Ból, chrobotanie i przeskakiwanie, czyli zespół trzaskającej łopatki

„Snapping scapula syndrome”, czyli zespół trzaskającej (nazywanej również strzelającą) łopatki to schorzenie obejmujące przestrzeń łopatkowo-żebrową. Łopatka, bez objawów patologii, w sposób płynny przesuwa się dookoła trzech osi ruchu. Od klatki piersiowej jest oddzielona zbiornikiem płynowym oraz kaletką, dającymi poślizg i zmniejszenie tarcia pomiędzy łopatką a żebrami. W przypadku wystąpienia zmian patologicznych, ruchowi towarzyszy tarcie oraz narastający ból. Często występują również nieprzyjemne, wyraźnie słyszalne trzaski lub strzelania. Dolegliwości tych nie powinniśmy ignorować, ponieważ mogą one świadczyć o procesach, które prowadzą do ograniczenia ruchomości kończyn górnych.

Etiologia

Przyczyną wystąpienia tego zespołu, najczęściej są zaburzenia biomechaniki ruchu w obrębie łopatki. Mogą także wynikać z nadmiernego przeciążenia oraz z dużej powtarzalności ruchów.

Dysfunkcje samej łopatki mogą mieć cztery źródła. Są to:

• zaburzenia kaletki (wynikające z jej przeciążenia),
• wady anatomiczne kości,
• wadliwe funkcjonowanie mięśni (zaburzenia równowagi mięśniowej spowodowane ich zanikiem lub zwłóknieniami),
• ciała wolne w przestrzeni łopatkowo-żebrowej.

Dolegliwości powstające podczas zespołu trzaskającej łopatki mogą być spowodowane zaburzeniami ze strony kaletki, mięśni i kości. Zaburzenia powstające na poziomie kaletki związane są z upośledzeniem jej funkcji ze względu na jej przerost - pojawiają się zbliznowacenia, zmniejszenie ruchomości i pogłębiający się stan zapalny. Prowadzi to do zwłóknienia kaletki i trzasków wraz z towarzyszącym bólem podczas wykonywania ruchów.

Zaburzenia z poziomu kostnego, to na przykład różnego rodzaju zmienności anatomiczne, które mogą przyczynić się do powstania tego zespołu. Inne, rzadko występujące patologie kostne, które mogą prowadzić do wystąpienia zespołu strzelającej łopatki, to chrzęstniakomięsak, kostniakochrzęstniak, włókniak sprężysto-włóknisty.

Zaburzenia na poziomie mięśniowym dotyczą zmian w obrębie ich przyczepów, jak również zaniki mięśniowe oraz dysbalans mięśniowy.

Objawy

Do najczęstszych objawów zespołu trzaskającej łopatki można zaliczyć:

• ograniczenie ruchomości kończyny górnej w przestrzeni łopatkowo-barkowej,
• trzaski, chrobotanie, przeskakiwanie w obrębie łopatki podczas wykonywania ruchu,
• ból towarzyszący ruchowi kończyny górnej,
• promieniowanie bólu do barku lub kręgosłupa szyjnego.

W zaawansowanych przypadkach ból pojawia się nawet w spoczynku.

Leczenie

Postępowanie różni się znacząco w zależności od stopnia nasilenia dolegliwości bólowych:

W stanach ostrych - przy bólu występującym przy każdym ruchu wykonywanym w stawie łopatkowo-żebrowym, zaleca się działanie zachowawcze przez okres do czterech tygodni za pomocą odciążenia i oszczędności w ruchach stawu za pomocą chusty Desaulta, wraz z farmakoterapią w postaci leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.

Bardzo skuteczne są również zabiegi z zakresu fizykoterapii (magnetoterapia, krioterapia, laseroterapia, elektroterapia, ultrasonoterapia) w celu przyśpieszenia regeneracji tkanek miękkich i przywrócenia właściwego napięcia mięśniowego. Jeśli postępowanie zachowawcze nie przynosi pozytywnych rezultatów w ciągu czterech tygodni, należy rozważyć leczenie operacyjne.

W stanach podostrych - ból pojawia się sporadycznie, podczas ruchu w stawie. Postępowanie w tym przypadku jest podobne do wyżej wymienionego z tym, że kończynę górną oraz staw barkowy poddaje się lekkim ćwiczeniom (kinezyterapii).

W stanach przewlekłych - ból nie pojawia się podczas ruchów, natomiast słyszalny jest charakterystyczny trzask w okolicy łopatki. Zazwyczaj wykonuje się testy diagnostyczne w celu sprawdzenia funkcjonalności mięśni okalających łopatkę. Ma to na celu wychwycenie mięśni osłabionych lub przykurczonych i dalszą pracę manualną nad nimi. Bardzo dobre rezultaty przynosi metoda PNF. Specjaliści zalecają także ćwiczenia posturalne, których celem jest korekta postawy pacjenta oraz nauka prawidłowych wzorców ruchowych kończyny górnej.