Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

Co zawiera tran?

Tran (łac. Oleum Jecoris Aselli), czyli olej wątłuszowy, to ciekły tłuszcz, który jest otrzymywany ze świeżej wątroby dorsza atlantyckiego lub innych ryb należących do rodziny dorszowatych. Tran w swoim składzie zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) z grupy omega-3, czyli kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA), a także jest dobry źródłem witaminy A oraz witaminy D. W niektórych produktach dodatkowo może być wzbogacony o witaminę E.

Tran – właściwości

Tran na odporność

Tran wpływa na odporność, wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego i wspomaga jego pracę, w szczególności jest zalecany w okresie jesienno–zimowym. Witamina A zawarta w tranie wpływa na utrzymanie dobrego stanu skóry i błon śluzowych, wspomaga układ immunologiczny, chroniąc organizm przed chorobami inwazyjnymi i zakaźnymi. Dane literaturowe podają, iż kwasy tłuszczowe omega-3 są niezbędnym elementem w prawidłowym przebiegu procesów metabolicznych. Wykazano, iż kwasy EPA oraz DHA wpływają na hamowanie procesów reakcji zapalnych, a także reakcji alergicznych.

Tran a praca mózgu

Kwasy omega-3 zawarte w tranie przyczyniają się do lepszego funkcjonowania mózgu. W publikacjach naukowych zwraca się uwagę na dużą rolę kwasów omega 3 w procesie zapobiegania chorobom otępiennym. Wykazano, iż u chorych dotkniętych demencją zawartość kwasów DHA w osoczu oraz mózgu jest mniejsza, natomiast stwierdzono, iż zwiększenie w diecie zawartości kwasów DHA przyczynia się do polepszenia procesów zapamiętywania oraz uczenia się. Warto zaznaczyć, iż kwas dokozaheksaeonowy przyczynia się również do utrzymania prawidłowego procesu widzenia. Kwas ten jest elementem budulcowym błon komórkowych czopków i pręcików w siatkówce oka.

Tran a układ krwionośny

Tran dzięki obecności kwasów omega-3 przyczynia się do polepszenia funkcjonowania układu sercowo–naczyniowego. Kwasy omega-3 wpływają na obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi, poprawę funkcjonowania śródbłonka naczyniowego, a także do obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Badania przeprowadzone przez norweskich naukowców wykazały znaczny spadek (przekraczający 50%) ryzyka wystąpienia ostrego zespołu wieńcowego u pacjentów chorujących na cukrzycę i przyjmujących kwasy omega-3. Wiele badań potwierdza, iż kwasy omega-3 (DHA i EPA) obniżają stężenie trójglicerydów w osoczu krwi poprzez hamowanie resyntezy trójglierydów w ścianie jelit oraz w wątrobie, a także poprzez zwiększenie rozkładu tych związków.

Tran a nowotwory

Badania naukowe donoszą, iż spożywanie produktów bogatych w kwasy omega-3, takich jak tran, przyczynia się do zmniejszenia prawdopodobieństwa zachorowania na nowotwory. Dane literaturowe potwierdzają korzystny wpływ tłuszczów rybich na zahamowanie wzrostu raka stercza – za najbardziej skuteczny w tym przypadku wskazuje się kwas DHA.  Dużą role kwasów omega-3 wskazuje się także w obniżeniu ryzyka występowania raka jelita grubego, w szczególności u mężczyzn. 

Tran – wskazania. Kto powinien przyjmować tran?

Witamina A zawarta w tranie przyczynia się do:

• utrzymania zdrowego nabłonka rogówki oka,
• stymulowania wzrostu komórek oraz ich różnicowania,
• prawidłowej budowy tkanki kostnej,
• prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.

Zawarta w tranie witamina D warunkuje odpowiednie funkcjonowanie gospodarki wapniowo–fosforanowej oraz uczestniczy w procesie wapnienia kości. Niedobór witaminy D w diecie może prowadzić do wystąpienia krzywicy.

U kobiet w okresie postmenopauzalnym wzbogacanie diety w olej z wątroby dorsza skutkowało korzystnym wpływem na wybrane czynniki ryzyka choroby wieńcowej, a dokładniej obniżało stężenie trójglicerydów we krwi.

Tran w ciąży

Tran w ciąży nie jest przeciwwskazany, lecz aby nie przedawkować witamin w nim zawartych, warto skonsultować chęć jego stosowania oraz ewentualne dawkowanie z lekarzem prowadzącym. Kwasy omega-3 zawarte w tranie są bardzo ważne w okresie ciąży, gdyż przyczyniają się do odpowiedniego rozwoju układu nerwowego dziecka. Wybierając tran pamiętajmy, aby wybierać produkty dobrej jakości.

Tran – przeciwwskazania. Czy tran jest szkodliwy?

Jak w przypadku każdego przyjmowanego produktu czy też suplementu diety, należy zachować umiar i zdrowy rozsądek. Przyjmując tran, zwracajmy uwagę na dawkowanie, które zalecił producent. Nadmiar witamin, w przypadku witaminy D oraz A, nie jest korzystny i także może generować problemy zdrowotne. Na wystąpienie hiperwitaminozy powinny uważać osoby przyjmujące inne, dodatkowe preparaty zawierające w swoim składzie witaminy A i D.

Stosowanie dużych dawek tranu przez dłuższy czas może spowodować wystąpienie zaburzeń krzepliwości krwi. Tran jest przeciwwskazany u osób borykających się z chorobami nerek, np. kamicą nerkową, a także u osób, które przyjmują leki przeciwzakrzepowe.

Tran – dawkowanie. Czy tran można brać cały rok?

Jaki tran wybrać? Ze względu na fakt występowania na rynku różnych postaci tranu, zawsze powinniśmy zwracać uwagę na dawkowanie zalecone przez producenta. Dla najmłodszych warto wybrać tran w płynie o owocowym smaku lub tran żelkach, dla dorosłych natomiast tran w kapsułkach.

W 1 g tranu leczniczego znajduje się co najmniej 600 j.m. witaminy A i 60 j.m. witaminy D. Przyjmowanie tranu zaleca się przede wszystkim w okresie jesienno–zimowym, natomiast w okresie letnim odradza się stosowania tranu. Fakt ten argumentuje się wzmożoną produkcją witaminy D latem pod wpływem słońca i możliwością przedawkowania witaminy D. Jednak można spotkać także opinie, iż tran zaleca się spożywać przez cały rok, w szczególności w sytuacji niedoborów witamin.