Metamizol, Metamizolum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o metamizolu
- Rok wprowadzenia na rynek
-
10.05.1949
- Substancje aktywne
-
metamizol magnezowy, metamizol sodowy
- Działanie metamizolu
-
przeciwbólowe (bez opioidów), przeciwgorączkowe, spazmolityczne (rozkurcza i zmniejsza napięcie mięśni gładkich)
- Postacie metamizolu
-
granulat do przygotowania roztworu doustnego, krople doustne, proszek do sporządzania roztworu, roztwór do wstrzykiwań, tabletki, tabletki drażowane, tabletki powlekane
- Układy narządowe
-
układ kostny, układ mięśniowy, układ połączeń kości (stawy i jego elementy)
- Specjalności medyczne
-
Chirurgia ogólna, Geriatria, Medycyna rodzinna, Medycyna sportowa, Rehabilitacja medyczna, Reumatologia
- Rys historyczny metamizolu
-
Metamizol został wprowadzony na rynek europejski w 1949 roku. Podmiotem odpowiedzialnym była firma Streuli pharma AG. Ciekawostką jest fakt, że metamizol w niektórych krajach jest dostępny wyłącznie na receptę lub wcale nie jest stosowany – przykładowo w Kanadzie został wycofany w 1963 roku.
- Wzór sumaryczny metamizolu
-
C13H17N3O4S
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające metamizol
- Wskazania do stosowania metamizolu
- Dawkowanie metamizolu
- Przeciwskazania do stosowania metamizolu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania metamizolu
- Przeciwwskazania metamizolu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje metamizolu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje metamizolu z pożywieniem
- Interakcje metamizolu z alkoholem
- Wpływ metamizolu na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ metamizolu na ciążę
- Wpływ metamizolu na laktację
- Wpływ metamizolu na płodność
- Skutki uboczne
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania metamizolu
- Mechanizm działania metamizolu
- Wchłanianie metamizolu
- Dystrybucja metamizolu
- Metabolizm metamizolu
- Wydalanie metamizolu
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające metamizol
Wskazania do stosowania metamizolu
Metamizol jest wskazany w terapii bólu o dużym nasileniu, gdy inne środki lecznicze nie przynosiły efektów. Lek znalazł zastosowanie w doraźnym leczeniu:
- migreny;
- bólu głowy;
- bólu zębów;
- bólu pooperacyjnego;
- kolek dróg żółciowych;
- bólu związanego z układem ruchu (mięśnie i stawy);
- bólu związanego z kolką nerkową.
Metamizol jest również wykorzystywany w łagodzeniu gorączki, kiedy inne sposoby leczenia nie były skuteczne.
Dawkowanie metamizolu
Metamizol jest środkiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, wykazuje również działanie spazmolityczne. Znalazł zastosowanie w leczeniu bólu o dużym stopniu nasilenia i w łagodzeniu gorączki. Większość preparatów zawierających metamizol jest przeznaczona dla osób powyżej piętnastego roku życia, a ich dawkowanie jest zależne od masy ciała, chorób współistniejących, wieku pacjenta, oraz jednostki chorobowej.
Maksymalna dawka dobowa metamizolu wynosi 4 g. Preparaty takie jak tabletki oraz saszetki powinny być stosowane w odstępach minimum sześciogodzinnych. Lek należy przyjmować podczas jedzenia lub bezpośrednio po posiłku, popijając dużą ilością wody. Metamizol występuje również w postaci kropli doustnych, przeznaczonych również dla dzieci poniżej 14 roku życia. Dawka maksymalna maleje ze spadkiem masy ciała dziecka.
Substancja lecznicza w niektórych przypadkach może być stosowana również w postaci roztworu do wstrzykiwań. Działanie następuje około 30 minut po podaniu, ze względu na ryzyko wystąpienia reakcji hipotensyjnej roztwór należy wstrzykiwać powoli.
Dawkę metamizolu należy dostosować w przypadku:
- pacjentów ze schorzeniami nerek, osłabionych lub w podeszłym wieku, ze względu na wydłużenie czasu eliminacji;
- osób z zaburzeniami czynności wątroby.
W przypadku długotrwałej terapii metamizolem zalecane jest regularne wykonywanie badań krwi.
Przeciwskazania do stosowania metamizolu
Przeciwwskazaniem do wykorzystania metamizolu w terapii jest nadwrażliwość na tę substancję czynną. Ponadto metamizolu nie powinno się stosować również w przypadku:
- występowania zespołu astmy analgetycznej (skurcz oskrzeli wywołany lekami przeciwbólowymi takim jak salicylany, ibuprofen, paracetamol, naproksen, diklofenak);
- zaburzenia czynności szpiku kostnego;
- współistnienia ciężkiej niewydolności nerek lub wątroby;
- występowania ostrej porfirii wątrobowej;
- zaburzenia hematopoezy oraz zmian w obrazie morfologicznym krwi (agranulocytoza, leukopenia, niedokrwistość aplastyczna);
- występowania nadwrażliwości (objawiającej się pokrzywką, zespołem naczynioruchowym i nieżytem nosa) na inne niesteroidowe leki przeciwzapalne;
- występowania wrodzonego niedoboru dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej;
- trzeciego trymestru ciąży.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania metamizolu
Podczas stosowania metamizolu należy zachować szczególną ostrożność jeśli kiedykolwiek wcześniej występowały zaburzenia pracy szpiku kostnego. Długotrwałe stosowanie metamizolu może spowodować wystąpienie agranulocytozy (spadek stężenia granulocytów we krwi), pancytopenii (zmniejszenia ilości erytrocytów, leukocytów oraz płytek krwi w osoczu). W związku z powyższym podczas długotrwałej terapii metamizolem należy regularnie wykonywać badanie krwi.
Pacjenci wykazujący nadwrażliwość na inne niesteroidowe leki przeciwzapalne lub pochodne pirazolonu powinni zachować ostrożność podczas przyjmowania metamizolu. W przypadku wystąpienia duszności, obrzęków, pokrzywki należy przerwać stosowanie leku, szczególne ryzyko dotyczy pacjentów z astmą oskrzelową, astmą analgetyczną, pokrzywką, nietolerancją alkoholu oraz niektórych substancji barwiących. W skrajnych przypadkach pacjenci uczuleni mogą doświadczyć wystąpienia reakcji anafilaktycznej lub anafilaktoidalnej.
Stosowanie metamizolu należy koniecznie przerwać w razie wystąpienia:
- zespołu Lyella (martwicze oddzielanie się naskórka);
- zespołu Stevensa-Johnsona (schorzenie alergiczne polegające na pojawieniu się nadżerek i pęcherzy na skórze, narządach płciowych, w jamie ustnej).
U pacjentów ze współistniejącym niedociśnieniem, niewydolnością serca, odwodnieniem oraz wysoką gorączką, może dojść do pogorszenia stanu organizmu podczas stosowania metamizolu. Lek należy stosować maksymalnie przez 3-5 dni w najmniejszej skutecznej dawce.
Podczas stosowania leku może wystąpić czerwone zabarwienie moczu, jest to związane z obecnością nieszkodliwego metabolitu metamizolu.
Metamizol powinien być stosowany z rozwagą w przypadku pacjentów:
- cierpiących na niewydolność nerek;
- z niewydolnością wątroby;
- z chorobą wrzodową żołądka lub jelit.
Przeciwwskazania metamizolu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Metamizolu nie należy stosować z innymi preparatami zawierającymi pochodne pirazolonu takie jak aminofenazon, fenylobutazon oraz oksyfenbutazon.
Interakcje metamizolu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Perazyna (Perazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Bupropion (Bupropion) | NDRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy |
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Metotreksat (Methotrexate) | antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego) |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Dabigatran (Dabigatran) | leki przeciwzakrzepowe-inhibitory trombiny |
Heparyna (Heparin) | leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne |
Prasugrel (Prasugrel) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Rywaroksaban (Rivaroxaban) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa |
Tiklopidyna (Ticlopidine) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Warfaryna (Warfarin) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Mesalazyna (Mesalazine) | pochodne kwasu aminosalicylowego |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Węglan litu (Lithium carbonate) | neuroleptyki atypowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cisplatyna (Cisplatin) | inne leki przeciwnowotworowe |
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Gliklazyd (Gliclazide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Glimepiryd (Glimepiride) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amikacyna (Amikacin) | aminoglikozydy |
Gentamycyna (Gentamicin) | aminoglikozydy |
Streptomycyna (Streptomycin) | aminoglikozydy |
Takrolimus (Tacrolimus) | inhibitory kalcyneuryny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kwas ibandronowy (Ibandronic acid) | bisfosfoniany |
Metyloprednizolon (Methylprednisolone) | glikokortykosteroidy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Allopurynol (Allopurinol) | substancje hamujące syntezę kwasu moczowego - inhibitory oksydazy ksantynowej |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Lornoksykam (Lornoxicam) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Diklofenak (Diclofenac) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Bisoprolol (Bisoprolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Chinapryl (Quinapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Enalapril (Enalapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Imidapryl (Imidapril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Lacydypina (Lacidipine) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne |
Ramipryl (Ramipril) | inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acetazolamid (Acetazolamide) | inhibitory anhydrazy węglanowej |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Moklobemid (Moclobemide) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Selegilina (Selegiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Interakcje metamizolu z pożywieniem
Metamizol powinien być stosowany bezpośrednio po posiłku, ewentualnie podczas jedzenia. Dzięki temu zostaje ograniczone jego działanie podrażniające błonę śluzową żołądka i jelit, spada ryzyko pojawienia się owrzodzeń.
Interakcje metamizolu z alkoholem
Metamizolu nie należy przyjmować w przypadku jednoczesnego spożywania alkoholu. Etanol może spowodować zaburzenia w metabolizmie metamizolu (wzrost ryzyka działań niepożądanych), a także podrażniać błonę śluzową żołądka.
Wpływ metamizolu na prowadzenie pojazdów
Metamizol nie powoduje zaburzeń koordynacji i koncentracji, które mogłyby przyczynić się do upośledzenia zdolności prowadzenia pojazdów. Jednak w przypadku stosowania większych dawek metamizolu należy zachować ostrożność podczas prowadzenia samochodu lub ograniczyć tą czynność.
Inne rodzaje interakcji
W trakcie terapii z zastosowaniem metamizolu, zaobserwowano zaburzenia wyników badań takich jak:
- oznaczanie ilości kreatyniny;
- oznaczanie poziomu triglicerydów;
- oznaczanie stężenia kwasu moczowego w osoczu;
- oznaczanie frakcji HDL cholesterolu.
Wpływ metamizolu na ciążę
Metamizol przenika przez łożysko i jest przeciwwskazany podczas trzeciego trymestru ciąży. Przyjęcie leku w 3 trymestrze może spowodować przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego u płodu, a także uszkodzenie nerek. Doraźne przyjmowanie metamizolu w pierwszym i drugim trymestrze ciąży powinno być skonsultowane z lekarzem, i przebiegać z zachowaniem szczególnej ostrożności. Z powodu istnienia bezpieczniejszych alternatyw oraz doniesień o ryzyku rozwoju guza Wilmsa u noworodka, stosowanie metamizolu podczas ciąży nie jest zalecane.
Wpływ metamizolu na laktację
Ze względu na istnienie bezpieczniejszych leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, stosowanie metamizolu podczas karmienia piersią nie jest zalecane. Metamizol przenika do mleka, był wykrywany w osoczu oraz w moczu noworodków karmionych mlekiem matek przyjmujących ten lek. Istnieje niewielkie ryzyko wystąpienia u noworodka agranulocytozy, sinicy lub ostrej białaczki limfocytowej.
Wpływ metamizolu na płodność
Badania na zwierzętach wykazały toksyczny wpływ na zarodki królików i szczurów. Metamizol przedłużał ciążę i prowadził do zwiększenia śmiertelności zarówno młodych jak i matek podczas porodu. Zaobserwowano również zmniejszenie płodności.
Skutki uboczne
- reakcje hipotensyjne
- zaparcia
- wymioty
- pieczenie skóry
- tachykardia
- świąd
- suchość w ustach
- hipotensja
- rumień
- pokrzywka
- obniżenie ciśnienia tętniczego
- nudności
- niedociśnienie tętnicze
- anuria
- uszkodzenie nerek
- małopłytkowość
- leukopenia
- zaburzenia widzenia
- ostre śródmiąższowe zapalenie nerek
- bezmocz
- zespół astmy analgetycznej
- skąpomocz
- anemia
- białkomocz
- zespół Stevensa- Johnsona
- pancytopenia
- zespół lyella – toksyczna nekroliza naskórka
- agranulocytoza
- ostra niewydolność nerek
- trombocytopenia
- czerwone zabarwienie moczu
- zmiany wysiękowe
- wysypka krwotoczna
- wysypka pęcherzowa
- wysypka rumieniowa
- wysypka szkarlatynopodobna
- wysypka odropodobna
- uszkodzenie szpiku
- niespecyficzne wysypki
- hemoliza krwinek
- podrażnienie żołądka
- wrzody trawienne
- pęcherzyca
- niedokrwistość hemolityczna
- biegunka
- ból głowy
- krwawienie z żołądka lub jelit
- reakcje anafilaktyczne
- rumień wielopostaciowy
- suchość błony śluzowej jamy ustnej
- wzmożona potliwość
- zawroty głowy
- krwawienie żołądkowo-jelitowe
- niedokrwistość aplastyczna
- wstrząs anafilaktyczny
- astma
- ostra uogólniona osutka krostkowa
- reakcje anafilaktoidalne
- uszkodzenie wątroby
- zespół Kounisa
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Inne możliwe skutki uboczne
Podanie dożylne metamizolu może dodatkowo spowodować wystąpienie:
- bardzo rzadko: bólu w miejscu zabiegu, lokalnych reakcji nadwrażliwości, zapalenia żył;
- rzadko: reakcji anafilaktycznej;
- niezbyt często: spadku ciśnienia tętniczego, wysypki.
Objawy przedawkowania metamizolu
Podczas przedawkowania metamizolu mogą wystąpić:
- objawy ze strony układu pokarmowego (nudności, bóle brzucha, wymioty, perforacje błony śluzowej jelita lub żołądka);
- zaburzenia pracy wątroby lub nerek w tym ostra niewydolność nerek;
- uszkodzenia szpiku kostnego;
- zmiany zabarwienia moczu na czerwony;
- rzadkie objawy dotyczące układu nerwowego takie jak senność, zaburzenia świadomości, drgawki, śpiączka, szum w uszach;
- zmniejszenia ciśnienia tętniczego, tachykardia, wstrząs;
- pokrzywka, obrzęki, toksyczne martwicze oddzielenie się naskórka.
Mechanizm działania metamizolu
Całkowity mechanizm działania metamizolu nie jest wystarczająco zbadany. Działanie przeciwbólowe leku jest uwarunkowane jego wpływem na enzym cyklooksygenazę. Powoduje on zmniejszenie aktywności cyklooksygenazy odpowiedzialnej za produkcję prostaglandyn biorących udział w procesie powstawania bólu. Ponadto stymuluje on także uwalnianie beta-endorfin. Metamizol dzięki zmniejszeniu wychwytu zwrotnego adenozyny wykazuje również działanie spazmolityczne. Lek powoduje rozkurcz mięśni gładkich dróg moczowych, układu trawiennego oraz naczyń krwionośnych.
Działanie przeciwgorączkowe opiera się na jego bezpośrednim wpływie na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu, metamizol ogranicza również powstawanie wewnątrzustrojowych pirogenów (substancje gorączkotwórcze).
Wchłanianie metamizolu
Biodostępność czynnego farmakologicznie metabolitu metamizolu (4-metylo-amino-antypiryna) jest nieco większa po podaniu doustnym niż pozajelitowym i wynosi około 90%. Przyjęcie metamizolu z posiłkiem nie ma wpływu na szybkość wchłaniania.
Dystrybucja metamizolu
Metabolity metamizolu występują w połączeniach z białkami osocza:
- 4-N-metyloaminoantypyrina na poziomie 58%;
- 4-aminoantypiryna w 48%;
- 4-N-formyloaminoantypiryna na poziomie 18%;
- 4-N-acetyloaminoantypiryna w 14%.
Metabolity przenikają do mleka kobiecego i przez łożysko
Metabolizm metamizolu
Metamizol po podaniu doustnym ulega hydrolizie do 4-N-metyloaminoantypyriny, która jest aktywna farmakologicznie. Następnie 4-N-metyloaminoantypyrina ulega w wątrobie reakcjom utlenienia, demetylacji i acetylacji co prowadzi do powstania:
- aktywnego metabolitu 4-aminoantypiryny;
- nieaktywnego metabolitu 4-N-acetyloaminoantypiryny;
- nieaktywnego metabolitu 4-N-formyloaminoantypiryny.
Wydalanie metamizolu
Po podaniu pojedynczej dawki doustnej około 96% zostaje wydalone z moczem, a tylko około 6% z kałem. Większość wydalonych metabolitów stanowiły N-acetyloaminoantypiryna i 4-N-formyloaminoantypiryna. Okres półtrwania samego metamizolu wynosi około 14 minut.