Chlorodiazepoksyd, Chlordiazepoxidum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o chlorodiazepokydzie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1960
- Substancje aktywne
-
chlorodiazepoksyd
- Działanie chlorodiazepoksydu
-
nasenne, przeciwlękowe (anksjolityczne), uspokajające, przeciwdrgawkowe
- Postacie chlorodiazepoksydu
-
tabletki drażowane
- Układy narządowe
-
układ nerwowy i narządy zmysłów
- Specjalności medyczne
-
Medycyna rodzinna, Neurologia, Psychiatria, Toksykologia
- Rys historyczny chlorodiazepoksydu
-
Chlorodiazepoksyd jest organicznym związkiem chemicznym, z grupy benzodiazepin. Związek ten został otrzymany nieoczekiwanie w 1954 roku, jednak nie wzbudził zainteresowania. Został zsyntetyzowany w roku 1957 przez absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego Leona Sternbacha. Związek zastrzeżony został w roku 1958, natomiast zastosowany w lecznictwie jako pierwszy lek z tej grupy w lutym 1960 roku pod nazwą handlową Librium przez koncern farmaceutyczny Hoffmann-La Roche.
- Wzór sumaryczny chlorodiazepoksydu
-
C16H14ClN3O
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające chlorodiazepoksyd
- Wskazania do stosowania chlorodiazepoksydu
- Dawkowanie chlorodiazepoksydu
- Przeciwskazania do stosowania chlorodiazepoksydu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania chlorodiazepoksydu
- Interakcje chlorodiazepoksydu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje chlorodiazepoksydu z alkoholem
- Wpływ chlorodiazepoksydu na prowadzenie pojazdów
- Wpływ chlorodiazepoksydu na ciążę
- Wpływ chlorodiazepoksydu na laktację
- Wpływ chlorodiazepoksydu na płodność
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania chlorodiazepoksydu
- Mechanizm działania chlorodiazepoksydu
- Wchłanianie chlorodiazepoksydu
- Metabolizm chlorodiazepoksydu
- Wydalanie chlorodiazepoksydu
Wskazania do stosowania chlorodiazepoksydu
Chlorodiazepoksyd przeznaczony jest do chwilowej, okresowej (maksymalnie 4 tygodnie) terapii stanów chorobowych o podłożu anksjolitycznym, cechującymi się takimi objawami jak zaburzenia snu czy ostry stan po odstawieniu alkoholu. Lek jest wskazany również w terapii zwiększonego napięcia mięśniowego o różnych przyczynach.
Dawkowanie chlorodiazepoksydu
Dawkowanie i okres terapii powinno być ustalone indywidualnie dla każdego pacjenta przez lekarza specjalistę. Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku oraz chorób towarzyszących (przewlekła niewydolność oddechowa, wątroby oraz nerek).
Chlorodiazepoksydu nie stosuje się u dzieci. U pacjentów w wieku podeszłym powinno podawać się go w dawce maksymalnie najniższej. Najczęściej nie powinna ona przekraczać połowy dawki przeznaczonej dla osoby dorosłej. Dawki leków dla dorosłych zależą od jednostki chorobowej.
W przypadku terapii zespołów anksjolitycznych dawka dobowa wynosi 30-100 mg.
W przypadku, gdy stanom lękowym towarzyszą trudności z zasypianiem podaje 10-30 mg leku jednorazowo przed snem.
W stanach zwiększonego napięcia i rozbudzenia związanego z odstawieniem alkoholu można podać 25-100 mg chlorodiazepoksydu. W przypadku zaistniałej konieczności dawkę leku można po 2-4 godzinach zwiększyć do nieprzekraczalnej ilości 200 mg w ciągu doby.
W przypadku zwiększonego napięcia mięśniowego w ciągu doby można przyjąć 10-30 mg leku.
Przeciwskazania do stosowania chlorodiazepoksydu
Terapia chlorodiazepoksydem jest przeciwskazana w przypadku stwierdzenia nadwrażliwości na substancję czynną. Nie należy stosować leku u pacjentów, u których stwierdzono nieprawidłową pracę płuc z upośledzoną wymianą tlenu i dwutlenku węgla oraz zmniejszoną częstością i głębokością oddechów. Zaburzenia oddychania podczas snu również wykluczają możliwość terapii chlorodiazepoksydem, podobnie jak ciężka niewydolność wątroby. Leku nie można podawać chorym z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, odczuwającym strach przed określonymi sytuacjami, zjawiskami czy przedmiotami. Osobom z zachwianym poczuciem rzeczywistości oraz z upośledzonym przekazywaniem informacji z nerwu do mięśnia podawanie chlorodiazepoksydu jest przeciwskazane. Nie zaleca się stosowania benzodiazepin w monoterapii leczenia depresji lub lęku związanego z depresją, gdyż może potęgować skłonności samobójcze.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania chlorodiazepoksydu
Ciągłe stosowanie benzodiazepin, w tym chlorodiazepoksydu przez dłuższy okres może owocować zmniejszeniem skuteczności ich działania, czyli wytworzeniem tolerancji na lek.
Długotrwałe zażywanie chlorodiazepoksydu i innych leków z tej grupy terapeutycznej może spowodować nałóg, fizyczną i psychiczną konieczność przyjmowania danej substancji czynnej. Ryzyko uzależnienia wzrasta proporcjonalnie do dawki, długości terapii oraz współistniejącego, nałogowego przyzwyczajenia do innych substancji aktywnych, takich jak alkohol czy narkotyki. U pacjentów z tej grupy podwyższonego ryzyka podczas terapii benzodiazepinami należy zachować szczególną ostrożność, stale postępy kuracji monitorować a dawki leku stopniowo obniżać.
Szczególną uwagę należy skierować w stronę chorych, u których rozwinęło się uzależnienie benzodiazepinami. Gwałtowne odstawienie substancji leczniczej w tej grupie pacjentów może owocować wystąpieniem objawów odstawienia. Są to bóle głowy i mięśni, spotęgowane podekscytowanie i nerwowość, zakłócenie snu i drażliwość. W cięższych przypadkach mogą pojawić się zaburzenia psychotyczne różnego rodzaju, spotęgowane odczuwanie zmysłami, złudzenia, zwidy, napady epileptyczne.
Należy zwrócić też uwagę, że z terapią benzodiazepinami związane jest tzw. "zjawisko z odbicia", czyli spotęgowanie objawów, które były wskazaniem do zastosowania np. chlorodiazepoksydu. Mogą temu wtórować lęk, zmiany nastroju czy problemy z zasypianiem i bezsennością. Objawy te mogą wystąpić w przypadku nagłego odstawienia leku, dlatego należy poinformować pacjentów w trakcie terapii o konieczności stopniowej redukcji przyjmowanej ilości leku.
W trakcie terapii benzodiazepinami może dojść do powstania niepamięci następczej. Ryzyko zaistniena takiej sytuacji jest proporcjonalne do wielkości zażywanej dawki leku. Aby zminimalizować możliwość wystąpienia takiego działania niepożądanego należy zapewnić pacjentowi 7-8 godzinny, nieprzerwany sen
Terapia benzodiazepinami wiąże się z ryzykiem wystąpienia reakcji psychicznych (niekontrolowana złość, nadmierna ekscytacja, impulsywność, lęk) oraz paradoksalnych (przywidzenia, omamy, zaburzenia osobowości, nierealne postrzeganie rzeczywistości). Pojawienie się takich skutków ubocznych jest przesłanką do terminacji leczenia chlorodiazepoksydem i jego pochodnymi.
Interakcje chlorodiazepoksydu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Asenapina (Asenapine) | neuroleptyki atypowe |
Baklofen (Baclofen) | leki zwiotczające mięśnie o działaniu ośrodkowym o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Briwaracetam (Brivaracetam) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Cynaryzyna (Cinnarizine) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne |
Cyproheptadyna (Cyproheptadine) | antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym |
Dimetynden (Dimetindene) | antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym |
Disulfiram (Disulfiram) | substancje stosowane w leczeniu alkoholizmu |
Flunaryzyna (Flunarizine) | inne substancje działające na układ nerwowy |
Fluwoksamina (Fluvoxamine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Hydroksyzyna (Hydroxyzine) | antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym |
Klozapina (Clozapine) | neuroleptyki atypowe |
Kwas walproinowy (Valproic acid) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Metadon (Methadone) | agoniści receptora opioidowego |
Petydyna (Pethidine) | agoniści receptora opioidowego |
Rotygotyna (Rotigotine) | agoniści receptorów dopaminowych |
Rupatadyna (Rupatadine) | antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego |
Tramadol | agoniści receptora opioidowego |
Haloperidol (Haloperidol) | neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kodeina (Codeine) | agoniści receptora opioidowego |
Morfina (Morphine) | agoniści receptora opioidowego |
Oksykodon (Oxycodone) | agoniści receptora opioidowego |
Tapentadol (Tapentadol) | agoniści receptora opioidowego |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Azylsartan (Azilsartan medoxomil) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Eprosartan (Eprosartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Irbesartan (Irbesartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Kandesartan (Candesartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Digoksyna (Digoxin) | glikozydy nasercowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Estazolam (Estazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) | estrogeny naturalne i syntetyczne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Flukonazol (Fluconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Itrakonazol (Itraconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Interakcje chlorodiazepoksydu z alkoholem
Alkohol nasila działanie leku i może spowodować zarówno zwiększoną senność jak i nadmierne pobudzenie, zaburzenia koncentracji i zaburzenia ruchowe. Stąd też spożywanie alkoholu w trakcie terapii chlorodiazepoksydem jest przeciwskazane.
Wpływ chlorodiazepoksydu na prowadzenie pojazdów
Ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony układu nerwowego (senność, niepamięć, zawroty głowy) należy poinformować pacjenta, że prowadzenie pojazdów lub obsługa urządzeń mechanicznych w trakcie terapii benzodiazepinami jest przeciwskazane.
Wpływ chlorodiazepoksydu na ciążę
Chlordiazepoksyd przenika przez łożysko. Jego stosowanie w I i II trymestrze ciąży jest możliwe tylko w sytuacjach, gdy korzyść z jego zastosowania znacznie przewyższa potencjalne ryzyko, w sytuacji, gdy nie można tego leku zamienić bezpieczniejszym preparatem równorzędnym. Zastosowanie chlordiazepoksydu w III trymestrze lub w okresie okołoporodowym może być przyczyną wystąpienia o noworodka obniżonego ciśnienia, temperatury, zakłóceń w biciu serca czy układzie oddechowym, rozszczepu wargi i podniebienia.
Wpływ chlorodiazepoksydu na laktację
Chlordiazepoksyd przenika do mleka matki, dlatego jego stosowanie w okresie laktacji jest przeciwskazane.
Wpływ chlorodiazepoksydu na płodność
Przedkliniczne i epidemiologiczne badania dowodzą, że chlordiazepoksyd wykazuje działanie bardzo szkodliwe, toksyczne na rozwijający się płód. Jest teratogenny. Z tego powodu kobiety planujące ciążę lub w niej będące powinny powinny o tym fakcie niezwłocznie poinformować lekarza.
Skutki uboczne
- spowolnienie reakcji
- dezorientacja
- ataksja
- zawroty głowy
- senność
- stany splątania
- zaburzenia libido
- dyzartria
- dolegliwości żołądkowe
- zaparcia
- zaburzenia pamięci
- nudności
- uczucie suchości w jamie ustnej
- alergiczne reakcje skórne
- drżenie mięśniowe
- nieznaczne obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
- zwiększona pobudliwość
- brak apetytu
- zwiotczenie mięśni
- niepokój psychoruchowy
- agresja
- niewielkie podwyższenie aktywności aminotransferazy
- upadki
- zaburzenia miesiączkowania
- nietrzymanie moczu
- ogólne osłabienie
- bradykardia
- zatrzymanie moczu
- zaburzenia widzenia
- reakcje paradoksalne
- omdlenia
- ból w klatce piersiowej
- bezsenność
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania chlorodiazepoksydu
Przyjęcie zbyt dużej dawki chlorodiazepoksydu manifestuje się takimi objawami jak: nadmierna senność, zaburzenia mowy, zakłócenia koordynacji ruchowej ciała, oczopląs. Przedawkowanie może spowodować bezdech, spadek ciśnienia, spłycenie oddechu, spadek wydolności krążeniowej organizmu, śpiączkę.
Mechanizm działania chlorodiazepoksydu
Chlordiazepoksyd, podobnie jak i inne benzodiazepiny działa na różne struktury ośrodkowego układu nerwowego, szczególnie zaś na te związane z regulacją stanów emocjonalnych. Są to: układ limbiczny i podwzgórze. Lek ten wzmaga stopujące działanie neuronów GABA-ergicznych w strukturach mózgu. Chlordiazepoksyd zwiększa powinowactwo do receptorów GABA-ergicznych kwasu gamma-aminomasłowego, który jest wewnętrznym przekaźnikiem stopującym. W wyniku pobudzenia receptora benzodiazepinowego lub GABA-A dochodzi do zwiększonego napływu anionów chlorkowych do środka komórki nerwowej przez kanał chlorkowy. Prowadzi to do przeładowania błony komórkowej i zahamowania aktywności neuronów.
Wchłanianie chlorodiazepoksydu
Chlordiazepoksyd dobrze wchłania się po podaniu doustnym z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiągane jest po upływie 1-2h. Biologiczny okres połowicznego rozpadu leku wynosi 6-30 godzin.
Metabolizm chlorodiazepoksydu
Chlordiazepoksyd jest metabolizowany w wątrobie. W wyniku tego procesu powstają aktywne farmakologicznie związki: dimetylochlordiazepoksyd i demoksepam. Produkty te przedłużają okres aktywności leku.
Wydalanie chlorodiazepoksydu
Chlordiazepoksyd oraz jego metabolity usuwane są z organizmu wraz z moczem.