Kwas 5-aminolewulinowy, Acidum 5-aminolevulinicum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o kwasie 5-aminolewulinowym
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1999
- Substancje aktywne
-
chlorowodorek kwasu 5-aminolewulinowego, kwas 5-aminolewulinowy
- Działanie kwasu 5-aminolewulinowego
-
diagnostyczne, przeciwnowotworowe (cytostatyczne, cytotoksyczne)
- Postacie kwasu 5-aminolewulinowego
-
plastry, proszek do sporządzania roztworu, żel
- Układy narządowe
-
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ nerwowy i narządy zmysłów
- Specjalności medyczne
-
Dermatologia i wenerologia, Neurochirurgia, Onkologia kliniczna
- Rys historyczny kwasu 5-aminolewulinowego
-
Kwas 5–aminolewulinowy został zatwierdzony do użytku medycznego w Stanach Zjednoczonych przez Agencję Żywności i Leków (FDA) dnia 3 grudnia 1999 roku. Podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie substancji czynnej na rynek farmaceutyczny była firma Dusa Pharm. Z kolei Europejska Agencja Leków (EMA) wydała taką zgodę dnia 7 września 2007 roku. W tym wypadku podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie leku była firma Medac.
- Wzór sumaryczny kwasu 5-aminolewulinowego
-
C5H9NO3
Spis treści
- Wskazania do stosowania kwasu 5-aminolewulinowego
- Dawkowanie kwasu 5-aminolewulinowego
- Przeciwskazania do stosowania kwasu 5-aminolewulinowego
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania kwasu 5-aminolewulinowego
- Interakcje kwasu 5-aminolewulinowego z innymi substancjami czynnymi
- Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na ciążę
- Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na laktację
- Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na płodność
- Skutki uboczne
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania kwasu 5-aminolewulinowego
- Mechanizm działania kwasu 5-aminolewulinowego
- Wchłanianie kwasu 5-aminolewulinowego
- Dystrybucja kwasu 5-aminolewulinowego
- Metabolizm kwasu 5-aminolewulinowego
- Wydalanie kwasu 5-aminolewulinowego
Wskazania do stosowania kwasu 5-aminolewulinowego
Kwas 5–aminolewulinowy jest stosowany w diagnostyce fotodynamicznej raka oraz jako substancja lecznicza w terapii fotodynamicznej (w połączeniu z promieniowaniem o odpowiedniej długości fali). W pierwszym przypadku związek używany jest na przykład w celu wizualizacji obecności tkanek zmienionych chorobowo w glejaku złośliwym. W drugim przypadku substancję czynną wykorzystuje się na przykład w terapii rogowacenia słonecznego.
Dawkowanie kwasu 5-aminolewulinowego
Kwas 5–aminolewulinowy stosuje się doustnie oraz zewnętrznie na skórę.
Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej oraz masy ciała pacjenta.
Podanie doustne
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 20 mg na kilogram masy ciała.
Podanie zewnętrzne na skórę
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: około od 1 mm do 5 mm żelu rozprowadzić na miejsce zmienione chorobowo. Można nałożyć substancję czynną na zdrową skórę, która znajduje się wokół zmiany.
Przeciwskazania do stosowania kwasu 5-aminolewulinowego
Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na kwas 5–aminolewulinowy lub porfiryny, porfiria oraz fotodermatozy (na przykład aminoacyduria, polimorficzna reakcja na światło, kserodermia barwnikowa, toczeń rumieniowy, pęcherzyca rumieniowata).
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania kwasu 5-aminolewulinowego
Kwas 5–aminolewulinowy należy stosować ostrożnie u pacjentów z chorobą sercowo–naczyniową. Istnieją doniesienia, że substancja czynna może mieć wpływ na zmniejszenie:
- ciśnienia krwi;
- ciśnienia krwi w tętnicy płucnej;
- oporu naczyń w płucach.
Po zastosowaniu substancji czynnej zaleca się unikanie przez 24 godziny ekspozycji skóry i oczu na silne światło.
Jeśli kwas 5–aminolewulinowy jest używany do diagnostyki guza zlokalizowanego blisko ośrodków odpowiadających za ważne czynności neurologiczne, należy zachować szczególną ostrożność wobec takiego pacjenta.
Kwas 5–aminolewulinowy używany w formie żelu lub plastrów, nie powinien być stosowany u pacjentów z ciężkimi zmianami rogowacenia, zmianami naciekającymi i krwawiącymi.
Efekt terapeutyczny substancji czynnej może być słabszy, jeśli u pacjenta występuje dodatkowo na przykład łuszczyca, zakażenia i stany zapalne skóry, egzema lub chory posiada tatuaże.
Interakcje kwasu 5-aminolewulinowego z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Chlorotetracyklina (Chlortetracycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Doksycyklina (Doxycycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Oksytetracyklina (Oxytetracycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Tetracyklina (Tetracyline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Sulfacetamid (Sulfacetamide) | sulfonamidy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin) | fluorochinolony |
Lewofloksacyna (Levofloxacin) | fluorochinolony |
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin) | fluorochinolony |
Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na prowadzenie pojazdów
Substancja czynna nie powoduje objawów wpływających na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
Inne rodzaje interakcji
W wyniku jednoczesnego stosowania substancji czynnej i hiperycyny (będącej wyciągiem z ziela dziurawca) może dojść u pacjenta do silnych poparzeń słonecznych. Zaleca się zachowanie odstępu minimum 2 tygodnie pomiędzy przyjmowanymi lekami.
Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na ciążę
Brak danych klinicznych opisujących wpływ substancji czynnej na ciążę. Dane związane z badaniami na zwierzętach wskazują, że kwas 5–aminolewulinowy w połączeniu z ekspozycją na światło może wywierać działanie embriotoksyczne. Stosowanie związku w ciąży jest przeciwwskazane.
Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na laktację
Nie wiadomo czy substancja czynna jest obecna w mleku kobiecym. Zaleca się wstrzymanie od karmienia piersią na czas minimum 12 godzin od zastosowania leku.
Wpływ kwasu 5-aminolewulinowego na płodność
Brak danych klinicznych oraz związanych z badaniami na zwierzętach opisujących wpływ substancji czynnej na płodność.
Skutki uboczne
- nudności
- fotodermatoza
- niedociśnienie
- reakcja nadwrażliwości na światło
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Inne możliwe skutki uboczne
Podanie na skórę: krosty, wysypka krostkowa, nerwowość, ból głowy, zaburzenia czucia, zaburzenia widzenia, obrzęk powiek, suchość skóry, pęcherz, uczucie napięcia skóry, wybroczyny, ból pleców, rumień, pieczenie, ból, podrażnienie, świąd, obrzęk, złuszczenie, strup, stwardnienie, parastezje, odbarwienie, owrzodzenie, wydzielina z rany, nadwrażliwość, zakażona egzema, nadżerki, odczucie dyskomfortu, przeczulica, krwotok, ocieplenie, uderzenia gorąca, dreszcze, gorączka, zmęczenie.
Objawy przedawkowania kwasu 5-aminolewulinowego
Przedawkowanie substancji czynnej zaobserwowano u jednego pacjenta. U chorego wystąpiły takie działania niepożądane jak niewydolność oddechowa i rumień twarzy.
Mechanizm działania kwasu 5-aminolewulinowego
Metabolizm kwasu 5–aminolewulinowego jest pierwszym etapem szlaku biochemicznego prowadzącym do syntezy hemu. Zgodnie z przypuszczalnym mechanizmem działania, fotouczulenie zachodzi poprzez konwersję kwasu 5–aminolewulinowego do protoporfiryny IX, która gromadzi się w skórze (w miejscu, gdzie został zastosowany związek). W wyniku użycia światła o stosownej długości fali i odpowiedniej energii, nagromadzona protoporfiryna IX wywołuje reakcję fotodynamiczną. Zachodzi proces cytotoksyczny zależny od jednoczesnej obecności światła i tlenu.
Wchłanianie kwasu 5-aminolewulinowego
Kwas 5–aminolewulinowy przyjęty doustnie jest dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego. Stężenie maksymalne substancji czynnej osiągane jest po około 0,5–2 godzinach po podaniu. Średnie całkowite wchłanianie związku po podaniu na skórę wynosi około 0,2% zaaplikowanej dawki po 24 godzinach.
Dystrybucja kwasu 5-aminolewulinowego
Wiązanie kwasu 5–aminolewulinowego z białkami osocza nie zostało zbadane. Substancja czynna jest wychwytywana przede wszystkim przez nerki, wątrobę, nabłonek, a także glejaki złośliwe.
Metabolizm kwasu 5-aminolewulinowego
Kwas 5–aminolewulinowy jest metabolizowany do protoporfiryny IX.
Wydalanie kwasu 5-aminolewulinowego
Końcowy okres półtrwania kwasu 5–aminolewulinowego wynosi około 1–3 godziny. Wydalanie substancji czynnej w postaci niezmienionej odbywa się z moczem (30% podanej dawki).