Winorelbina, Vinorelbinum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o winorelbinie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1989
- Substancje aktywne
-
winorelbina, winian winorelbiny
- Działanie winorelbiny
-
przeciwnowotworowe (cytostatyczne, cytotoksyczne)
- Postacie winorelbiny
-
kapsułki miękkie, koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji
- Układy narządowe
-
układ limfatyczny (chłonny), układ oddechowy
- Specjalności medyczne
-
Onkologia kliniczna
- Rys historyczny winorelbiny
-
Winorelbina to półsyntetyczna pochodna alkaloidu (winblastyny) izolowanego z rośliny Catharanthus roseus (Barwinek różowy). Winorelbina została odkryta przez francuskiego naukowca Pierre'a Potiera w latach 80 XX wieku i zarejestrowana po raz pierwszy we Francji w 1989 roku do stosowania w zaawansowanym niedrobnokomórkowym raku płuc. Lek został zatwierdzony przez Food and Drug Administration (FDA) w 1991 roku.
- Wzór sumaryczny winorelbiny
-
C45H54N4O8
Spis treści
- Wskazania do stosowania winorelbiny
- Dawkowanie winorelbiny
- Przeciwskazania do stosowania winorelbiny
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania winorelbiny
- Przeciwwskazania winorelbiny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje winorelbiny z innymi substancjami czynnymi
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ winorelbiny na ciążę
- Wpływ winorelbiny na laktację
- Wpływ winorelbiny na płodność
- Skutki uboczne
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania winorelbiny
- Mechanizm działania winorelbiny
- Wchłanianie winorelbiny
- Dystrybucja winorelbiny
- Metabolizm winorelbiny
- Wydalanie winorelbiny
Wskazania do stosowania winorelbiny
Winorelbina jest stosowana w zaawansowanym niedrobnokomórkowym raku płuc (III i IV stadium), a także w leczeniu przerzutowego raka piersi (IV stadium) w przypadku braku skuteczności lub braku możliwości zastosowania terapii z wykorzystaniem antracyklin i taksanu.
Dawkowanie winorelbiny
Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od masy ciała, chorób towarzyszących (np. niewydolność wątroby), liczby neutrofilów, jednocześnie stosowanych leków w schemacie leczenia przeciwnowotworowego itp.
Winorelbinę stosuje się dożylnie i doustnie.
Podanie dożylne
Dawka zwykle stosowana tygodniowa u osób dorosłych: 25–30 mg/m² powierzchni ciała. Maksymalna tolerowana dawka w jednym podaniu wynosi 35,4 mg/m² powierzchni ciała. Nie należy przekraczać maksymalnej dawki całkowitej w jednym podaniu 60 mg.
Winorelbinę można podawać w powolnym bolusie trwającym 6-10 minut lub w postaci wlewu trwającego 20-30 minut.
Podanie doustne
Dawki zwykle stosowane tygodniowe u osób dorosłych: 60–80 mg/m2 powierzchni ciała. Nie należy przekraczać dawek maksymalnych 120–160 mg/m2 powierzchni ciała, nawet jeżeli z przeliczenia powierzchni ciała wynika wyższa dawka.
Przyjmuje się, że dawka doustna 80 mg/m2 powierzchni ciała odpowiada dawce dożylnej 30 mg/m2 powierzchni ciała, a dawka doustna 60 mg/m2 powierzchni ciała odpowiada dawce dożylnej 25 mg/m2 powierzchni ciała. Jest to istotne przy naprzemiennym stosowaniu postaci doustnej i dożylnej.
Brak wystarczających danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania leku u dzieci i młodzieży.
Przeciwskazania do stosowania winorelbiny
Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na winorelbinę i na inne alkaloidy barwinka, kobiety w wieku rozrodczym niestosujące skutecznej metody antykoncepcji, okres ciąży i laktacji. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również podanie dokanałowe, liczbę granulocytów obojętnochłonnych poniżej 1500/mm³, liczbę płytek krwi poniżej 100 000/mm³, występujące ciężkie zakażenia aktualnie lub w przeciągu ostatnich 2 tygodni. W przypadku podania doustnego przeciwwskazane jest stosowanie winorelbiny u osób wymagających długotrwałej terapii i z chorobami, które mogą wpływać na wchłanianie leku, a także u pacjentów po chirurgicznym usunięciu żołądka lub jelita cienkiego.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania winorelbiny
U pacjentów z chorobą niedokrwienną serca i o małej wydolności fizycznej, winorelbinę należy stosować ostrożnie.
Konieczne jest regularne monitorowanie parametrów hematologicznych i wykonywanie badania morfologii krwi każdorazowo przed podaniem leku. Należy uwzględnić ryzyko wystąpienia neutropenii.
Stosowanie winorelbiny nie jest wskazane u osób stosujących jednocześnie radioterapię, jeżeli napromienianie obejmuje wątrobę.
Należy unikać kontaktu leku z oczami ze względu na ryzyko owrzodzenia rogówki.
Objawy duszności należy skonsultować z lekarzem. Istnieje ryzyko wystąpienia śródmiąższowej choroby płuc.
Podczas podawania winorelbiny dożylnie może dojść do wynaczynienia. Wówczas należy przerwać podawanie leku, przepłukać żyłę poprzez podanie roztworu chlorku sodu, a następnie kontynuować podawanie pozostałej części leku do innej żyły.
Do wystąpienia nudności i wymiotów częściej dochodzi przy stosowaniu postaci doustnej winorelbiny. Zaleca się podawanie zapobiegawczo leków przeciwwymiotnych.
Rozwój infekcji wymaga przeprowadzenia dokładnej diagnostyki.
Przeciwwskazania winorelbiny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Podczas leczenia winorelbiną przeciwwskazane jest stosowanie szczepionki przeciwko żółtej gorączce. Stosowanie innych żywych szczepionek również nie jest zalecane. Takie połączenia wiążą się z ryzykiem wystąpienia ciężkiej choroby poszczepiennej, która może doprowadzić do śmierci.
Interakcje winorelbiny z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Apiksaban (Apixaban) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa |
Cilostazol (Cilostazol) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Iloprost (Iloprost) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Klopidogrel (Clopidogrel) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Prasugrel (Prasugrel) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Rywaroksaban (Rivaroxaban) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa |
Sulodeksyd (Sulodexide) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Tikagrelor (Ticagrelor) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Tiklopidyna (Ticlopidine) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Warfaryna (Warfarin) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Takrolimus (Tacrolimus) | inhibitory kalcyneuryny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Itrakonazol (Itraconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Mitomycyna (Mitomycin) | antybiotyki cytostatyczne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cisplatyna (Cisplatin) | inne leki przeciwnowotworowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acetazolamid (Acetazolamide) | inhibitory anhydrazy węglanowej |
Amiodaron (Amiodarone) | leki przeciwarytmiczne - klasa III |
Atorwastatyna (Atorvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Buprenorfina (Buprenorphine) | substancje o działaniu agonistyczno-antagonistycznym na receptory opioidowe |
Danazol (Danazol) | testosteron i pochodne |
Diltiazem (Diltiazem) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy |
Erlotynib (Erlotinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Erytromycyna (Erythromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Flukonazol (Fluconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Fluwoksamina (Fluvoxamine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Gestoden (Gestodene) | progestageny |
Imatynib (Imatinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Izawukonazol (Isavuconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Ketokonazol (Ketoconazole) | przeciwgrzybicze pochodne imidazolu |
Klarytromycyna (Clarithromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Kwas walproinowy (Valproic acid) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Metadon (Methadone) | agoniści receptora opioidowego |
Nilotynib (Nilotinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Pozakonazol (Posaconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Rytonawir (Ritonavir) | inhibitory proteazy HIV |
Terbinafina (Terbinafine) | inne substancje przeciwgrzybicze |
Trazodon (Trazodone) | SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny |
Haloperidol (Haloperidol) | neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Deksametazon (Dexamethasone) | glikokortykosteroidy |
Karbamazepina (Carbamazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe |
Okskarbazepina (Oxcarbazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Omeprazol (Omeprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Prednizolon (Prednisolone) | glikokortykosteroidy |
Prednizon (Prednisone) | glikokortykosteroidy |
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) | antybiotyki - INNE |
Topiramat (Topiramate) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Adalimumab (Adalimumab) | przeciwciała monoklonalne - immunosupresyjne |
Atazanawir (Atazanavir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Boceprewir (Boceprevir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Gancyklowir (Ganciclovir) | przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy |
Golimumab (Golimumab) | przeciwciała monoklonalne - przeciwreumatyczne |
Infliksymab (Infliximab) | inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa - TNF-alfa |
Natalizumab (Natalizumab) | przeciwciała monoklonalne - immunosupresyjne |
Olaparyb (Olaparib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Teryflunomid (Teriflunomide) | selektywne leki immunosupresyjne |
Topotekan (Topotecan) | inne leki przeciwnowotworowe |
Zydowudyna (Azydotymidyna, AZT) (Zidovudine) | nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Sekukinumab (Secukinumab) | inhibitory interleukiny |
Tofacytynib (Tofacitinib) | selektywne leki immunosupresyjne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Aprepitant (Aprepitant) | antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1 |
Daklataswir (Daclatasvir) | substancje przeciwwirusowe stosowane w HCV |
Diltiazem (Diltiazem) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy |
Fosaprepitant (Fosaprepitant) | antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1 |
Iwakaftor (Ivacaftor) | inne substancje stosowane w chorobach płuc i oskrzeli |
Norfloksacyna (Norfloxacin) | fluorochinolony |
Sertralina (Sertraline) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Telitromycyna (Telithromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Uliprystal (Ulipristal (ulipristal acetate)) | SPRM - selektywne modulatory receptora progesteronowego |
Werapamil (Verapamil) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy |
Worykonazol (Voriconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Rolapitant (Rolapitant) | antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Bortezomib (Bortezomib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Chlorochina (Chloroquine) | substancje przeciwpierwotniakowe |
Dinutuksymab beta (Dinutuximab beta) | przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne |
Fludarabina (Fludarabine) | cytostatyki alkilujące |
Fluwastatyna (Fluvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Gefitynib (Gefitinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Iksazomib (Ixazomib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Ipilimumab (Ipilimumab) | przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne |
Izoniazyd (Isoniazid) | substancje stosowane w leczeniu gruźlicy |
Kabazytaksel (Cabazitaxel) | taksoidy |
Karboplatyna (Carboplatin) | inne leki przeciwnowotworowe |
Kolchicyna (Colchicine) | substancje niewpływające na metabolizm kwasu moczowego (przeciw dnie moczanowej) |
Lewodopa (Levodopa) | DOPA i pochodne |
Linezolid (Linezolid) | inne leki przeciwbakteryjne |
Lowastatyna (Lovastatin (monacolin k, mevinolin)) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Pomalidomid (Pomalidomide) | inne leki immunosupresyjne |
Rosuwastatyna (Rosuvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Simwastatyna (Simvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Stawudyna (Stavudine) | nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Telbiwudyna (Telbivudine) | nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Trabektedyna (Trabectedin) | inne cytostatyki pochodzenia naturalnego |
Winblastyna (Vinblastine) | alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi |
Winkrystyna (Vincristine) | alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi |
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine) | substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Beksaroten (Bexarotene) | inne leki przeciwnowotworowe |
Dabrafenib (Dabrafenib) | inhibitory kinazy białkowej |
Deferazyroks (Deferasirox) | antidota - odtrutki i środki chelatujące |
Efawirenz (Efavirenz) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Newirapina (Nevirapine) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Pitolisant (Pitolisant) | inne substancje działające na układ nerwowy |
Prymidon (Primidone) | barbiturany i pochodne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Bendamustyna (Bendamustine) | cytostatyki alkilujące |
Bleomycyna (Bleomycin) | antybiotyki cytostatyczne |
Busulfan (Busulfan) | cytostatyki alkilujące |
Dakarbazyna (Dacarbazine) | cytostatyki alkilujące |
Doksorubicyna (Doxorubicin) | antybiotyki cytostatyczne |
Fluorouracyl (Fluorouracil) | antymetabolity pirymidyny |
Gemcytabina (Gemcitabine) | antymetabolity pirymidyny |
Idarubicyna (Idarubicin) | antybiotyki cytostatyczne |
Kapecytabina (Capecitabine) | antymetabolity pirymidyny |
Klofarabina (Clofarabine) | antymetabolity, analogi puryn |
Melfalan (Melphalanum) | cytostatyki alkilujące |
Metotreksat (Methotrexate) | antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego) |
Ruksolitynib (Ruxolitinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Inne rodzaje interakcji
Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może nasilać metabolizm winorelbiny, a tym samym zmniejszać jej stężenie we krwi i obniżać skuteczność działania przeciwnowotworowego.
Wpływ winorelbiny na ciążę
U zwierząt potwierdzono embriotoksyczne i teratogenne działanie winorelbiny (odnotowano opóźnienie kostnienia, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, zlewanie się kręgów, brak żeber). Należy spodziewać się, że lek wywiera negatywny wpływ także na ciążę kobiet, dlatego jego stosowanie w ciąży jest przeciwwskazane. Kobiety w wieku rozrodczym muszą stosować skuteczną metodę antykoncepcji przez cały okres terapii i przez 3 miesiące od jej zakończenia.
Wpływ winorelbiny na laktację
Nie określono, czy winorelbina przenika do mleka kobiecego. Należy uwzględnić ryzyko szkodliwego działania na karmione dziecko, dlatego lek jest przeciwwskazany w okresie laktacji. Konieczne jest zaprzestanie stosowania leku lub przerwanie karmienia piersią.
Wpływ winorelbiny na płodność
Przed rozpoczęciem terapii należy poinformować mężczyznę o ryzyku wystąpienia nieodwracalnej bezpłodności i zachęcić do skorzystania z możliwości zamrożenia nasienia. Zaleca się, aby mężczyźni leczeni winorelbiną nie planowali potomstwa w trakcie terapii oraz do 6 miesięcy po zakończeniu przyjmowania winorelbiny.
Skutki uboczne
- biegunka
- podatność na infekcje
- niedokrwistość
- zaburzenia czucia
- jadłowstręt
- ból brzucha
- zmniejszenie masy ciała
- neutropenia
- zmęczenie
- złe samopoczucie
- zaparcia
- zapalenie jamy ustnej
- zaburzenie czynności szpiku kostnego
- zaburzenia żołądkowe
- wymioty
- nudności
- leukopenia
- małopłytkowość
- łysienie
- ból mięśni
- zapalenie przełyku
- trudności z połykaniem
- dreszcze
- duszność
- bolesne oddawanie moczu
- ból głowy
- zaburzenia widzenia
- bezsenność
- niedociśnienie
- gorączka neutropeniczna
- ból szczęki
- choroby układu moczowo-płciowego
- zwiększenie masy ciała
- zaburzenia smaku
- zaburzenia czynności wątroby
- reakcje skórne
- zawroty głowy
- nadciśnienie
- ból stawów
- zaburzenia ruchowe
- kaszel
- zaburzenia rytmu serca
- ataksja
- niewydolność serca
- niedrożność porażenna jelit
- krwawienia z przewodu pokarmowego
- zawał serca
- posocznica neutropeniczna
- hiponatremia
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Inne możliwe skutki uboczne
Podanie dożylne: skutki uboczne są zbieżne ze skutkami po podaniu doustnym. Dodatkowo mogą wystąpić uogólnione reakcje alergiczne, nieprawidłowe wydzielanie hormonu antydiuretycznego, zaczerwienienie i marznięcie kończyn, zapaść, skurcz oskrzeli, śródmiąższowe zapalenie płuc, zapalenie trzustki, sepsa prowadząca do zgonu, zespół Guillaina-Barré, zaburzenia rytmu serca, zwiększenie stężenia kreatyniny, reakcje w miejscu podania (ból, rumień, zmiana zabarwienia żyły, zapalenie żyły), martwica tkanek w miejscu wstrzyknięcia.
Objawy przedawkowania winorelbiny
Przyjęcie zbyt dużej dawki winorelbiny może prowadzić do hipoplazji szpiku kostnego, która wiąże się z wystąpieniem objawów takich jak gorączka, zakażenia, niedrożność porażenna jelit i zaburzenia czynności wątroby.
Mechanizm działania winorelbiny
Winorelbina wiąże się z tubuliną, hamując jej polimeryzację do mikrotubul, które uczestniczą w tworzeniu wrzeciona kariokinetycznego. Winorelbina prowadzi do ekspresji genu kodującego białko p53 będące supresorem nowotworowym, a także wpływa na aktywność kinaz białkowych, które są efektorami szlaków sygnałowych. W efekcie dochodzi do zahamowania mitotycznego podziału komórek w stadium metafazy, co prowadzi do apoptozy (śmierci komórki). Na działanie winorelbiny szczególnie wrażliwe są szybko dzielące się komórki.
Wchłanianie winorelbiny
Biodostępność winorelbiny po podaniu doustnym wynosi 40% niezależnie od przyjmowanych posiłków. Stężenie maksymalne leku osiągane jest po 1,5-3 h po podaniu. Wartość stężenia winorelbiny wzrasta wraz ze zwiększaniem dawki do momentu osiągnięcia dawki 100 mg/m2, powyżej której nie obserwuje się dalszego wzrostu stężenia.
Dystrybucja winorelbiny
Winorelbina jest szeroko dystrybuowana do tkanek (głównie do płuc), gdzie osiąga stężenia 300 razy wyższe niż w surowicy. Stopień wiązania winorelbiny z białkami osocza jest niewielki i wynosi 13,5%, natomiast w znacznie większym stopniu lek wiąże się z komórkami krwi, zwłaszcza z płytkami krwi (78%).
Metabolizm winorelbiny
Winorelbina jest metabolizowana przede wszystkim przy udziale enzymu CYP3A4. Głównym metabolitem jest 4-O-deacetylowinorelbina, która prawdopodobnie powstaje przy udziale karboksyloesterazy i jest jedynym aktywnym farmakologicznie metabolitem. Inne metabolity to N-tlenek winorelbiny, 20'-hydroksywinorelbiny i 6'-tlenku winorelbiny. Lek nie ulega sprzęganiu z kwasem siarkowym, ani glukuronowym.
Wydalanie winorelbiny
Okres półtrwania winorelbiny wynosi 40 h, zaś aktywnego metabolitu - 4-O-deacetylowinorelbiny - 168 h. Lek wydalany jest przede wszystkim w postaci niezmienionej głównie z kałem (w żółci), a w niewielkim stopniu z moczem.