Hipotensja to po prostu niedociśnienie. Czy zatem każda niska wartość ciśnienia tętniczego pozwala rozpoznać hipotensję? Nie. O hipotensji można bowiem mówić tylko wtedy, kiedy wartość ciśnienia tętniczego obniży się poniżej 100 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego lub poniżej 60 mmHg w przypadku ciśnienia rozkurczowego. Zdarza się, że obniżeniu ulegają jednocześnie obydwie wartości ciśnienia tętniczego.
Jakie objawy może dawać hipotensja?
Bardzo często zdarza się, że pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości i tak niskie wartości ciśnienia tętniczego są dla niego po prostu normą. Zdarza się jednak, że pacjent czuje się słabo, kręci mu się w głowie, mogą pojawić się zaburzenia widzenia przede wszystkim w postaci mroczków przed oczami. Ponadto obserwuje się często zawroty głowy oraz zaburzenia koncentracji i uwagi. Zdarza się również, że pacjent odczuwa charakterystyczny szum w uszach, jest blady, często ma
zimne dłonie i stopy. Zazwyczaj pacjenci skarżą się też na nadmierną senność.
Jakie wyróżnia się rodzaje hipotensji?
Zwykle niedociśnienie można podzielić na niedociśnienie pierwotne, wtórne oraz ortostatyczne.
W przypadku hipotensji pierwotnej przyczyna jej występowania nie jest znana. Niskie wartości ciśnienia tętniczego utrzymują się przewlekle. Ponadto, ten typ hipotensji bardzo często jest dziedziczny (niskie wartości ciśnienia tętniczego można zaobserwować np. u matki i u córki), zdecydowanie częściej niedociśnienie pierwotne jest charakterystyczne dla osób szczupłych i wysokich.
Jeśli chodzi o hipotensję wtórną, to jej obecność związana jest z innymi chorobami. Niedociśnienie wtórne może zatem pojawić się w przebiegu chorób układu krążenia (zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca, zapalenie mięśnia sercowego,
tamponada serca czy zatorowość płucna). Ponadto, wtórne niedociśnienie może pojawić się w przebiegu infekcji, charakterystyczne jest ono zwykle także dla osób chorujących na cukrzycę. Dodatkowo, hipotensja wtórna bywa też obecna w przebiegu chorób układu wydzielania wewnętrznego (endokrynologicznego) - pojawia się ona w niedoczynności kory nadnerczy (choroba Addisona), w niedoczynności przysadki mózgowej oraz w niedoczynności tarczycy. Należy też pamiętać o tym, że do niedociśnienia wtórnego może dojść na skutek przedawkowania leków obniżających wartość ciśnienia tętniczego u osób leczących się z powodu nadciśnienia tętniczego. Do obniżenia się wartości ciśnienia tętniczego dochodzi też w przebiegu różnych chorób uszkadzających autonomiczny układ nerwowy, np. w chorobie Parkinsona (należy pamiętać, że także leki zażywane w tej chorobie mogą obniżać wartości ciśnienia tętniczego). Ponadto, ciśnienie tętnicze obniża się po spożyciu alkoholu oraz u osób przewlekle leżących na skutek spadku napięcia ścian naczyń krwionośnych.
Innym rodzajem niedociśnienia tętniczego jest hipotensja ortostatyczna. Kiedy można o niej mówić? O hipotensji ortostatycznej można mówić wówczas, kiedy dochodzi do obniżenia wartości ciśnienia tętniczego w trakcie trzyminutowego testu pionizacyjnego o przynajmniej 20 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego lub o przynajmniej 10 mmHg w przypadku ciśnienia rozkurczowego niezależnie od występowania objawów chorobowych. W prawidłowych warunkach, ciśnienie tętnicze zarówno w pozycji leżącej, jak i stojącej jest podobne. W przypadku osób cierpiących na hipotensję ortostatyczną wartości ciśnienia tętniczego obniżają się właśnie po zmianie pozycji ciała na stojącą. Jakie są najczęstsze przyczyny hipotensji ortostatycznej? Przede wszystkim do rozwoju niedociśnienia ortostatycznego dochodzi na skutek przyjmowania leków moczopędnych, leków rozszerzających naczynia krwionośne oraz częstego spożywania alkoholu. Do ostrej hipotensji ortostatycznej może dojść przede wszystkim w przebiegu odwodnienia, zawału serca, posocznicy czy też w przypadku nieprawidłowej czynności serca (czynność za szybka - tachykardia oraz czynność za wolna - bradykardia). Zdarza się też, że u pacjenta dochodzi do rozwoju przewlekłej hipotensji ortostatycznej. Jej najczęstsze przyczyny to zaburzenia ze strony autonomicznego układu nerwowego oraz dysfunkcja rozkurczowa
serca.
Jak wygląda leczenie hipotensji?
Do leczenia niedociśnienia stosuje się zarówno metody niefarmakologiczne, jak i właściwie dobrane leki. Jeśli chodzi o postępowanie niefarmakologiczne, to przede wszystkim zaleca się pacjentowi picie dużej ilości płynów (minimum jest to 2,5 l na dobę). Ponadto, pacjent powinien dosalać potrawy (sól podnosi ciśnienie tętnicze) oraz powinien unikać obfitych posiłków. Bardzo ważna jest też regularna aktywność fizyczna. Do spania należy układać się z głową położoną kilka- kilkanaście centymetrów wyżej niż reszta ciała. Przy siedzeniu należy natomiast zakładać nogę na nogę, czasami wskazane jest nawet noszenie pończoch uciskowych, co zmniejsza ilość krwi zalegającej w nogach. Biorąc prysznic, należy pryskać całe ciało naprzemiennie zimną i ciepłą wodą, co także stymuluje krążenie krwi.
Jeśli chodzi o leczenie farmakologiczne, to w przypadku niedociśnienia wtórnego należy leczyć chorobę podstawową, która wywołuje hipotensję - pod wpływem jej leczenia ciśnienie tętnicze zacznie się stopniowo normować. W przypadku niedociśnienia pierwotnego oraz ortostatycznego, jeśli postępowanie niefarmakologiczne nie daje zadowalających efektów, leczenie farmakologiczne rozpoczyna się od podawania fludrokortyzonu (glikokortykosteroid). Mechanizm jego działania polega na zatrzymywaniu w organizmie sodu, który podnosi ciśnienie tętnicze krwi. Jeśli takie postępowanie nie jest do końca skuteczne, zaczyna się stosować leki zwężające naczynia krwionośne (między innymi efedrynę, midodrynę, metylofenidat czy też fenylopropanolaminę).
Pamiętaj! Niedociśnienie tętnicze nie zawsze musi mieć związek z chorobą, zdarza się, że po prostu mamy takie uwarunkowania genetyczne, jednak wtedy zazwyczaj nie odczuwamy żadnych dolegliwości. Jeśli jednak przy niskim ciśnieniu zaobserwujemy u siebie niepokojące objawy, zawsze należy skonsultować się ze swoim lekarzem POZ.