Odwodnienie dorosłego – objawy, jak rozpoznać? Skutki dla zdrowia

Odwodnienie określa się jako stan, w którym zawartość wody w organizmie spada do poziomu utrudniającego, a czasami wręcz uniemożliwiającego prawidłowe funkcjonowanie. Przyczyn odwodnienia może być wiele, jednak niezależnie od czynnika doprowadzającego do zbyt niskiej ilości płynów w organizmie każdorazowo wymagana jest szybka interwencja. Skutki odwodnienia u dorosłych, szczególnie u seniorów, mogą zagrażać zdrowiu i życiu.

1. Jak poznać, że organizm jest odwodniony?
2. Co robić, gdy organizm jest odwodniony?
3. Jak szybko nawodnić organizm po odwodnieniu?
4. Ile trzeba pić, żeby się nie odwodnić?
5. Jakie płyny najlepiej nawadniają organizm?
6. Co się dzieje, gdy pijesz za mało wody? Ile powinno się pić wody w ciągu dnia?

Jak poznać, że organizm jest odwodniony?

Na odwodnienie organizmu u dorosłego często wskazują odczuwalne objawy. Przy lekkim niedoborze wody w organizmie pacjent może skarżyć się na wzmożone pragnienie, ogólne osłabienie, bóle i zawroty głowy. Gdy stan odwodnienia pogłębia się, dochodzi uczucie suchości w ustach, praca serca przyspiesza, zmniejsza się również ilość oddawanego moczu. W ciężkich przypadkach odwodnienia u dorosłego człowieka obserwuje się objawy neurologiczne i zaburzenia psychiczne, odwodniona osoba ma znacząco przyspieszoną akcję oddechową oraz wygląda na splątaną. W skrajnych wypadkach skutkiem odwodnienia może być pojawienie się drgawek.

Istnieje prosty, domowy sposób na sprawdzenie, czy występuje odwodnienie. Wystarczy lekko uszczypnąć skórę na grzbiecie dłoni i przytrzymać przez kilka sekund. Jeśli po wypuszczeniu z palców skóra szybko wraca do pierwotnego kształtu, organizm jest prawidłowo nawodniony. Jeśli jednak odkształcenie utrzymuje się, może to być oznaką odwodnienia organizmu. Test ten ma ograniczone zastosowanie u osób starszych, u których naturalnie skóra jest mniej elastyczna. W tej grupie pacjentów zaleca się ocenę innych parametrów odwodnienia.

W przewlekłym odwodnieniu przydatna jest diagnostyka laboratoryjna. Najczęściej oznacza się hematokryt (u pacjentów odwodnionych jego wartość jest podwyższona), a także jonogram, czyli stężenie podstawowych elektrolitów w organizmie: sodu, potasu, wapnia, magnezu, a także jonów chlorkowych. Odchylenia w tych parametrach mogą wskazywać na zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej. W niektórych przypadkach w diagnozowaniu odwodnienia wskazane jest oznaczenie poziomu kreatyniny, odzwierciedlającej pracę nerek.

Co robić, gdy organizm jest odwodniony?

W przypadku zaobserwowania odwodnienia konieczne jest uzupełnienie niedoboru płynów i elektrolitów. Powinno się pić niegazowaną wodę i niesłodzone herbaty, szczególnie ziołowe czy owocowe. Niezależnie od rodzaju spożywanego płynu bardzo ważne jest stopniowe nawadnianie organizmu. Nawadnianie będzie skuteczne przy wypijaniu małych porcji (100–150 ml) przez cały dzień.

Jedną z najczęstszych przyczyn odwodnienia są wymioty, pojawiające się w przebiegu ostrych infekcji żołądkowo-jelitowych. Ciepłe napoje mogą nasilać odruch wymiotny – w takich przypadkach najlepiej sprawdzą się schłodzone płyny, przyjmowane powoli, małymi łykami.

Jak szybko nawodnić organizm po odwodnieniu?

U pacjentów wymagających szybkiego nawodnienia można skorzystać z doustnych środków nawadniających dostępnych w aptekach. Mają postać tabletek musujących lub proszku i pomagają uzupełnić podstawowe elektrolity i glukozę; niektóre produkty są dodatkowo wzbogacone o witaminy. W przypadku ich stosowania również obowiązuje zasada przyjmowania płynów powoli, małymi łyczkami.

Ciężkie przypadki odwodnienia wymagają konsultacji lekarskiej. Gdy objawy wskazują na ciężkie odwodnienie, należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala. Najczęściej wdrażaną procedurą w takich przypadkach są kroplówki nawadniające. Podanie płynów drogą dożylną sprawia, że niezbędne elektrolity trafiają bezpośrednio do krwi, poprawa samopoczucia następuje więc zdecydowanie szybciej.

Ile trzeba pić, żeby się nie odwodnić?

Przyjmowanie odpowiednich ilości płynów najskuteczniej chroni przed odwodnieniem. Opracowano wiele matematycznych wzorów pozwalających obliczyć dzienne zapotrzebowanie na wodę. Jedną z łatwiejszych do zapamiętania jest zasada 8 × 8, która mówi, że wodę powinniśmy pić 8 razy dziennie, a każda porcja powinna mieć 8 uncji, czyli odpowiednik 1 szklanki (250 ml). Łatwo wyliczyć więc, że dziennie daje to 2 l wody. Z kolei zalecenia Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności mówią o 2 l płynów dziennie dla kobiet i 2,5 l dla mężczyzn.

Niezależnie od przyjętej metody obliczeń końcowe wyniki będą podobne – około 2 l dziennie. Warto jednak podkreślić, że zapotrzebowanie to rośnie w przypadku intensywnego wysiłku fizycznego oraz w wysokiej temperaturze.

Jakie płyny najlepiej nawadniają organizm?

Nie każdy płyn równie dobrze nawadnia organizm. Zdecydowanie najlepszym wyborem jest woda. Równie dobrze nawadnia herbata, ale najlepiej zdecydować się na jej wersję owocową lub ziołową, bez dodatku cukru. Nie można więc jednoznacznie wskazać, czy lepsza jest herbata czy woda.

Do wody warto dodać sok z cytryny, pomarańczy lub limonki, a także miód (lepszy niż cukier!) i odrobinę soli – takie domowe elektrolity zdecydowanie lepiej nawadniają, uzupełniają bowiem nie tylko płyny, ale również makroelementy. Dobrym wyborem będzie też mleko lub naturalny jogurt – wykazano, że produkty te ze względu na zawartość białka i tłuszczu nawadniają lepiej niż woda, bo spowalniają opróżnianie żołądka. Uważa się, że picie wody z różnymi dodatkami ogranicza jej szybkie wydalanie z moczem.

Pacjenci z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi często sięgają po coca-colę. Choć badania naukowe nie potwierdzają jej skuteczności, coca-cola wydaje się pomagać w przywróceniu prawidłowej perystaltyki jelit, przez co ułatwia nawodnienie innymi płynami. Zawarta w niej kofeina ma jednak działanie moczopędne, dlatego należy ją pić z umiarem.

Oprócz wiedzy, z czym pić wodę, żeby się nawodnić, warto również zapamiętać, że niektóre napoje mogą wręcz nasilać odwodnienie. Dotyczy to przede wszystkim kawy oraz innych napojów z kofeiną, które nie nawadniają organizmu. Zaleca się także ograniczenie napojów słodzonych.

Co się dzieje, gdy pijesz za mało wody? Ile powinno się pić wody w ciągu dnia?

Niezależnie od przyjętych metod obliczeń uznaje się, że dorosła osoba powinna przyjmować 2–2,5 l wody dziennie. Gdy pijesz za mało wody, pojawiają się pierwsze objawy odwodnienia. Jeśli bilans płynów nie zostanie wyrównany, będą się one pogłębiać. W przypadku chorób, którym towarzyszą wymioty lub biegunka, dochodzi do gwałtownej utraty płynów. W tej sytuacji nawet pijąc wodę, można się odwodnić.