Nystatyna, Nystatinum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o nystatynie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1964
- Substancje aktywne
-
nystatyna
- Działanie nystatyny
-
grzybobójcze, grzybostatyczne
- Postacie nystatyny
-
granulat do przygotowania zawiesiny doustnej, tabletki dojelitowe, tabletki dopochwowe
- Układy narządowe
-
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ płciowy żeński, układ pokarmowy (trawienny)
- Specjalności medyczne
-
Choroby wewnętrzne, Dermatologia i wenerologia, Gastroenterologia, Geriatria, Ginekologia i położnictwo, Medycyna rodzinna, Pediatria, Stomatologia ogólna
- Rys historyczny nystatyny
-
Nystatyna została odkryta w 1950 roku przez dwoje naukowców: Elizabeth Lee Hazen i Rachel Fuller Brown. Elizabeth Hazen, która zajmowała się mikroorganizmami glebowymi oraz ich aktywnością przeciwgrzybiczą, przy okazji analizy gleby na farmie swojego przyjaciela, odkryła obiecujące mikroorganizmy. Nazwała je od nazwiska właściciela farmy Streptomyces noursei. Natomiast Rachel Brown wyizolowała z próbek otrzymanych od Elizabeth Hazen substancje przeciwgrzybicze, w tym między innymi nystatynę.
- Wzór sumaryczny nystatyny
-
C47H75NO17
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające nystatynę
- Wskazania do stosowania nystatyny
- Dawkowanie nystatyny
- Przeciwskazania do stosowania nystatyny
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania nystatyny
- Wpływ nystatyny na prowadzenie pojazdów
- Wpływ nystatyny na ciążę
- Wpływ nystatyny na laktację
- Skutki uboczne
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania nystatyny
- Mechanizm działania nystatyny
- Wchłanianie nystatyny
- Wydalanie nystatyny
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające nystatynę
Wskazania do stosowania nystatyny
Nystatyna jest antybiotykiem polienowym wytwarzanym przez Streptomyces nursei. Wykazuje działanie grzybostatyczne i grzybobójcze na Candida spp., Blastomyces dermatitidis, Coccidioides immitis, Cryptococcus neoformans, Histoplasma capsulatum, Aspergillus fumigatus, Rhodotula spp. Nie wykazuje natomiast działania na dermatofity, bakterie, wirusy i pierwotniaki.
Wskazania do stosowania nystatyny w podaniu doustnym:
- leczenie grzybic przewodu pokarmowego;
- leczenie grzybic jamy ustnej, w tym pleśniawki błon śluzowych dziąseł, języka i czerwieni wargowej;
- profilaktyka grzybic u pacjentów leczonych dużymi dawkami antybiotyków bądź kortykosteroidów;
Wskazania do stosowania nystatyny w podaniu dopochwowym:
- grzybica pochwy;
- grzybica sromu.
Dawkowanie nystatyny
Nystatynę można stosować do pędzlowania jamy ustnej, doustnie i dopochwowo.
W przypadku pędzlowania jamy ustnej dzieci lub dorosłych stosuje się dawkę 400 000 j.m. na dobę.
Doustnie leczniczo stosuje się dawki do 6 000 000 j.m. na dobę, a profilaktycznie (nystatyna przy antybiotykoterapii) do 1 500 000 j.m. na dobę. W przypadku stosowania u dzieci dawki nie powinny być większe niż 2 000 000 j.m. na dobę.
W stosowaniu dopochwowym zalecane dawki mieszczą się w przedziale 100 000 do 200 000 j.m. na dobę.
Przeciwskazania do stosowania nystatyny
Nadwrażliwość nad którykolwiek składnik preparatu.
Nie zaleca się stosowania nystatyny w przypadku grzybic układowych.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania nystatyny
Nystatyny nie powinno się stosować się w leczeniu grzybic układowych. Natomiast u pacjentów z niewydolnością nerek, nystatyna w niewielkich stężeniach może pojawić się we krwi.
Wpływ nystatyny na prowadzenie pojazdów
Nystatyna nie wywiera żadnego wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów, ani na obsługiwanie maszyn.
Wpływ nystatyny na ciążę
Nystatyna praktycznie nie wchłania się z przewodu pokarmowego, jednak nie wiadomo czy lek może wpływać niekorzystnie na płód. Dlatego nystatynę powinno się stosować jedynie w przypadkach, kiedy korzyść z leczenia matki jest większa, niż ryzyko niekorzystnego wpływu na płód.
Wpływ nystatyny na laktację
Nie wiadomo, czy nystatyna przenika do mleka matki karmiącej, dlatego trzeba zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu jej u kobiet karmiących piersią.
Skutki uboczne
- biegunka
- nudności
- reakcje alergiczne
- wymioty
- zespól Stevensa-Johnsona
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Inne możliwe skutki uboczne
Przy stosowaniu dopochwowym może dojść do miejscowych objawów podrażnienia skóry i błon śluzowych.
Objawy przedawkowania nystatyny
Nystatyna praktycznie nie wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego też przypadkowe przyjęcie leku, bądź jego przedawkowanie nie powoduje żadnych skutków toksycznych na układy narządowe.
Mechanizm działania nystatyny
Nystatyna jest antybiotykiem polienowym, który działa poprzez wiązanie ze sterolami błony komórkowej grzybów, głównie ergosterolem. Dochodzi do zmiany ułożenia steroli i fosfolipidów błonowych, co prowadzi do zaburzenia funkcji ochronnej błony komórkowej grzyba. W błonie powstają pory i kanaliki, przez które wypływają na zewnątrz składniki komórki, co w konsekwencji prowadzi do przerwania procesów metabolicznych i obumarcia komórki.
Wchłanianie nystatyny
Nystatyna nie wchłania się z przewodu pokarmowego, błon śluzowych i powierzchni skóry.
Wydalanie nystatyny
Nystatyna wydalana jest wraz z kałem, praktycznie w całości w postaci niezmienionej.