Przepuklina kręgosłupa – objawy, leczenie i przyczyny

Termin przepuklina kręgosłupa najczęściej odnosi się do choroby krążka międzykręgowego i potocznie nazywany jest wypadnięciem dysku. Jest to problem przede wszystkim osób po 40 roku życia, jednak z uwagi na „lenistwo ruchowe” i niehigieniczny tryb życia, dotyka on coraz młodsze osoby. Rzadko zdarza się, że przepuklina kręgosłupa przebiega bezobjawowo. Objawy jej towarzyszące są uzależnione od odcinka w jakim jest zlokalizowana. W około 70% przypadków występuje w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, a w 20% w odcinku szyjnym.

Jak dochodzi do powstawania przepukliny kręgosłupa?

Krążek międzykręgowy, potocznie nazywany dyskiem, znajduje się między trzonami kręgów z których zbudowany jest nasz kręgosłup. Pełni on funkcję przede wszystkim amortyzatora oraz pewnego rodzaju łącznika między nieruchomymi, kostnymi częściami kręgosłupa, którymi są już wcześniej wspomniane kręgi. Krążek międzykręgowy składa się z części obwodowej nazywanej pierścieniem włóknistym oraz części środkowej, którą jest jądro miażdżyste. Pierścień włóknisty jest połączony a niejako powiązany z trzonami kręgów silnymi, sprężystymi włóknami. W miarę upływu czasu pod wpływem wieloletnich obciążeń, nieprawidłowej postawy ciała, złych nawyków, leniwego trybu życia (w tym pracy w pozycji siedzącej), krążek międzykręgowy (zarówno pierścień włóknisty jak i jądro miażdżyste) traci swe właściwości i przestaje należycie spełniać swoje funkcje. Pierścień włóknisty nie jest w stanie utrzymać w swoich granicach jądra miażdżystego, przez co dochodzi do jego uwypuklenia (czyli do tzw. wypadnięcia) poza obwód sprężystych włókien z których zbudowana jest zewnętrzna cześć krążka międzykręgowego. Powoduje to zwężenie przestrzeni, w których przebiegają nerwy a w konsekwencji tego ucisk ich samych a  nawet rdzenia kręgowego z którego wychodzą. Do powstania ww. patologii może dojść na każdej wysokości kręgosłupa, najczęściej jednak dochodzi do dyskopatii kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i szyjnym.

Czynniki ryzyka powstania przepukliny kręgosłupa

Najczęściej za przepuklinę kręgosłupa odpowiada nieubłaganie upływający czas, a z nim proces starzenia i towarzyszące mu zużycie kręgosłupa. Przepuklina krążka może być również spowodowana powtarzanymi czynnościami, a także urazem kręgosłupa w określonym jego odcinku.

Objawy przepukliny kręgosłupa

Bardzo rzadko zdarza się, że przepuklina kręgosłupa przebiega bezobjawowo. Niezależnie od odcinka w którym jest ona zlokalizowana, głównym i najbardziej dokuczliwym objawem przepukliny kręgosłupa jest przede wszystkim ból (występujący w różnym natężeniu). Obecność pozostałych dolegliwości uzależniona jest w dużej mierze od umiejscowienia przepukliny.

W przypadku najczęściej występującej przepukliny kręgosłupa jaką jest przepuklina odcinka lędźwiowego, za niepokojący objaw należy uznać nie tylko ból zlokalizowany ww. okolicy, ale także drętwienia, mrowienia, zmniejszenie czucia dotyku i zakresu ruchu kończyn dolnych. W przypadku bardzo dużej przepukliny kręgosłupa, ucisk nią wywołany może dotyczyć obu stron ciała i powodować nie tylko silny ból kręgosłupa i kończyn dolnych, ale także osłabienie nóg, a nawet nietrzymanie moczu i stolca. Mogą także występować inne, mniej specyficzne objawy przepukliny kręgosłupa takie jak bóle w podbrzuszu i pachwinach, wzmożone parcie na mocz czy ból przy oddawaniu stolca.

W sytuacji gdy przepuklina kręgosłupa dotyczy odcinka szyjnego do bólu o charakterze miejscowym często dołącza się zesztywnienie szyi, ból karku, utrudnienia w poruszaniu głową, zawroty głowy, mrowienie, sztywnienie oraz ból kończyn górnych. Natężenie i rodzaj bólu są różne, zaczynając od pobolewania i bólu tępego, który trudno zlokalizować, kończąc na bólu ostrym, piekącym i łatwym do zlokalizowania.

Wpadnięcie krążka międzykręgowego w odcinku piersiowym sygnalizują bóle promieniujące do żeber, które są bardzo mocno odczuwalne przy śmiechu, kaszlu czy kichaniu. Mogą się też pojawić bóle w klatce piersiowej i w okolicy serca często mylone lub maskujące bóle związane z chorobami serca np. z zawałem.

Leczenie przepukliny kręgosłupa 

Podstawą właściwego leczenia przepukliny kręgosłupa jest trafna diagnoza. Przede wszystkim należy dokładnie ocenić stan neurologiczny chorego, a także wykonać badania dodatkowe takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, które precyzyjnie określą na jakim etapie zaawansowania jest choroba. Leczenie przepukliny kręgosłupa uzależnione jest przede wszystkim od nasilenia towarzyszących jej objawów. W początkowym okresie choroby, gdy dominuje przede wszystkim ostry ból uniemożliwiający poruszanie się, najważniejsze jest ograniczenie aktywności fizycznej oraz przyjmowanie wygodnej dla siebie pozycji, która odciąży uciskany nerw. Warto w tym czasie: unikać obciążających kręgosłup czynności domowych, w tym przede wszystkim dźwigania, nadmiernego wysiłku fizycznego mogącego pogłębić ucisk (gwałtownych ruchów, nagłych skłonów, obrotów, biegania), noszenia torby „na jedno ramię” oraz wszelkiego rodzaju ćwiczeń, które mogą przyczynić się do pogłębienia urazu. Wybór metody leczenia przepukliny kręgosłupa (zarówno zachowawczego jak i operacyjnego)  należy konsultować z zespołem wielodyscyplinarnych specjalistów w którego skład wchodzi lekarz rehabilitant, neurolog, neurochirurg oraz internista. W ramach leczenia zachowawczego przepukliny kręgosłupa najczęściej stosuje się:

•    fizykoterapię,
•    leki przeciwbólowe i przeciwzapalne,
•    leki rozluźniające mięśnie,
•    sterydoterapię.

Gdy leczenie zachowawcze jest niewystarczające - zabiegi operacyjne. Mimo iż są one związane z obawami wynikającymi z potencjalnych powikłań pooperacyjnych, w przypadku (często występującego) dużego natężenia dolegliwości towarzyszących przepuklinie kręgosłupa korzyści wynikające z operacji znacznie przewyższają te wątpliwości.