Apomorfina, Apomorphinum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o apomorfinie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
2004
- Substancje aktywne
-
apomorfina
- Działanie apomorfiny
-
wspomaga leczenie uzależnienia od alkoholu, łagodzi objawy choroby Parkinsona, przeciwparkinsonowskie, uspokajające
- Postacie apomorfiny
-
roztwór do wstrzykiwań
- Układy narządowe
-
układ mięśniowy, układ nerwowy i narządy zmysłów, układ pokarmowy (trawienny)
- Specjalności medyczne
-
Gastroenterologia, Neurologia, Toksykologia
- Rys historyczny apomorfiny
-
Pierwsza synteza apomorfiny nastąpiła już w 1845 roku za sprawą Arppe. Jednak prawdopodobnie właściwości apomorfiny takie jak jej działanie uspokajające oraz erektogenne były już znane w starożytności. Pierwsza synteza apomorfiny nastąpiła z morfiny i kwasu siarkowego, dopiero w 1869 roku Matthiesen i Wright otrzymali substancję macierzystą z morfiny oraz kwasu solnego. Po raz pierwszy w chorobie Parkinsona została wykorzystana w 1884 roku. Badania nad substancja czynna były prowadzone nad właściwościami uspokajającymi, wymiotnymi, leczeniem alkoholizmu oraz innych zaburzeń ruchowych. Została jednak zatwierdzona przez FDA dopiero w 2004 roku.
- Wzór sumaryczny apomorfiny
-
C17H17NO2
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające apomorfinę
- Wskazania do stosowania apomorfiny
- Dawkowanie apomorfiny
- Przeciwskazania do stosowania apomorfiny
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania apomorfiny
- Przeciwwskazania apomorfiny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje apomorfiny z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje apomorfiny z alkoholem
- Wpływ apomorfiny na prowadzenie pojazdów
- Wpływ apomorfiny na ciążę
- Wpływ apomorfiny na laktację
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania apomorfiny
- Mechanizm działania apomorfiny
- Wchłanianie apomorfiny
- Dystrybucja apomorfiny
- Metabolizm apomorfiny
- Wydalanie apomorfiny
Wskazania do stosowania apomorfiny
Wskazaniem do stosowania apomorfiny jest choroba Parkinsona, u osób, u których stosowanie doustnych leków nie poprawia stanu zdrowia, związanego z obniżoną sprawnością fluktuacji ruchowych. Jest to jeden z charakterystycznych objawów zaawansowanej choroby Parkinsona.
Dawkowanie apomorfiny
Preparat dostępny na rynku polskim należy podawać podskórne. Droga podania preparatu to zewnętrzna część uda albo dolna część brzucha.
Nie wolno aplikować apomorfiny dożylnie.
Zwykle stosowana dawka apomorfiny jest dostosowywana indywidualnie i zależna jest od odpowiedzi klinicznej na zastosowany lek. W przypadku apomorfiny dawkę dostosowywuje się za pomocą wyznaczenia dawki progowej. Czas trwania terapii, schemat leczenia oraz leczenie dodatkowymi preparatami jest zależne od zaawansowania choroby. Na takiej podstawie lekarz prowadzący dopiera odpowiednie leczenie, dawkę jednorazową oraz dobową.
Zwykle stosowana dawka dobowa to 3-30 mg. Nie powinno się przekraczać 100 mg w dawce dobowej oraz 10 mg w pojedynczej dawce substancji czynnej.
Przeciwskazania do stosowania apomorfiny
Przeciwwskazaniami do stosowania apomorfiny jest nadwrażliwość na zastosowaną substancję czynną oraz nie wolno stosować preparatu u pacjentów, u których występują takie dolegliwości jak depresja oddechowa, choroby psychiczne, niewydolność wątroby oraz otępienie. Przeciwwskazaniem do stosowania jest także wiek, nie powinno się stosować medykamentu u osób poniżej 18 roku życia. Przeciwwskazaniem do leczenia apomorfiną jest tzw. odpowiedź „on” w stosowaniu lewodopy, która jest zakłócona ciężką dystonią lub dyskinezą.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania apomorfiny
Podczas leczenia choroby Parkinsona stosuje się więcej preparatów niż apomorfina, dlatego należało by monitorować występowanie efektów ubocznych oraz objawów nasilania choroby.
Należy zachować ostrożność podczas stosowania innych preparatów, które posiadają wąski indeks terapeutyczny.
Należy zachować ostrożność w przypadku stosowania preparatu o osób, które posiadają takie dolegliwości jak choroby płuc, nerek czy też układu krążenia, a także mają skłonność do wymiotów i nudności.
Apomorfina może powodować wydłużenie odstępu QT, w związku z tym należy monitorować pacjentów pod względem stosowania innych preparatów, które mogą dodatkowo potęgować to działanie, a także u osób z ryzykiem częstoskurczu komorowego typu Torsade de pointes.
Zaleca się zachować specjalne środki ostrożności u osób osłabionych, a także starszych.
Przed zastosowaniem preparatu z apomorfiną, należy poinformować pacjenta, rodzinę oraz ewentualnych opiekunów o możliwości wystąpienia zespołu dysregulacji dopaminowej, która prowadzi do uzależnienia od produktu. Ponadto należy monitorować stan pacjenta przez cały okres przyjmowania apomorfiny, ponieważ mogą wystąpić zaburzenia kontroli zachowań impulsywnych. Mogą one powodować takie objawy jak hiperseksulaność, podwyższone libido, zwiększona chęć wydawania pieniędzy i robienia zakupów, objadanie się, niekontrolowany apetyt oraz uzależnienie od różnego rodzaju hazardu. Objawy niepożądane sugerują, aby rozważyć zmniejszenie dawek leku. W zaawansowanej chorobie Parkinsona często towarzyszą zaburzenia neuropsychotyczne, które po zastosowaniu medykamentu, mogą je nasilić.
Stosowanie takiej postaci leku jak wstrzyknięcia podskórne może powodować występowanie guzków oraz stwardnień. Należy rozważyć zmianę miejsca podania, ewentualnie zastosowanie ultrasonoterapii.
Podczas stosowania terapii skojarzonej lekami lewodopa oraz apomorfina, należy regularnie wykonywać badania hematologiczne, w szczególności pod względem wystąpienia trombocytopenii oraz niedokrwistości hemolitycznej.
Stosowanie apomorfiny może wywoływać niedociśnienie, dlatego należy zachować szczególną ostrożność u osób, u których współistnieją inne choroby serca oraz leczone są lekami o właściwościach wazoaktywnych, np. leki na nadciśnienie. Jest to szczególnie ważne u pacjentów, u których występuje hipotensja ortostatyczna.
Należy zachować szczególną ostrożność podczas jednoczesnego używania apomorfiny oraz domperydonu w terapii skojarzonej. Należy ocenić takie czynniki ryzyka jak zaburzenia elektrolitowe, występowanie zastoinowej niewydolności krążenia, ciężkie choroby serca oraz zaburzenia pracy wątroby. Ponadto monitorować i przeprowadzić badanie EKG przed oraz podczas leczenia. Zgłaszać do lekarza prowadzącego niepokojące dolegliwości takie jak kołatanie serca oraz zasłabniecie i omdlenia. Pacjenci dodatkowo leczeni lekami moczopędnymi lub mający nieżyt żołądka i jelit powinni poinformować lekarza o zaistniałej sytuacji, ze względu na możliwość wystąpienia hipokaliemii.
Przeciwwskazania apomorfiny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Jednoczesne stosowanie apomorfiny wraz z litem może zwiększać ryzyko wystąpienia poważnych dolegliwości, związanych z zaburzeniami rytmu serca.
Równoczesne przyjmowanie preparatu z apalutamidem oraz apomorfiną może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia efektów ubocznych. Zaliczamy do nich takie objawy jak senność, uspokojenie, problemy ze skupieniem oraz z koordynacją ruchów.
Należy unikać leków, które mają właściwości wydłużania odstępu QT.
Interakcje apomorfiny z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Topiramat (Topiramate) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Zonisamid (Zonisamide) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Doksazosyna (Doxazosin) | antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych |
Irbesartan (Irbesartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Kandesartan (Candesartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Losartan (Losartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Olmesartan (Olmesartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Telmisartan (Telmisartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Walsartan (Valsartan) | ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amiodaron (Amiodarone) | leki przeciwarytmiczne - klasa III |
Domperidon (Domperidone) | inne leki stosowane w czynnościowych zaburzeniach jelit |
Erytromycyna (Erythromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Iwabradyna (Ivabradine) | inne leki nasercowe |
Klarytromycyna (Clarithromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Norfloksacyna (Norfloxacin) | fluorochinolony |
Ozymertynib (Osimertinib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Piperachina (Piperaquine) | substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Salbutamol (Salbutamol) | agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych |
Solifenacyna (Solifenacin) | leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu |
Spiramycyna (Spiramycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Takrolimus (Tacrolimus) | inhibitory kalcyneuryny |
Tamoksyfen (Tamoxifen) | SERM - selektywne modulatory receptora estrogenowego |
Trazodon (Trazodone) | SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny |
Wemurafenib (Vemurafenib) | inhibitory kinazy białkowej |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Rezerpina (Reserpine) | antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kabergolina (Cabergoline) | agoniści receptorów dopaminowych |
Pramipeksol (Pramipexole) | agoniści receptorów dopaminowych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Lewometadon (Levomethadone) | agoniści receptora opioidowego |
Oksykodon (Oxycodone) | agoniści receptora opioidowego |
Tramadol | agoniści receptora opioidowego |
Zaleplon (Zaleplon) | niebenzodiazepinowe leki nasenne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Promazyna (Promazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Rysperydon (Risperidone) | neuroleptyki atypowe |
Sertindol (Sertindole) | neuroleptyki atypowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amisulpryd (Amisulpride) | neuroleptyki atypowe |
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Kwetiapina (Quetiapine) | neuroleptyki atypowe |
Prochlorperazyna (Prochlorperazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Haloperidol (Haloperidol) | neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Monoazotan izosorbidu (Isosorbide mononitrate) | inne substancje rozszerzające naczynia wieńcowe |
Nitrogliceryna (Nitroglycerin) | nitraty |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Entakapon (Entacapone) | inhibitory COMT - inhibitory katecholo-O-metylotransferazy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Metokarbamol (Methocarbamol) | inne substancje stosowane w zaburzeniach układu mięśniowo-szkieletowego |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Sotalol (Sotalol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ondansetron (Ondansetron) | setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Doksepina (Doxepin) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Klomipramina (Clomipramine) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin) | fluorochinolony |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Rasagilina (Rasagiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Zolpidem (Zolpidem) | niebenzodiazepinowe leki nasenne |
Interakcje apomorfiny z alkoholem
Nie należy łączyć alkoholu z apomorfiną ponieważ może dojść do nasilenie skutków ubocznych stosowanego preparatu. W szczególności niebezpieczne jest nasilenie działania obniżającego ciśnienie krwi.
Wpływ apomorfiny na prowadzenie pojazdów
Nie powinno się prowadzić pojazdów mechanicznych oraz obsługiwać maszyn podczas stosowania apomorfiny ze względu na efekty uboczne zastosowanego preparatu. Medykament może powodować nadmierne uspokojenie, a nawet senność oraz nieprzewidziane epizody snu. Zmniejszona czujność podczas powyższych czynności jest niebezpieczna dla otoczenia oraz pacjenta, dlatego nie powinni oni prowadzić pojazdów mechanicznych oraz obsługiwać maszyn.
Wpływ apomorfiny na ciążę
Badania na zwierzętach nie wykazały działania teratogennego, jednak stosowane dawki toksyczne, które były podawane szczurom, powodowały niewydolność oddechową u noworodków. Dlatego nie powinno się stosować apomorfiny u kobiet w ciąży, chyba że lekarz prowadzący stwierdzi że jest to konieczność bezwzględna.
Wpływ apomorfiny na laktację
Brak jest danych klinicznych potwierdzających możliwość przenikania substancji czynnej do mleka matek karmiących. Lekarz prowadzący na postawie wywiadu oraz badania stwierdza czy korzyści dla matki przewyższają nad ryzykiem, stosowanego preparatu, na dziecko karmione piersią.
Inne możliwe skutki uboczne
Stosowanie apomorfiny może powodować wystąpienie działań niepożądanych o różnym nasileniu. Bardzo często u pacjentów wystąpiły różne reakcje w miejscu gdzie lek został podany, w szczególności w przypadku dłuższej terapii apomorfiną. Należą do nich takie dolegliwości jak występowanie podrażnienia, bólu, świądu, siniaczenia, stanów zapalnych tkanki podskórnej, rumieni, stwardnienia oraz tkliwości uciskowej w miejscu podania preparatu. Mogą wystąpić także omamy.
Często mogą pojawić się takie efekty uboczne jak zaburzenia neuropsychiczne, w szczególności omamy wzrokowe czy też stany splątania przebiegające w sposób łagodny przejściowy. Z częstotliwością częstą obserwuję się występowanie zaburzeń żołądkowo-jelitowych, do których należą nudności i wymioty oraz zaburzeń układu nerwowego, co może powodować oszołomienie, zawroty głowy, a także senność. Może pojawić się także sedacja, która przemija po kilku tygodniach, a także ziewanie, które skorelowane jest prawdopodobnie z sedacją czy też sennością.
Do działań niepożądanych klasyfikowanych jako niezbyt często zaliczamy trudności w oddychaniu, hipotonię ortostatyczna o charakterze przemijającym, wysypkę uogólniona oraz miejscową, a także występowanie martwicy oraz owrzodzenia w miejscu, gdzie lek został podany. Niezbyt często może wystąpić trombocytopenia, niedokrwistość hemolityczna, a także dodatni wynik antyglobulinowy.Substancja czynna może wywołać nagłe epizody zaśnięcia, a także powodować dyskinezy, w szczególności w okresie tzw. „on”.
Rzadko może występować eozynofilia.
Odnotowywano przypadki omdleń, agresji, pobudzenia oraz pojawiania się obrzęku obwodowego.
Objawy przedawkowania apomorfiny
Badania na zwierzętach udowodniły, że dawka śmiertelna dla myszy podana dootrzewnowo to 145 mikrogram na kilogram masy ciała.
Przedawkowanie apomorfiny może generować takie działania niepożądane jak nudności, niedociśnienie, a nawet utratę przytomności.
Mechanizm działania apomorfiny
Apomorfina należy do grupy leków odpowiedzialnych za pobudzanie receptorów dopaminergicznych, które mogą powodować stymulację obszarów mózgu związanych z kontrolą motoryczną. Jest w związku z tym nieergolinowym agonistą dopaminy, który wykazuje powinowactwo do receptorów dopaminowych w szczególności D2, D3 oraz D5. Pobudzenie receptorów D2, znajdujących się w regionie mózgu odpowiadającym za kontrolę motoryczną, może być przyczyną działania substancji czynnej. Jednak pomimo to, nie znane jest w jaki sposób apomorfina zmniejsza dolegliwości związane z choroba Parkinsona.
Wchłanianie apomorfiny
Apomorfina po podaniu podskórnym bardzo szybko jest wchłaniana, co powoduje, że działanie kliniczne występuje już po około 4-12 minut. Czas, po którym obserwujemy maksymalne stężenie wchłanianego leku to od 10 do 20 minut, zarówno w osoczu jak i w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Dystrybucja apomorfiny
Badania przeprowadzone na ludzkiej surowicy, dowiodły że, apomorfina może być związana z albuminą w 99,9%, ponieważ nie wykazano by pozostawała w postaci niezwiązanej. W związku z tym stopień wiązania substancji czynnej z białkami osocza to prawdopodobnie 100%.
Dla każdego pacjenta stężenie maksymalne substancji czynnej jest inne. Badania potwierdzają, że mogą się różnić miedzy pacjentami nawet o 5-10 razy.
Hipotetyczna objętość dystrybucji wynosi 3630 litrów w przypadku podania leku podjęzykowo, natomiast dla podania podskórnego średnia wynosi 218 litrów.
Metabolizm apomorfiny
Metabolizm apomorifny jest skomplikowany i nie jest do końca poznany. Apomorfina jest metabolizowana przez m.in. O-metylację, utlenienie, O-glukuronidację oraz sulfonowanie. Podane reakcje zachodzą dzięki enzymom sulfotransferaz, UDP-glukuronylotransferaz oraz cytochromom P450. Podjęzykowe podanie apomorifny wydalane jest w postaci koniungatu siarczanu w około 60%, natomiast pozostała część w postaci glukuronidu norapomorifny oraz glukuronidu apomorfiny. Badania potwierdzają, że około 0,3% apomorfiny podanej podskórnie odzyskiwane jest w postaci niezmienionej.
Wydalanie apomorfiny
Brak jest badań klinicznych potwierdzających drogę eliminacji substancji czynnej. Badania na szczurach wykazały, że apomorfina wydalana jest głównie wraz z moczem.