentów, u których przerwano leczenie w czasie pierwszych 90 dni terapii, wykonać badanie morfologii krwi wraz z rozmazem w ciągu dwóch tygodni od zaprzestania leczenia.
Przed rozpoczęciem leczenia pacjent powinien zostać poinformowany o możliwości wystąpienia objawów, które mogą świadczyć o wystąpieniu neutropenii. Należą do nich gorączka, ból gardła, a także owrzodzenie jamy ustnej. Może pojawić także małopłytkowość lub zaburzenia krzepnięcia, objawiające się przedłużonym lub nieoczekiwanym krwawieniem, wybroczynami, plamicą, bądź smolistymi stolcami. W przypadku pojawienia się którychkolwiek wymienionych powyżej działań niepożądanych, pacjent musi bezwzględnie zaprzestać stosować lek i poinformować o tym fakcie lekarza. Natomiast decyzja o ponownym rozpoczęciu leczenia powinna zostać podjęta po wykonaniu badań laboratoryjnych i dokładnej ocenie stanu klinicznego pacjenta.
Pacjent powinien również zostać poinformowany o możliwości wystąpienia zapalenia wątroby. Po pojawieniu się objawów takich jak żółtaczka, jasne stolce czy ciemne zabarwienie moczu, należy koniecznie skontaktować się z lekarzem.
Wystąpienie tromocytopenii, niedokrwistości hemolitycznej, zaburzeń czynności nerek i wątroby czy objawów neurologicznych, które podobne są do przemijającego ataku niedokrwiennego lub udaru mózgu, może wskazywać na wystąpienie zagrażającej życiu zakrzepowej plamicy małopłytkowej. Objawy tej choroby mogą rozwinąć się bardzo szybko, a większość przypadków pojawia się w pierwszym ośmiu tygodniach leczenia. W przypadku wystąpienia plamicy konieczne jest włączenie leczenia specjalistycznego, ponieważ choroba może prowadzić do zgonu.
Tiklopidyna powinna być stosowna z dużą ostrożnością u osób ze skłonnościami do krwawień. Dlatego też leku nie wolno podawać jednocześnie z heparyną, lekami przeciwzakrzepowymi, bądź lekami przeciwpłytkowymi. W wyjątkowych sytuacjach, kiedy wymagane jest jednoczesne podawanie tych leków, pacjent powinien pozostawać pod ścisłą kontrolą kliniczną i laboratoryjną.
Pacjenci stosujący tiklopidynę powinni zachować szczególną uwagę podczas zabiegów chirurgicznych czy stomatologicznych, nawet takich jak ekstrakcja zęba, gdyż wzrasta u nich ryzyko przedłużonego krwawienia. Przed planowanym zabiegiem należy przerwać stosowanie tiklopidyny na co najmniej dziesięć dni. Wyjątek stanowią sytuacje, kiedy aktywność przeciwpłytkowa jest bezwzględnie konieczna.
Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania tiklopidyny u pacjentów z zaburzeniami wątroby. W przypadku podejrzenia wystąpienia tego typu zaburzeń należy wykonać badanie czynności wątroby. Jeśli wystąpi żółtaczka bądź zapalenie wątroby należy przerwać leczenie i również wykonać badanie czynności wątroby.
Szczególną uwagę należy zachować także u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek, u których konieczne może być zmniejszenie dawki tiklopidyny bądź zaprzestanie stosowania leku, gdy mogą pojawić się zaburzenia krwotoczne bądź związane z układem krwiotwórczym.
Konieczne jest także kontrolowanie wszystkich pacjentów przyjmujących tiklopidynę pod kątem pojawienia się działań niepożądanych, zwłaszcza w trakcie trzech pierwszych miesięcy leczenia.
Interakcje tiklopidyny z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Aceklofenak (Aceclofenac) | NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1 |
Acemetacyna (Acemetacin) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Benzydamina (Benzydamine) | substancje znieczulające miejscowo - INNE |
Celekoksyb (Celecoxibum) | NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby |
Deksibuprofen (Dexibuprofen) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Deksketoprofen (Dexketoprofen) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Etorykoksyb (Etoricoxib) | NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby |
Fenylobutazon (Phenylbutazone) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Flurbiprofen (Flurbiprofen) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Ibuprofen (Ibuprofen) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Indometacyna (Indomethacin) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Ketoprofen (Ketoprofen) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Kwas mefenamowy (Mefenamic acid) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Kwas tolfenamowy (Tolfenamic acid) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Lornoksykam (Lornoxicam) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Metamizol (Metamizole) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Nabumeton (Nabumetone) | NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1 |
Naproksen (Naproxen) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Nimesulid (Nimesulide) | NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1 |
Parekoksyb (Parecoxib) | NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby |
Piroksykam (Piroxicam) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Salicylamid (Salicylamide) | NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1 |
Salicylan choliny (Choline salicylate) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Salicylan metylu (Methyl salicylate) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Diklofenak (Diclofenac) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Etofenamat (Etofenamate) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Węglan dihydroksyglinowo-sodowy (Dihydroxyaluminum sodium carbonate) | związki glinu |
Wodorotlenek glinu (Aluminium hydroxide) | substancje zobojętniające |
Węglan magnezu (Magnesium carbonate) | związki magnezu |
Węglan wapnia (Calcium carbonate) | związki wapnia |
Wodorotlenek magnezu (Magnesium hydroxide) | substancje zobojętniające |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Abcyksymab (Abciximab) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Apiksaban (Apixaban) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa |
Cilostazol (Cilostazol) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Dabigatran (Dabigatran) | leki przeciwzakrzepowe-inhibitory trombiny |
Dalteparyna (Dalteparin) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Edoksaban (Edoxaban) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa |
Epoprostenol (Epoprostenol) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Fondaparynuks (Fondaparinux) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa |
Heparyna (Heparin) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Iloprost (Iloprost) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Klopidogrel (Clopidogrel) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Nadroparyna (Nadroparin calcium) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Prasugrel (Prasugrel) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Rywaroksaban (Rivaroxaban) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa |
Sulodeksyd (Sulodexide) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Tikagrelor (Ticagrelor) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Warfaryna (Warfarin) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Worapaksar (Vorapaksar) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Enoksaparyna (Enoxaparin) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Teofilina (Theophylline) | metyloksantyny - blokery adenozyny i fosfodiesterazy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Propranolol (Propranolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Digoksyna (Digoxin) | glikozydy nasercowe |
Wpływ tiklopidyny na prowadzenie pojazdów
Podczas stosowania tiklopidyny mogą pojawić się ośrodkowe działania niepożądane tj. zawroty głowy, które mogą zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
Inne rodzaje interakcji
Badania diagnostyczne
Tiklopidyna może powodować wzrost stężenia cholesterolu i triglicerydów we krwi.
Wpływ tiklopidyny na ciążę
Brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania tiklopidyny przez kobiety w ciąży. W badaniach na zwierzętach nie wykazano negatywnego wpływu leku na płód. Tiklopidynę można stosować w ciąży jedynie w przypadku bezwzględnej konieczności.
Wpływ tiklopidyny na laktację
Nie ustalono bezpieczeństwa stosowania tiklopidyny u kobiet karmiących piersią. Jednakże w badaniach przedklinicznych na zwierzętach zaobserwowano, że lek przenika do mleka samic szczura. Ze względu na potencjalne ryzyko wystąpienia ciężkich działań niepożądanych u dziecka, nie należy stosować tiklopidyny podczas karmienia piersią.
Skutki uboczne
- biegunka
- ból głowy
- zwiększona aktywność enzymów wątrobowych
- zawroty głowy
- nudności
- wzrost stężenia cholesterolu HDL i trójglicerydów
- neutropenia
- agranulocytoza
- wstrząs septyczny
- owrzodzenie żołądka i jelit
- powstawanie siniaków
- trombocytopenia
- wybroczyny
- wysypka ze świądem
- krwotok ze spojówek
- krwiomocz
- Zwiększenie stężenia bilirubiny
- zaburzenia czucia
- krwawienie z nosa
- aplazja szpiku
- plamica małopłytkowa
- krwawienie śródmózgowe
- pancytopenia
- zapalenie wątroby
- szum w uszach
- rumień wielopostaciowy
- ból stawów
- gorączka
- zespół Stevensa-Johnsona
- toksyczna nefropatia
- zespół lyella – toksyczna nekroliza naskórka
- zapalenie naczyń
- reakcje anafilaktyczne
- reakcje alergiczne
- liszaj rumieniowaty
- obrzęk naczynioruchowy
- eozynofilia
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania tiklopidyny
W przypadku przedawkowania tiklopidyny może dojść do wydłużenia czasu krwawienia oraz zwiększenia aktywności aminotransferazy alaninowej we krwi. Objawy te ustępują samoistnie.
Mechanizm działania tiklopidyny
Tiklopidyna należy do leków antyagregacyjnych i hamuje uwalnianie płytkowych czynników krzepnięcia, przez co zapobiega tworzeniu zakrzepów w tętnicach i żyłach. Lek hamuje zależną od ADP aktywację płytek krwi poprzez blokowanie receptora P2Y12 na powierzchni płytek oraz zmniejsza łączenie się fibrynogenu z receptorem glikoproteinowym płytki (IIb i IIIa). Uniemożliwia to agregację płytek krwi, co wydłuża czas krwawienia oraz zmniejsza lepkość krwi.
Wpływ tiklopidyny na płytki krwi jest dawkozależny, a mniejsze dawki leku wykazują działanie słabsze i opóźnione. Tiklopidyna wiąże się z płytkami krwi w sposób nieodwracalny, przez co tracą one zdolności agregacyjne do końca swojego życia. Dlatego czas działania tiklopidyny szacuje się na 8-10 dni, a maksymalny efekt antyagregacyjny pojawia się po 8-11 dniach stosowania leku.
Wchłanianie tiklopidyny
Tiklopidyna wchłania się szybko i prawie całkowicie z przewodu pokarmowego (ponad 80% przyjętej dawki). Pokarm wyraźnie poprawia wchłanialność leku. Stężenie maksymalne tiklopidyny osiągane jest po 2 h od podania.
Dystrybucja tiklopidyny
Tiklopidyna wiąże się w ok. 98% z białkami osocza, natomiast w mniejszym stopniu wiążą się jej metabolity (40-50%).
Metabolizm tiklopidyny
Tiklopidyna metabolizowana jest w wątrobie do co najmniej 20 różnych metabolitów.
Wydalanie tiklopidyny
Tiklopidyna wydalana jest głównie z moczem (60% dawki) i kałem (25% dawki), przede wszystkim w postaci metabolitów. Okres półtrwania leku po podaniu jednorazowej dawki wynosi 8-12 h, natomiast przy podaniu wielokrotnym ulega on wydłużeniu do 4-5 dni.