Modafinil, Modafinilum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o modafinilu

Rok wprowadzenia na rynek
1992
Substancje aktywne
modafinil
Działanie modafinilu
pobudza (stymuluje) ośrodkowy układ nerwowy, znosi senność
Postacie modafinilu
tabletki
Układy narządowe
układ nerwowy i narządy zmysłów
Specjalności medyczne
Psychiatria
Rys historyczny modafinilu

Modafinil został odkryty w latach 70. XX wieku przez francuskiego neurofizjologa Michela Jouveta (Lafon Laboratories). Pierwsze leki zwierające substancję zostały wprowadzone na rynek europejski w 1992 roku. W 1998 roku modafinil został zatwierdzony przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA, Food and Drug Administration) jako stymulant w terapii narkolepsji. Obecnie substancja jest dostępna na terenie Austrii, Belgii, Cypru, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Niemczech, Grecji, Węgrzech, Islandii, Irlandii, Włoszech, Luksemburgu, Holandii, Polski, Portugalii, Słowacji, Hiszpanii, Szwecji i Wielkiej Brytanii pod nazwami handlowymi Modasomil, Modiodal, Provigil i Vigil oraz jako leki generyczne.

Wzór sumaryczny modafinilu

C15H15NO2S

Spis treści

Wskazania do stosowania modafinilu

Modafinil jest substancją działającą stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy. Reguluje rytm snu/czuwania i wydłuża jakość oraz czas czuwania w ciągu dnia. Wskazaniem do stosowania modafinilu jest narkolepsja z katapleksją lub bez katapleksji. Substancja stanowi lek pierwszego rzutu znoszący nadmierną senność w ciągu dnia, jaka towarzyszy chorobie. Ponadto modafinili jest ordynowany w przypadku problemów ze snem spowodowanych pracą zmianową oraz występowaniem obturacyjnego bezdechu sennego (w połączeniu z metodą wspomagania oddechu CPAP). 

Wskazania off label dla modafinilu:

  • zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) w populacji pediatrycznej;
  • ostre epizody depresji jednobiegunowej i dwubiegunowej;
  • terapia uzależnienia od kokainy;
  • osłabienie organizmu towarzyszące chorobie nowotworowej;

Dawkowanie modafinilu

Modafinil występuje na rynku pod postacią tabletek doustnych w dawkach 100 mg oraz 200 mg. Zwykle stosowana dawka dobowa substancji leczniczej wynosi 200 mg dla osób dorosłych. 

W terapii narkolepsji oraz obturacyjnego bezdechu sennego zaleca się przyjmowanie 200 mg modafininilu w godzinach porannych. 

W przypadku zaburzenia rytmu snu/czuwania wynikającego z pracy zmianowej zwykle stosuje się 200 mg modafinilu na 60 minut przez rozpoczęciem pracy. 

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby).

Nie ustalono bezpieczeństwa stosowania modafinilu w populacji pediatrycznej.

Ze względu na zmianę farmakokinetyki modafinilu u osób w podeszłym wieku należy rozważyć zmniejszenie dawkowania i uważnie monitorować stan pacjentów. Zleca się rozpoczynać przyjmowanie modafinilu od dawki 100 mg.

Ciężkie zaburzenia pracy wątroby są wskazaniem do redukcji dawek modafinilu o połowę (100 mg na dobę).

W przypadku zaburzeń pracy nerek należy zachować ostrożność w terapii modafinilem, jednak nie istnieją konkretne zalecenia dotyczące zmiany dawkowania substancji leczniczej. 

Podczas leczenia modafinilem należy okresowo sprawdzać stan pacjenta i dokonywać oceny zasadności jego kontynuacji. 

Przeciwskazania do stosowania modafinilu

Przeciwwskazaniem do stosowania modafinilu jest nadwrażliwość na tę substancję czynną. Ponadto substancja nie może być ordynowana pacjentom cierpiącym na niekontrolowaną, umiarkowaną bądź ciężką postać nadciśnienia tętniczego i/lub zaburzenia pracy serca.

Względnym przeciwskazaniem do stosowania modafinilu jest występowanie tików nerwowych, ponieważ leki stymulujące ośrodkowy układ nerwowy mogą nasilać te reakcje. 

Nie zaleca się stosowania modafinilu u pacjentów z historią kardiotoksyczności po zastosowaniu środków stymulujących OUN w wywiadzie oraz u osób z przerostem lewej komory mięśnia sercowego. 

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania modafinilu

Stosowanie modafinilu powinno być uzasadnione przez szczegółową ocenę zaburzeń snu towarzyszących narkolepsji, przeprowadzoną zgodnie z kryteriami diagnostycznymi.

Ze względu na możliwe ciężkie reakcje skórne podczas terapii modafinilem (m.in. zagrażającą życiu reakcję skórno- śluzówkową tj. zespół Stevensa- Johnsona), należy przerwać stosowanie leku w razie pierwszych objawów wysypki.

Ciężkim skutkiem ubocznym modafinilu jest nadwrażliwość wielonarządowa, której objawy są często niespecyficzne. Należy zachować ostrożność w momencie pojawienia się gorączki, wysypki, uogólnionego świądu skóry, bóli mięśni i złych wyników prób wątrobowych. 

Pacjenci leczeni modafinilem powinni zachować ostrożność podczas wykonywania niektórych czynności wymagających wzmożonej koncentracji i uwagi m. in. w trakcie prowadzenia pojazdów. Wskazana jest okresowa ocena skuteczności modafinilu w zakresie zwalczania senności u pacjentów leczonych powyżej 9 tygodni. 

Modafinil może powodować bezsenność lub problemy ze snem. W celu zapewnienia odpowiedniego odpoczynku nocnego, podczas terapii lekiem zaleca się zachowanie odpowiedniej higieny snu. Czasami konieczne jest zmniejszenie ilości spożywanej kofeiny w ciągu dnia.

Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z chorobami sercowo- naczyniowymi, w tym u osób po przebytym zawale mięśnia sercowego.

Modafinil może stać się przyczyną wystąpienia halucynacji, omamów, agresywnych zachowań oraz myśli samobójczych. Z tego powodu należy monitorować stan pacjentów leczonych modafinilem, u których wystąpiły epizody psychozy i/lub manii. 

Należy zachować ostrożność podczas terapii modafinilem oraz lekami metabolizowanymi przez układy mikrosomalne CYP3A4 i CYP2C19. Modafinil jest umiarkowanym induktorem cytochromu CYP3A4, który odpowiada również za jego własny metabolizm oraz słabym inhibitorem enzymów CYP2C19.

Leki pobudzające układ CYP3A4 mogą przyspieszać metabolizm modafinilu i tym samym zmniejszać jego skuteczność (np. ryfampicyna, fenytoina, efawirenz). Substancje hamujące CYP3A4 mogą spowalniać przemiany metaoliczne modafinilu i nasilać jego działania niepożądane (np. ketokonazol, itrakonazol, rytonawir, klarytromycyna).

Pacjenci z niedoborem enzymów CYP2D6 przyjmujący leki przeciwdepresyjne powinni zachować ostrożność podczas terapii łączonej z modafinilem. Substancja lecznicza może hamować ich metabolizm i zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Równoległe leczenie modafinilem i warfaryną wymaga wzmożonej kontroli czasu protrombinowego w pierwszych dwóch miesiącach po wdrożeniu modafinilu i każdorazowo po zmianie jego dawkowania. Modafinil może zmniejszać klirens warfaryny.

Modafinil zmniejsza skuteczność wielu steroidowych środków antykoncepcyjnych. Kobietom w wieku rozrodczym podczas terapii lekiem zaleca się stosowanie dodatkowych metod zabezpieczających (tzw. metody barierowe typu prezerwatywa, środek plemnikobójczy).

Leki przeciwdrgawkowe (karbamazepina i fenobarbital) mogą nasilić metabolizm modafinilu i prowadzić do spadku jego skuteczności. Modafinil może zmniejszać klirens leków przeciwdrgawkowych i powodować nasilenie ich działań niepożądanych.

Interakcje modafinilu z innymi substancjami czynnymi

możliwe przyspieszenie metabolizmu modafinilu
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Abatacept (Abatacept) przeciwciała monoklonalne - immunosupresyjne
Adalimumab (Adalimumab) przeciwciała monoklonalne - immunosupresyjne
Anakinra (Anakinra) inhibitory interleukiny
Beklometazon (Beclomethasone) glikokortykosteroidy
Betametazon (Betamethasone) glikokortykosteroidy
Budezonid (Budesonide) glikokortykosteroidy
Deksametazon (Dexamethasone) glikokortykosteroidy
Golimumab (Golimumab) przeciwciała monoklonalne - przeciwreumatyczne
Infliksymab (Infliximab) inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa - TNF-alfa
Klobetazol (Clobetasol) glikokortykosteroidy
Mometazon (Mometasone) glikokortykosteroidy
Okskarbazepina (Oxcarbazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Prednizolon (Prednisolone) glikokortykosteroidy
Prednizon (Prednisone) glikokortykosteroidy
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) antybiotyki - INNE
Rezerpina (Reserpine) antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
możliwe spowolnienie metabolizmu podczas terapii skojarzonej z modafinilem
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Bosentan (Bosentan) antagoniści receptora endoteliny ETA
Celekoksyb (Celecoxibum) NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby
Deksibuprofen (Dexibuprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Dekslanzoprazol (Dexlansoprazole) IPP - inhibitory pompy protonowej
Diazepam (Diazepam) BZD - benzodiazepiny
Doksazosyna (Doxazosin) antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Doksepina (Doxepin) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Donepezil (Donepezil) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Escitalopram (Escitalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Esomeprazol (Esomeprazole) IPP - inhibitory pompy protonowej
Etonogestrel (Etonogestrel) progestageny
Etopozyd (Etoposide) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Etorykoksyb (Etoricoxib) NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) estrogeny naturalne i syntetyczne
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Flunaryzyna (Flunarizine) inne substancje działające na układ nerwowy
Fluoksetyna (Fluoxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Flurbiprofen (Flurbiprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Formoterol (Formoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Gliklazyd (Gliclazide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glikwidon (Gliquidone) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glipizyd (Glipizide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Ibuprofen (Ibuprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Idarubicyna (Idarubicin) antybiotyki cytostatyczne
Indometacyna (Indomethacin) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Irbesartan (Irbesartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Izoniazyd (Isoniazid) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Kandesartan (Candesartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Karwedilol (Carvedilol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Ketorolak (Ketorolac) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Klobazam (Clobazam) BZD - benzodiazepiny
Klopidogrel (Clopidogrel) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Kwas fusydowy (Fusidic acid) antybiotyki - INNE
Kwas mefenamowy (Mefenamic acid) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Kwas salicylowy (Salicylic acid) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Kwas walproinowy (Valproic acid) inne leki przeciwpadaczkowe
Lansoprazol (Lansoprazole) IPP - inhibitory pompy protonowej
Leflunomid (Leflunomide) selektywne leki immunosupresyjne
Lornoksykam (Lornoxicam) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Losartan (Losartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Metadon (Methadone) agoniści receptora opioidowego
Moklobemid (Moclobemide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Montelukast (Montelukast) antagoniści receptorów leukotrienowych
Nabumeton (Nabumetone) NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1
Naproksen (Naproxen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Nebiwolol (Nebivolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Omeprazol (Omeprazole) IPP - inhibitory pompy protonowej
Pantoprazol (Pantoprazole) IPP - inhibitory pompy protonowej
Paroksetyna (Paroxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Piroksykam (Piroxicam) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Progesteron (Progesterone) progesteron i gestageny
Promazyna (Promazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Prymidon (Primidone) barbiturany i pochodne
Rupatadyna (Rupatadine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Selegilina (Selegiline) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Sertralina (Sertraline) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Terbinafina (Terbinafine) inne substancje przeciwgrzybicze
Tiklopidyna (Ticlopidine) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Tolterodyna (Tolterodine) leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Torasemid (Torasemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Tymolol (Timolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Walsartan (Valsartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Werapamil (Verapamil) leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Zolpidem (Zolpidem) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Zopiklon (Zopiclone) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Flunitrazepam (Flunitrazepam) BZD - benzodiazepiny
Benzokaina (Anestezyna) (Benzocaine) substancje znieczulające miejscowo - INNE
Testosteron (Testosterone) testosteron i pochodne
Albendazol (Albendazole) substancje przeciwpasożytnicze do użytku ogólnego
Diklofenak (Diclofenac) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Meloksykam (Meloxicam) inne substancje stosowane w chorobach zwyrodnieniowych stawów i reumatyzmie
Estradiol (Estradiol) estrogeny naturalne i syntetyczne
możliwe przyspieszenie metabolizmu podczas terapii skojarzonej z modafinilem
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Alprazolam (Alprazolam) BZD - benzodiazepiny
Apomorfina (Apomorphine) agoniści receptorów dopaminowych
Atorwastatyna (Atorvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Azelastyna (Azelastine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Azytromycyna (Azithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Bosutinib (Bosutinib) inhibitory kinazy białkowej
Buspiron (Buspirone) leki przeciwlękowe wpływające na przekaźnictwo serotoninergiczne
Chlorochina (Chloroquine) substancje przeciwpierwotniakowe
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Cyklofosfamid (Cyclophosphamide) cytostatyki alkilujące
Cyproteron (Cyproterone acetate) inne leki hormonalne
Cyzapryd (Cisapride) substancje hamujące perystaltykę jelit o zróżnicowanym mechanizmie działania
Dekstrometorfan (Dextromethorphan) substancje przeciwkaszlowe działające ośrodkowo
Dezogestrel (Desogestrel) progestageny
Digoksyna (Digoxin) glikozydy nasercowe
Dihydroergokrystyna (Dihydroergocristine) alkaloidy sporyszu
Dihydroergotamina (Dihydroergotamine) inne substancje przeciwmigrenowe
Drospirenon (Drospirenone) progestageny
Dutasteryd (Dutasteride) substancje hamujące aktywność reduktazy testosteronu
Eplerenon (Eplerenone) leki moczopędne, diuretyki - oszczędzające potas - antagoniści aldosteronu
Ewerolimus (Everolimus) inhibitory kinazy białkowej
Felodypina (Felodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Fenofibrat (Fenofibrate) fibraty
Finasteryd (Finasteride) substancje hamujące aktywność reduktazy testosteronu
Flutamid (Flutamide) inne leki przeciwnowotworowe
Fluwastatyna (Fluvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Fosaprepitant (Fosaprepitant) antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1
Hydrokortyzon (Hydrocortisone) glikokortykosteroidy
Hydroksyzyna (Hydroxyzine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Kabergolina (Cabergoline) agoniści receptorów dopaminowych
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Klindamycyna (Clindamycin) antybiotyki linkozamidowe - linkozamidy
Klomipramina (Clomipramine) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Klonazepam (Clonazepam) leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA
Klonidyna (Clonidine) agoniści receptora imidazolowego
Kwetiapina (Quetiapine) neuroleptyki atypowe
Lewonorgestrel (Levonorgestrel) progestageny
Lidokaina (Lidocaine) substancje znieczulające miejscowo - amidy
Megestrol (Megestrol) inne leki przeciwnowotworowe
Metotreksat (Methotrexate) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Midazolam (Midazolam) BZD - benzodiazepiny
Nitrendypina (Nitrendipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Nomegestrol (Nomegestrol) progestageny
Noretysteron (Norethisterone) progestageny
Oksykodon (Oxycodone) agoniści receptora opioidowego
Ondansetron (Ondansetron) setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Norgestimat (Norgestimate) progesteron i gestageny
Paklitaksel (Paclitaxel) taksoidy
Saksagliptyna (Saxagliptin) doustne leki przeciwcukrzycowe - gliptyny - inhibitor peptydazy dipeptydylowej IV (DPP-4)
Salmeterol (Salmeterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Sildenafil (Sildenafil) inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Simwastatyna (Simvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Syrolimus (Sirolimus) selektywne leki immunosupresyjne
Tadalafil (Tadalafil) inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny
Tamoksyfen (Tamoxifen) SERM - selektywne modulatory receptora estrogenowego
Tramadol agoniści receptora opioidowego
Trazodon (Trazodone) SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny
Wardenafil (Vardenafil) inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Winblastyna (Vinblastine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Zaleplon (Zaleplon) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Zuklopentyksol (Zuclopenthixol) neuroleptyki klasyczne - pochodne tioksantenu
Metronidazol (Metronidazole) przeciwbakteryjne pochodne imidazolu
możliwe spowolnenie przemian metabolicznych modafinilu
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amiodaron (Amiodarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III
Aprepitant (Aprepitant) antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1
Atazanawir (Atazanavir) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Detreomycyna (Chloramfenikol) (Chloramphenicol) antybiotyki - INNE
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin) fluorochinolony
Danazol (Danazol) testosteron i pochodne
Diltiazem (Diltiazem) leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Efawirenz (Efavirenz) nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Ergotamina (Ergotamine) alkaloidy sporyszu
Erytromycyna (Erythromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Flukonazol (Fluconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Flutikazon (Fluticasone) glikokortykosteroidy
Indynawir (Indinavir) inhibitory proteazy HIV
Itrakonazol (Itraconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Ketokonazol (Ketoconazole) przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Klarytromycyna (Clarithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Mikonazol (Miconazole) przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
wzrost stężenia leków we krwi podczas terapii skojarzonej z modafinilem
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Awanafil (Avanafil) inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Cilostazol (Cilostazol) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Propranolol (Propranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
zwiększenie odstępu QT podczas terapii skojarzonej z modafinilem
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Citalopram (Citalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
zmniejszone stężenie leków w surowicy krwi w trakcie terapii skojarzonej z modafinilem
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyklosporyna (Cyclosporine) inhibitory kalcyneuryny
Doksorubicyna (Doxorubicin) antybiotyki cytostatyczne
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
ryzyko wzrostu ciśnienia tętniczego krwi
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
wzrost stężenia modafinilu w surowicy krwi
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Rytonawir (Ritonavir) inhibitory proteazy HIV

Interakcje modafinilu z pożywieniem

Pokarm nie wywiera wpływu na biodostępność modafinilu, jednak może wpływać na jego wchłanialność. 

Zażycie modafinilu z pokarmem  wydłuża czas wchłonięcia leku do krwioobiegu o około godzinę.

 

Interakcje modafinilu z alkoholem

Podczas terapii modafinilem nie należy spożywać alkoholu, ze względu na jego depresyjny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. 

Wpływ modafinilu na prowadzenie pojazdów

Modafinil jest lekiem ordynowanym pacjentom z nadmierną sennością. Terapia modafinilem może skutkować niewystarczającą redukcją senności i wiązać się z niebezpieczeństwem podczas prowadzenia pojazdów mechanicznych. 

Działania niepożądane modafinilu takie jak bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, problemy z orientacja i koncentracją mogą utrudniać prowadzenie pojazdów. Należy zachować szczególną ostrożność.

Inne rodzaje interakcji

Modafinil wpływa na wyniki badań diagnostycznych wątroby, zwiększając stężenie fosfatazy alkalicznej i gammaglutamylotransferazy w surowicy krwi.

Substancja może powodować nieprawidłowości w zapisie EKG.

Ziele dziurawca Hypericum perforatum może indukować układ enzymatyczny CYP3A4 i przyspieszać metbolizm modafinilu. W ten sposób zmniejsza się skuteczność substancji leczniczej.

Metabolizm modafinilu może zostać spowolniony przez kurkuminę, substancję zawartą m.in. w Curcuma longa (ostryż długi).

Wpływ modafinilu na ciążę

Modafinil należy do kategorii C według klasyfikacji FDA, czyli substancji leczniczych dla których badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na rozwijający się płód, ale nie przeprowadzono kontrolnych badań klinicznych u kobiet w ciąży. 

W badaniach na szczurach obserwowano działanie embriotoksyczne modafinilu bez toksycznego wpływu na matkę. Lek był podawany doustnie, podczas trwania całego okresu organogenezy. Dawka modafinilu wynosiła 200 mg/kg masy ciała zwierząt, co stanowi 10-krotność maksymalnej zalecanej dziennej dawki dla człowieka. Nastąpiły zmiany szkieletowe oraz rozwój wodonercza płodów. Podobnych efektów embriotoksycznych nie zaobserwowano dla dawki 100 mg/kg masy ciała (5- krotność maksymalnej zalecanej dziennej dawki dla człowieka).

Do tej pory nie scharakteryzowano w sposób wystarczający efektów embrotoksycznych modafinilu na rozwijający się płód. 

Modafinil powinien być stosowany przez kobiety ciężarne jedynie wtedy, gdy  potencjalne korzyści przewyższają ryzyko.

Modafinil zmniejsza skuteczność steroidowych środków antykoncepcyjnych, dlatego podczas przyjmowania leku wskazane jest stosowanie dodatkowych metod zabezpieczających przed ciążą (środki plemnikobójcze, prezerwatywy). 

Wpływ modafinilu na laktację

Modafinil należy do kategorii L4 w klasyfikacji Prof. Hale'a oceniającej bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji. Jest to substancja potencjalnie niebezpieczna.

Brakuje informacji na temat przenikania modafinilu i jego metabolitów do mleka kobiecego. Dostępne dane nie zawierają opisu działań niepożądanych u niemowląt, które były karmione piersią przez matki stosujące lek. W jednym z badań wykryto minimalne ilości enancjomeru modafilnilu (armodafinilu) we krwi dziecka.

Opisano przypadek kobiety cierpiącej na narkolepsję, która przyjmowała modafinil w dawce 300 mg rano oraz 100 mg w południe. Próbka krwi od niemowlęcia karmionego wyłącznie piersią, została pobrana 110 minut po porannej dawce leku. Oznaczone stężenie leku we krwi dziecka wyniosło 0,19 mg/l, co stanowiło 1,6% jednoczesnego poziomu w osoczu matki. Nie odnotowano żadnych działań niepożądanych. 

Ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa wskazane jest szczegółowe monitorowanie niemowląt karmionych mlekiem matki stosującej modafinil. Preferowana jest również zamiana leku.

Wpływ modafinilu na płodność

Nie przeprowadzono badań klinicznych opisujących wpływ modafinilu na płodność u ludzi. Brakuje dostępnych danych na temat wpływu leku na płodność. 

Badania na zwierzętach wykazały zwiększoną liczbę utraconych ciąż w okresie okołoimplantacyjnym oraz zwiększoną resorpcja zarodków. Ostatecznie  nie stwierdzono jednak wpływu substancji na płodność zwierząt przy zastosowaniu dawki odpowiadającej maksymalnej dawce dla człowieka. 

 

Skutki uboczne

ból głowy
zawroty głowy
nerwowość
niestrawność
niewyraźne widzenie
nudności
parestezje
senność
splątanie
suchość błony śluzowej jamy ustnej
zaparcia
bezsenność
zmniejszenie łaknienia
ból brzucha
zaburzenia myślenia
częstoskurcz
Rozszerzenie naczyń
osłabienie
wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej
zwiększona aktywność gammaglutamylotransferazy
depresja
drażliwość
lęk
kołatanie serca
ból w klatce piersiowej
biegunka
zapalenie języka
obniżenie libido
Dysfagia
Niepamięć
Niedoczulica
chwiejność emocjonalna
niemiarowe bicie serca
bóle stawów
ból mięśni
Ból pleców
skurcze dodatkowe
błony śluzowej jamy ustnej z owrzodzeniami
alergiczny nieżyt nosa
depersonalizacja
trądzik
częste oddawanie moczu
Nieprawidłowy zapis EKG
migrena
wzmożone napięcie mięśni
zespół suchego oka
agresja
rzadkoskurcz
krwawienia z nosa
nadpobudliwość psychoruchowa
zwiększone pragnienie
zaburzenia miesiączkowania
nieżyt nosa
wrogość
Miastenia
obrzęk obwodowy
zapalenie gardła
ból szyi
refluks
zapalenie zatok
świąd
myśli samobójcze
nadciśnienie tętnicze
niedociśnienie tętnicze
nietypowe sny
leukopenia
kaszel
pobudzenie
hiperglikemia
hipercholesterolemia
eozynofilia
cukrzyca
wymioty
wysypka
wzdęcia
zaburzenia smaku
zaburzenia mowy
astma
zmniejszenie masy ciała
nadmierne pocenie się
hiperkineza
zwiększenie masy ciała
zwiększenie łaknienia
drżenie
duszność
dyskineza
zaburzenia snu
zaburzenia koordynacji
psychoza
omamy
mania
reakcje nadwrażliwości
reakcje anafilaktyczne
pokrzywka
ciężkie działania niepożądane dotyczące skóry (rumień wielopostaciowy, zespół Stevensa-Johnsona, toksyczna martwica naskórka, ostra uogólniona krostkowica)
obrzęk naczynioruchowy
urojenia

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Objawy przedawkowania modafinilu

Objawami przedawkowania modafilnilu są bezsenność oraz zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takie jak:

  • niepokój ruchowy;
  • dezorientacja;
  • splątanie;
  • pobudzenie psychiczne;
  • omamy.

Po zażyciu zbyt dużej ilości substancji leczniczej mogą pojawić się działania niepożądane dotyczące przewodu pokarmowego (nudności, biegunka) oraz zmiany w układzie sercowo- naczyniowym (ból w obrębie klatki piersiowej, zaburzenia pracy serca takie jak tachykardia czy bradykardia, nadciśnienie tętnicze). Przedawkowanie modafinilu może skutkować skróceniem czasu protrombinowego.

Mechanizm działania modafinilu

Mechanizm działania modafinilu do tej pory nie został dokładnie zbadany. Podejrzewa się, że substancja ma wielotorowy sposób działania, w wyniku którego dochodzi do nasilonej fazy czuwania u ludzi. Lek poprawia jakość i czas czuwania w ciągu dnia. Modafinil hamuje wychwyt zwrotny dopaminy poprzez wiązanie się z jej transporterem, powodując tym samym wzrost stężenia neuroprzekaźnika w przestrzeni międzykomórkowej (aktywacja obwodów glutaminergicznych). Nie prowadzi jednak to zwiększonego uwalniania dopaminy. Jednocześnie lek zdaje się być agonistą dla receptorów dopaminergicznych, ponieważ jego aktywność była znoszona w badaniach poprzez antagonistów receptora D1/D2 (działanie pośrednie modafinilu). Przypuszcza się, że modafinil hamuje pośrednio wychwyt zwrotny noradrenaliny w układzie VLPO (brzuszno-boczne jądro przedwzrokowe zlokalizowane w obszarze podwzgórza) oraz aktywuje hipokretynę, peptyd odpowiedzialny za regulację procesów snu i czuwania. W sposób słabszy niż w przypadku dopaminy, modafinil hamuje wychwyt zwrotny noradrenaliny (wiązanie się z jej transporterem). Opisywana substancja stanowi również słabego i nieistotnego agonistę receptorów dla adenozyny, noradrenaliny, benzodiazepin, GABA, histaminy, melatoniny i serotoniny. W stężeniach farmakologicznych nie wiąże się bowiem z receptorami, które mogą wpływać na regulację procesów snu/ czuwania. Modafinil nie stanowi również inhibitora enzymów monoaminooksydazy MAO-B oraz fosfodiesteraz II-V.

Modafinil charakteryzuje się mniejszym potencjałem uzależniającym, ze względu na brak wywoływania efektów euforycznych. W badaniach wykazano, że substancja aktywuje głównie obszary mózgu odpowiedzialne za regulację snu i czuwania (w odróżnieniu od innych stymulantów).

Wchłanianie modafinilu

Modafilnil szybko wchłania się po podaniu doustnym. 

Maksymalne stężenie modafinilu w osoczu jest osiągane po 2- 4 godzinach od zażycia leku.

Modafinil charakteryzuje się liniową farmakokinetyką w zakresie dawek 200- 600 mg. Ekspozycja organizmu na lek wzrasta proporcjonalnie do zwiększania dawek modafinilu.

Modafinil ma charakter racemiczny. Po podaniu doustnym raz na dobę, stężenie minimalne krążącego modafinilu składa się w 90% z L-izomeru i 10% D-izomeru.

Dystrybucja modafinilu

Modafilnil wiąże się w sposób umiarkowany z białkami osocza (głównie albuminami) w około 60%.

Objętość dystrybucji modafinilu wynosi 0.9 L/kg. Jest lekiem dobrze rozprowadzanym w tkankach organizmu. 

Metabolizm modafinilu

Przemiany metaboliczne modafinilu zachodzą w wątrobie. Około 40- 50% modafilinu jest przekształcane do kwas modafinilowego, stanowiącego główny metabolit opisywanego związku. Jest on nieaktywny biologicznie. Pozostałe metabolity to m.in. sulfon modafilinu, kwas 2-[(difenylometylo)sulfonylo]octowy i 4-hydroksymodafinil, które nie wykazują aktywności biologicznej.

Przemiany metaboliczne modafinilu składają się z procesów hydrolitycznej deamidacji, S-utleniania, hydroksylacji pierścienia aromatycznego oraz sprzęgania powstałych związków z glukuronidami.

Przewlekłe podawanie modafinilu w dawce 400 mg spowodowało indukcję wątrobowych enzymów metabolizujących lek (wpływ indukcyjny na własny metabolizm).

Wydalanie modafinilu

Modafinil w stanie niezmienionym (<10%) oraz jego metabolity są eliminowane z organizmu wraz z moczem. W moczu odkryto głównie kwas modafilinowy oraz 6 pozostałych metabolitów, których stężenia są jednak nieznaczące (m.in. sulfon modafinilu, kwas 2-[(difenylometylo)sulfonylo]octowy i 4-hydroksymodafinil ).

Okres półtrwania substancji leczniczej przy podaniu wielokrotnym został określony na 15 godzin.

Alkalizacja moczu nie wpływa na proces eliminacji modafinilu. 

Wydalanie modafinilu wraz z kałem wynosi <1%.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl