Etambutol, Ethambutol - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o etambutolu

Rok wprowadzenia na rynek
1962
Substancje aktywne
etambutol, etambutolu chlorowodorek
Działanie etambutolu
bakteriostatyczne, przeciwbakteryjne, przeciwgruźlicze
Postacie etambutolu
kapsułki
Układy narządowe
układ oddechowy
Specjalności medyczne
Choroby płuc, Choroby wewnętrzne, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Higiena i epidemiologia, Medycyna rodzinna, Pulmonologia
Rys historyczny etambutolu

Bakteria wywołująca gruźlicę bardzo szybko nabywa odporność na antybiotyki. Po wynalezieniu etambutolu, który był kolejnym znanym lekiem przeciwprątkowym, zaczęto stosować terapię gruźlicy złożoną z kilku substancji. Dzięki temu 70-95 % chorych wracało do zdrowia, chociaż terapia trwała nawet 2 lata. Przed wynalezieniem leków przeciwgruźliczych jedynym leczeniem była zmiana klimatu i odmy zapadowe, które polegały na wtłaczaniu powietrza do opłucnej.

Wzór sumaryczny etambutolu

C10H24N2O2

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające etambutol

Wskazania do stosowania etambutolu

Etambutol stosuje się w skojarzonej terapii gruźlicy wywołanej przez drobnoustroje wrażliwe na tę substancję. Lek podaje się w przypadku gruźlicy płuc i opłucnej (zarówno zakażenia pierwotne, jak i wtórne) oraz gruźlicy pozapłucnej (zwojów nerwowych, kości, stawów, narządów moczowo-płciowych, opon mózgowo-rdzeniowych).

Dawkowanie etambutolu

Stosowana dawka etambutolu zależy od wieku, stanu organizmu pacjenta oraz od tego, czy infekcja jest pierwotna, czy wtórna. Etambutol zwykle stosuje się w dawkach 15-25 mg/ kg masy ciała. Można go także stosować w terapii przerywanej, kilka razy w tygodniu, wtedy stosuję się 50 mg/ kg masy ciała. Dawki należy zmniejszyć u pacjentów z niewydolnością nerek, w zależności od klirensu kreatyniny. Terapia powinna trwać przynajmniej 9 miesięcy. 

Przeciwskazania do stosowania etambutolu

Przeciwwskazaniami do stosowania etambutolu są ciąża i wiek poniżej 13 lat. Substancji tej nie można także stosować u osób cierpiących na zapalenie nerwu wzrokowego lub takich,od których nie da się uzyskać  informacji na temat zaburzeń widzenia (np. u nieprzytomnych). Nie należy podawać etambutolu osobom z ciężką niewydolnością nerek i nadwrażliwym na substancję czynną. 

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania etambutolu

Podczas terapii etambutolem może dojść do zapalenia nerwu wzrokowego pozagałkowego, czego objawem jest zaburzenie postrzegania barw i pogorszenie ostrości widzenia. Objawy te zazwyczaj ustępują po odstawieniu leku, zdarzały się jednak przypadki nieodwracalnej ślepoty.  Przed rozpoczęciem i w trakcie terapii należy przeprowadzać badania okulistyczne. Szczególnie narażone na te powikłanie są pacjenci ze schorzeniami oczu, w tym retinopatią cukrzycową.

Etambutol może działać toksycznie na wątrobę, w skrajnym przypadku doprowadzając do śmierci pacjenta.

Substacja lecznicza może podnosić stężenie kwasu moczowego we krwi, co może doprowadzić do ostrych napadów dny moczanowej.

W czasie leczenia etambutolem powinno się regularnie badać czynność nerek, układu krwiotwórczego, wątroby.

Interakcje etambutolu z innymi substancjami czynnymi

Zalecane jest zachowanie 4 godzin przerwy między lekami zobojętniającym kwas żołądkowy zawierającymi wodorotlenek glinu i magnezu, a etambutolem. Wodorotlenki powodują mniejsze wchłanianie etambutolu z przewodu pokarmowego, co zmniejsza jego skuteczność.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Wodorotlenek glinu (Aluminium hydroxide) substancje zobojętniające
Wodorotlenek magnezu (Magnesium hydroxide) substancje zobojętniające
Stosowanie łącznie leków zawierających etambutol i wymienione substancje czynne zwiększa ryzyko zaburzeń pracy wątroby.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Bedakilina (Bedaquiline) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Efawirenz (Efavirenz) nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Interferon Beta-1A (Interferon beta-1a) substancje immunostymulujące - interferony
Interferon Beta-1B (Interferon beta-1b) substancje immunostymulujące - interferony
Klofarabina (Clofarabine) antymetabolity, analogi puryn
Leflunomid (Leflunomide) selektywne leki immunosupresyjne
Lomitapid (Lomitapide) inne substancje zmniejszające stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi o zróżnicowanym mechanizmie działania
Naltrekson (Naltrexone) antagoniści receptora opioidowego
Teryflunomid (Teriflunomide) selektywne leki immunosupresyjne
Trabektedyna (Trabectedin) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Stosowanie łącznie leków zawierających etambutol i wigabatrynę zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń widzenia. W skrajnych przypadkach może doprowadzić nawet do utraty wzroku.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Wigabatryna (Vigabatrin) leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA
Stosowanie łącznie leków zawierających etambutol i wymienione substancje zwiększa ryzyko uszkodzenia nerwów obwodowych. Objawami takiego uszkodzenia mogą być drętwienie, mrowienie, palenie, osłabienie, ból mięśni, trudności w wykonywaniu celnych ruchów.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Adalimumab (Adalimumab) przeciwciała monoklonalne - immunosupresyjne
Amiodaron (Amiodarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III
Atorwastatyna (Atorvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Chlorochina (Chloroquine) substancje przeciwpierwotniakowe
Cisplatyna (Cisplatin) inne leki przeciwnowotworowe
Dinutuksymab beta (Dinutuximab beta) przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Elotuzumab (Elotuzumab) przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Etanercept (Etanercept) inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa - TNF-alfa
Etrawiryna (Etravirine) nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Fluwastatyna (Fluvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Golimumab (Golimumab) przeciwciała monoklonalne - przeciwreumatyczne
Iksazomib (Ixazomib) inne leki przeciwnowotworowe
Infliksymab (Infliximab) inhibitory czynnika martwicy nowotworów alfa - TNF-alfa
Ipilimumab (Ipilimumab) przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Izoniazyd (Isoniazid) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Karboplatyna (Carboplatin) inne leki przeciwnowotworowe
Kolchicyna (Colchicine) substancje niewpływające na metabolizm kwasu moczowego (przeciw dnie moczanowej)
Kryzotynib (Crizotinib) inhibitory kinazy białkowej
Lewodopa (Levodopa) DOPA i pochodne
Linezolid (Linezolid) inne leki przeciwbakteryjne
Lowastatyna (Lovastatin (monacolin k, mevinolin)) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Paklitaksel (Paclitaxel) taksoidy
Pomalidomid (Pomalidomide) inne leki immunosupresyjne
Prawastatyna (Pravastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Rosuwastatyna (Rosuvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Simwastatyna (Simvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Talidomid (Thalidomide) inne leki immunosupresyjne
Telbiwudyna (Telbivudine) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Toclizumab (Tocilizumab) inhibitory interleukiny
Trabektedyna (Trabectedin) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Tynidazol (Tinidazole) przeciwbakteryjne pochodne imidazolu
Winblastyna (Vinblastine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Winkrystyna (Vincristine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine) substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Stosowanie łącznie etambutolu i delamanidu może doprowadzić do wystąpienia działań nieorządanych etambutolu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Delamanid (Delamanid) antybiotyki - INNE

Interakcje etambutolu z pożywieniem

Lek można przyjmować niezależnie od posiłku, popijając szklanką wody. Przyjmowanie leku po posiłku zmniejsza ryzyko podrażnienia błony śluzowej żołądka.

Wpływ etambutolu na prowadzenie pojazdów

Podczas terapii etambutolem nie można prowadzić pojazdów, ani obsługiwać maszyn mechanicznych w ruchu ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń widzenia. Istnieje ryzyko zmniejszenia ostrości wzroku, zaburzeń postrzegania barwy zielonej i czerwonej oraz ograniczenia pola widzenia. 

Inne rodzaje interakcji

Może dojść do reakcji etambutolu z fentolaminą. W wyniku takiej reakcji otrzymamy fałszywie dodatni wynik testu, który wykryje guz chromochłonny nadnerczy. 

Wpływ etambutolu na ciążę

Etambutol przenika przez łożysko, ale jego wpływ na dziecko nie jest znany. Zaobserwowano zaburzenia widzenia u dzieci, których matki były w czasie ciąży leczone terapią skojarzoną, w której skład wchodził między innymi etambutol. Stosowanie leku w ciąży jest przeciwwskazane. Etambutol we krwi płodu osiąga ok. 30 % stężenia z krwi matki.  

W czasie ciąży należy leczyć gruźlicę, gdyż toczący się proces chorobowy może uszkodzić tkanki dziecka. 

Wpływ etambutolu na laktację

Karmienie piersią nie jest zalecane podczas terapii etambutolem, gdyż substancja przenika do mleka matki.

Według nowszych badań etambutol przenika do mleka w niewielkim stopniu  (stężenie kilka mikrogram/litr), nie ma zgłoszeń na temat wystąpienia działań niepożądanych wywołanych przez etambutol dostarczony z mlekiem matki. Lekarz powinien ocenić stosunek korzyści do ryzyka i podjąć decyzję o terapii. 

Skutki uboczne

biegunka
stany splątania
obrzęk stawów
uszkodzenie wątroby
jadłowstręt
bóle głowy
zawroty głowy
wymioty
bóle brzucha
nudności
drętwienia
Mrowienie
zaburzenie widzenia kolorów
mroczki przed oczami
dreszcze
omamy z dezorientacją
gorączka
nieostre widzenie
wysypka
złe samopoczucie
zapalenie nerwu wzrokowego
świąd skóry
nadwrażliwość na światło
pęcherzowe zapalenie skóry
Hiperurykemia
martwica toksyczno-rozpływna naskórka
zapalenie skóry
śródmiąższowe zapalenie nerek
zespól Stevensa-Johnsona
Dna moczanowa
reakcje nadwrażliwości
Zwiększenie aktywności aminotransferazy alaninowej
powiększenie węzłów chłonnych
alergiczne odczyny skóry
polekowe zapalenie wątroby
nacieki w płucach
zapalenie osierdzia
eozynofilia
alergiczne zapalenie płuc
wzrost stężenia aminotransferazy asparaginowej
zmniejszenie liczby białych krwinek
małopłytkowość
wstrząs anafilaktyczny
żółtaczka
zaburzenia czynności wątroby
reakcje anafilaktyczne

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Objawy przedawkowania etambutolu

W przypadku przedawkowania występują najpierw odwracalne, później nieodwracalne zaburzenia widzenia (postrzegania koloru zielonego, gorsza ostrość i mniejsze pole widzenia). Może także dojść do hiperurykemii (podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi), zaburzeń żołądkowo-jelitowych i reakcji alergicznych.

Mechanizm działania etambutolu

Etambutol jest substancją z grupy chemioterapeutyków hamującą wzrost i rozwój bakterii (działanie bakteriostatyczne)- prątków gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis) i niektórych pratków atypowych, wywołujących inne zakażenia, np. Mycobacterium kansasi. Nie działa na inne bakterie.

Lek ten zaburza metabolizm komórkowy bakterii, co prowadzi do zahamowania namnażania i śmierci prątków. Etambutol niszczy ścianę komórkową bakterii, dzięki czemu do środka komórki mogą przenikać inne substancje, w tym kolejne leki przeciwgruźlicze. Działa na prątki wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe.

Wchłanianie etambutolu

Po podaniu doustnym etambutol bardzo szybko, w 80%, wchłania się z przewodu pokarmowego. Po 2-4 godzinach osiąga maksymalne stężenie w osoczu. 

Dystrybucja etambutolu

Etambutol wiąże się z białkami osocza w 20-30%. 

Okres półtrwania w surowicy wynosi 3-4 godziny, wydłużony jest w przypadku niewydolności nerek do 8 godzin. 

Etambutol dobrze przenika do tkanek i narządów- stężenie w płucach jest 5-9 razy większe, niż w surowicy krwi, w krwinkach- dwukrotnie większe niż w surowicy. Substancja przenika także do płynu mózgowo-rdzeniowego. 

Metabolizm etambutolu

Etambutol jest metabolizowny w wątrobie do pochodnych kwasu dikarboksylowego. 

Wydalanie etambutolu

W ciągu 24 godzin od podania połowa dawki leku zostanie wydalona z moczem w postaci niezmienionej, a 8-15 % tą samą drogą, ale w postaci nieczynnych metabolitów. Część przyjętej dawki (20-22%) jest wydalana w postaci niezmienionej z kałem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl