Jęczmień na oku – co stosować, ile trwa, czy jest zaraźliwy?

Jęczmień jest bakteryjnym zakażeniem gruczołów znajdujących się w powiece. Do objawów jęczmienia zalicza się ból oka, obrzęk, zaczerwienienie, świąd oraz łzawienie. Jęczmień oka zazwyczaj ustępuje samoistnie i nie pozostawia blizn. W przypadku przejścia jęczmienia w przewlekły stan zapalny (tzw. gradówka) zaleca się leczenie chirurgiczne.  

Jęczmień na oku – jak powstaje? Gdzie może się pojawić? 

Jęczmień (łac. hordeolum) jest ostrym zakażeniem powieki, które występuje dość często zwłaszcza u dzieci, osób z chorobami przewlekłymi prowadzącymi do obniżenia odporności oraz w przypadku nieprzestrzegania higieny osobistej. Stan zapalny brzegu powieki pojawia się po wniknięciu bakterii, najczęściej gronkowca złocistego, do mieszka włosowego rzęs. Dochodzi wówczas do zaczopowania ujścia mieszków włosowych oraz rozwoju zakażenia w gruczołach łojowych Zeissa lub gruczołach rzęskowych Molla. 

Wyróżnia się dwa rodzaje jęczmienia: 

• jęczmień zewnętrzny (na powiece, „pod okiem”) – zmiana skórna powstaje na zewnętrznej stronie powieki i ma postać czerwonej, bardzo bolesnej plamki. Następnie dochodzi do rozwoju obrzęku i wytworzenia żółtego czopu, który po kilku dniach samoistnie pęka i goi się.  
• jęczmień wewnętrzny („w oku”) – powstaje na skutek gronkowcowego zapalenia gruczołów tarczkowych (Meiboma). Zmiana lokalizuje się na wewnętrznej stronie powieki, przez co jest mało widoczna bez wcześniejszego uniesienia powieki.  

Jęczmień może występować jako pojedyncza lub mnoga zmiana skórna na powiece. Niekiedy występuje obustronnie. 

Jęczmień oka a gradówka  

Jęczmień, który nie jest prawidłowo leczony, może prowadzić do powstania gradówki (łac. chalazion), czyli przewlekłego zapalenia gruczołów tarczkowych. Gradówka ma postać zgrubienia na powiece, często przypomina jęczmień. Jednakże cechą odróżniającą gradówkę od jęczmienia jest brak bólu w przypadku gradówki.

Gradówki, zwłaszcza u dzieci, mają tendencję do samoistnego zanikania. W początkowym etapie leczenia gradówki stosuje się ciepłe okłady oraz maści z antybiotykami. W przypadku niepowodzenia metod zachowawczych zaleca się zabieg chirurgiczny polegający na nacięciu powieki i wyczyszczeniu wnętrza zmiany.  

Czy jęczmień jest niebezpieczny dla wzroku? 

Jęczmień zazwyczaj ma samoograniczający przebieg i rzadko powoduje groźne powikłania. Prawidłowo leczony jęczmień nie powoduje zaburzeń widzenia, chyba że dojdzie do rozwoju dużego obrzęku powieki.  

Czy jęczmień jest zakaźny i czy może nawracać? 

Jęczmień jest zmianą skórną wywołana poprzez zakażenie o etiologii bakteryjnej, dlatego też w przypadku nieprzestrzegania zasad higieny, zwłaszcza rąk, może dojść zakażenia osób z otoczenia. Ponadto jęczmień może nawracać, często pomimo prawidłowo prowadzonego leczenia.  

Jęczmień oka – jak wygląda i jak się objawia?  

Jęczmień jest bolesną, obrzękniętą, odgraniczoną od otoczenia zmianą skórną w kształcie ziarna zboża, skąd nazwa choroby. Wyczuwalnemu guzkowi skórnemu towarzyszy zaczerwienienie. Pierwszym objawem rozwijającego się zakażenia bakteryjnego powieki zazwyczaj jest obrzęk i zaczerwienienie powieki. Następnie tworzy się ropny czop koloru żółtawego, któremu towarzyszy ból w okolicy oka, powiększenie węzłów chłonnych oraz nieznacznie podwyższona temperatura ciała. Jęczmieniowi często towarzyszy nasilony świąd powieki oraz łzawienie.  

Przyczyny powstawania jęczmienia na oku – od czego się robi? 

Do przyczyn powstania jęczmienia zalicza się: 

• zakażenie (Staphylococcus aureus albo Staphylococcus epidermidis), 
• brak należytej higieny rąk, częste pocieranie oczu rękoma, stosowanie wspólnych przyborów toaletowych i ręczników, 
• choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, trądzik różowaty, niedobory odporności, AIDS,
• stosowanie leków immunosupresyjnych,
• przewlekłe zapalenie brzegów powiek, 
• łojotokowe zapalenie skóry, 
• choroby nowotworowe, 
• używanie soczewek kontaktowych, nieprawidłowa higiena podczas demakijażu oczu, 
• długotrwałe przebywanie w zanieczyszczonym powietrzu, smog.  

Jęczmień na oku – ile trwa i jak przebiega? 

Jęczmień zazwyczaj trwa około 7–10 dni. Początkowo tworzy się bolesny obrzęk powieki i guzek zapalny. Widoczne jest zaczerwienienie skóry lub błony śluzowej. Następnie pojawia się żółtawy czop ropny, który przebija skórę i zasycha. Jęczmieniowi często towarzyszy nasilony świąd powiek, łzawienie oczu oraz powiększenie sąsiednich węzłów chłonnych. Zdarza się, że zmiany nawracają. Jęczmień nie pozostawia blizn po zagojeniu.  

Jęczmień u dziecka  

Jęczmień jest częstą dolegliwością oka u dzieci. Wynika to z faktu brudnych rąk i przenoszenia zakażeń. Jęczmień u dzieci najczęściej ustępuje samoistnie i nie wymaga specjalistycznego leczenia. W przypadku dużego obrzęku powieki może dojść do ograniczenia pola widzenia. Dzieci zazwyczaj skarżą się na ból oka i świąd.  

Jęczmień w ciąży  

Ciąża predysponuje do rozwoju jęczmienia ze względu na osłabienie układu odpornościowego. Postępowanie w leczeniu jęczmienia u kobiet w ciąży jest takie samo jak w pozostałych przypadkach. Ważna jest profilaktyka, czyli częste mycie rąk, prawidłowa higiena okolicy oczu oraz dbanie o higienę osobistą.  

Leczenie jęczmienia oka – kiedy należy udać się do lekarza? 

Jęczmień zazwyczaj ustępuje samoistnie i nie wymaga specjalistycznego leczenia. Do podstawowych metod łagodzenia objawów jęczmienia zalicza się stosowanie ciepłych okładów oraz delikatnego masażu, który ułatwia usunięcie zalegającej wydzieliny w guzku zapalnym. Masować należy w kierunku ujścia gruczołów na krawędzi powieki, czyli: powiekę górną z góry do dołu, a powiekę dolną w górę.

Ciepłe okłady można wykonać za pomocą kompresów, pojemników z ciepłą wodą. Należy pamiętać o wcześniejszym dokładnym umyciu przedmiotów stosowanych do ciepłych okładów.  

Rozpoznanie jęczmienia stawia się na podstawie dokładnego wywiadu oraz oglądania zmiany na powiece. Leczenie polega na stosowaniu masaży oraz maści do oka lub kropli zawierających antybiotyki. W przypadku przejścia jęczmienia w postać przewlekłą, czyli gradówkę, zaleca się leczenie chirurgiczne, polegające na usunięciu zmiany. 

Pilna konsultacja jest wskazana w następujących przypadkach jęczmienia, gdy towarzyszą mu:: 

• silny obrzęk oka, 
• zaburzenia widzenia, 
• gorączka, 
• utrzymywanie się zmiany powyżej 10 dni,  
• powiększenie węzłów chłonnych.  

Domowe sposoby na jęczmień  

Jęczmień zazwyczaj jest samoograniczającą dolegliwością, dlatego początkowo można próbować domowych sposobów do łagodzenia bólu, obrzęku oraz przyspieszających usunięcie zalegającej wydzieliny. W większości przypadków nie jest konieczne stosowanie antybiotyków.  

Do domowych sposobów pomocnych w leczeniu jęczmienia zalicza się: 

• ciepłe okłady, 
• masaże (przed ich wykonaniem warto dokładnie umyć i zdezynfekować ręce lub użyć jednorazowych rękawiczek),
• dbanie o higienę oczu,
• można zastosować okłady z kompresów nasączonych naparem z rumianku, zielonej herbaty czy nagietka,
• częste mycie rąk, pranie ręczników oraz regularna zmiana pościeli,
• unikanie stosowania kosmetyków takich jak kredka do oczu czy tusz, 
• nie zaleca się wyciskania jęczmienia czy zdrapywania czopa ropnego.  

Jak zapobiegać powstawaniu jęczmienia? 

Profilaktyka jęczmienia polega na przestrzeganiu zasad higieny, unikaniu dotykania okolicy twarzy brudnymi rękoma, leczenie przewlekłego zapalenia brzegów powiek. Do prawidłowej higieny brzegów powiek zalicza się codzienne oczyszczanie brzegów powiek specjalnymi, jałowymi gazikami nasączonymi preparatami przeznaczonymi do pielęgnacji powiek, codzienny masaż powiek oraz stosowanie ciepłych okładów. W trakcie trwania aktywnego zakażenia powieki zaleca się rezygnację ze stosowania soczewek kontaktowych.