Strefa okazji
Nowości
Krótkie daty
Czy ziewanie jest zaraźliwe?
Siedzimy na ważnym zebraniu, a ktoś z kierownictwa firmy omawia strategię sprzedaży. Pomimo nieprzespanej nocy staramy się sprawiać wrażenie zainteresowanych tematem wystąpienia, gdy nagle pojawia się ochota na ziewanie, której nie możemy się oprzeć. Najpierw próbujemy powstrzymać ziewanie, ale jest to praktycznie niemożliwe. Inni, patrząc na nas ziewających, sami zaczynają ziewać i tak powstaje reakcja łańcuchowa prowadząca do tego, że ostatecznie prawie wszyscy uczestnicy zebrania ziewają. Dlaczego tak się dzieje i co jest przyczyną zaraźliwego ziewania?
- Dlaczego człowiek ziewa?
- Jak przebiega proces ziewania?
- Dlaczego ziewanie jest zaraźliwe?
- Czy zawsze ziewanie jest korzystne dla zdrowia?
Dlaczego człowiek ziewa?
Istnieje wiele teorii dotyczących przyczyny ziewania, ale nadal nie udało się określić, która jest najbardziej prawdopodobna. Najstarsza teoria pochodzi od ojca medycyny – Hipokratesa. Twierdził on, że ziewanie wypędza z płuc złe powietrze i może pojawić się o każdej porze dnia. Pogląd ten został rozwinięty w naszych czasach przez naukowców, którzy stwierdzili, że najczęściej występuje ziewanie poranne i wieczorne. Ziewanie jest sygnałem wysyłanym przez nasze ciało, że nastąpi przejście z fazy czuwania do fazy aktywności lub na odwrót. Wieczorne ziewanie ma za zadanie przygotować organizm do przejścia z fazy codziennej aktywności do fazy snu, powodując ogólne uspokojenie oddechu (zmniejszenie liczby i objętości oddechów).
Poranne ziewanie służy przejściu z fazy bezruchu do fazy wzmożonej aktywności. W jego wyniku dochodzi do przyspieszenia krążenia i wzrostu ciśnienia tętniczego, dzięki czemu wszystkie narządy naszego ciała są lepiej dotlenione oraz gotowe do pracy w ciągu dnia. Dodatkowo krew szybciej dopływa do mózgu i pobudza go do zwiększenia swojej aktywności z samego rana. Ale w jaki sposób można wytłumaczyć ziewanie w ciągu dnia?
Amerykański psycholog prof. Andrew Gallup (State University of New York) przeprowadził badania, które wykazały, że ziewanie służy jako mechanizm schładzający temperaturę mózgu. Głęboki wdech powoduje dopływ tlenu do mózgu, wymusza szybszy obieg krwi, która dociera do mózgu oraz powoduje spadek jego temperatury. Na poparcie tej hipotezy może wskazywać fakt, że najczęściej ziewamy wieczorem, kiedy nasz mózg jest „przegrzany” po całodziennej pracy. Popularna jest też hipoteza mówiąca o tym, że ziewanie wykształciło się w trakcie naszej ewolucji w celu synchronizacji życia w stadzie.
Jak przebiega proces ziewania?
Przebiegiem procesu ziewania steruje podwzgórze – struktura w naszym mózgu stanowiąca część układu hormonalnego organizmu. Podwzgórze wytwarza szereg hormonów – między innymi oksytocynę, dopaminę, hormon adrenokortykotropowy (ACTH). Uczeni uważają, że niedobór dopaminy i nadmiar ACTH powoduje ziewanie. Trwa ono zazwyczaj około 6 sekund. Polega na niezależnym od naszej woli szerokim otwarciu ust, poszerzeniu nozdrzy, głębokim wdechu, krótkim bezdechu oraz długim wydechu. Powoduje to dostarczenie dużej ilości tlenu, zwiększenie wydzielania płynów ustrojowych (łez, śluzu w jamie nosowej oraz oskrzelach), rozszerzenie oskrzeli oraz wzmocnienie układu krążenia.
Dlaczego ziewanie jest zaraźliwe?
Wiemy już, jak przebiega proces ziewania. Teraz spróbujmy znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego ziewanie jest zaraźliwe. Naukowcy nie potrafią jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, a jedynie stawiają różne hipotezy. Profesor Andrew Gallup, opierając się na badaniu zwierząt, uważa, że zaraźliwe ziewanie jest charakterystyczne dla gatunków stadnych, takich jak psy, małpy czy ludzie.
W toku ewolucji wykształciła się ta zdolność przynosząca korzyści ewolucyjne dla danego gatunku w chwili zagrożenia. Kiedy jeden osobnik zaczyna ziewać, bo spadł poziom jego czujności, inne osobniki w stadzie również zaczynają ziewać. Dzięki temu wszystkie osobniki, które ziewają, mają skrócony czas reakcji i podwyższony stopień gotowości do odpowiedzi na ewentualne zagrożenie. Ziewanie może być sposobem na zwiększenie czujności całego stada i lepszą koordynację jego działań.
Co prawda już od dawna nie biegamy po sawannach, ale nabyte ewolucyjnie zdolności pozostały z nami i potrafią się ujawnić w najmniej spodziewanym momencie. Mimo że jest to zjawisko natury biologicznej, niezależne od naszej woli, spróbujmy się wytłumaczyć z ziewania w towarzystwie. W najlepszym razie zostaniemy uznani za źle wychowanych, a w gorszym – za znudzonych towarzystwem znajomych czy współpracowników.
Zaraźliwość ziewania jest wynikiem uaktywnienia się neuronów lustrzanych, które pozwalają odczytywać i naśladować komunikaty niewerbalne innych ludzi. Dzięki nim jesteśmy w stanie automatycznie rejestrować zachowanie innych, a następnie je naśladować. Pozwala nam to lepiej zrozumieć daną osobę i umożliwia przeżywanie z nią empatii, która ułatwia nawiązywanie kontaktów międzyludzkich. Kiedy dana osoba się uśmiechnie, my odpowiadamy takim samym uśmiechem. Z kolei kiedy zacznie ziewać, my robimy automatycznie to samo w poczuciu wzajemnej więzi. W ten oto sposób zaraźliwe ziewanie rozprzestrzenia się błyskawicznie.
Czy ziewanie zawsze jest korzystne dla zdrowia?
Ziewanie pobudza nasz organizm do pracy, jest relaksujące i wprowadza nas w dobry humor. Niestety nadmierne ziewanie może być też objawem choroby. Nasilone ziewanie pojawia się w przypadku zaburzeń na tle nerwowym czy depresji psychicznej. Wiele osób cierpiących na problemy ze snem, bezsenność oraz bezdech senny ma również nasilone objawy ziewania. Podobnie jak chorzy z zaburzeniami układu sercowo-naczyniowego czy podwyższonym ciśnieniem. Częste ziewanie może być też objawem jednego z rodzajów padaczki. Pamiętajmy o tym, żeby nie bagatelizować częstego ziewania, jednak w większości przypadków ziewamy często, gdy jesteśmy po prostu zmęczeni i z niecierpliwością czekamy na upragniony wypoczynek lub urlop.
