Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) – objawy, przyczyny, leczenie

Choroba afektywna dwubiegunowa, potocznie nazywana chorobą dwubiegunową lub dwubiegunówką, to zaburzenie psychiczne należące do grupy zaburzeń nastroju. Szacuje się, że na chorobę afektywną dwubiegunową cierpi od 6 do 11 proc. społeczeństwa. Najczęściej diagnozowana jest przed 35. rokiem życia. Co to jest dwubiegunowość? Jakie są objawy zaburzenia afektywnego dwubiegunowego?

Choroba afektywna dwubiegunowa – objawy

Choroba afektywna dwubiegunowa charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem epizodów depresji oraz manii, między którymi występują również okresy remisji. W okresach remisji osoba chora czuje się dobrze i wówczas nie towarzyszą jej zmiany nastroju lub odczuwane objawy są niemal niezauważalne.

Objawy choroby dwubiegunowej będą różnić się od siebie w zależności od tego, czy w danym momencie pacjent doświadcza epizodu manii czy depresji. Niemniej jednak symptomy ChAD mogą niejako przypominać huśtawkę nastroju, ponieważ osoba chora przechodzi z epizodu manii (euforii) do stanów depresyjnych charakteryzujących się spadkiem nastroju, problemami z koncentracją, spadkiem energii i brakiem motywacji do działania.

Z kolei choroba dwubiegunowa u dzieci daje bardziej specyficzne objawy. Często bywa mylona z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), głównie dlatego, że w przebiegu ChAD u dzieci często występują: drażliwość, wybuchy złości, skłonność do buntu lub agresywnych zachowań.

Jak wygląda mania w ChAD?

Epizody maniakalne w przebiegu dwubiegunówki charakteryzują się przede wszystkim podwyższonym nastrojem i pobudzeniem ruchowym. Mania w chorobie dwubiegunowej może również objawiać się:

• problemami z koncentracją,
• tzw. gonitwą myśli,
• zmniejszoną potrzebą snu,
• drażliwością,
• skłonnością do podejmowania ryzykownych decyzji lub zachowań,
• skłonnością do nadużywania alkoholu lub narkotyków,
• zwiększoną samooceną,
• zwiększonym libido,
• utrudnionym kontaktem słownym (osoba chora podczas epizodu maniakalnego może mówić bardzo szybko, podejmując jednocześnie wiele tematów),
• zachowaniami autoagresywnymi.

Co wywołuje chorobę afektywną dwubiegunową? ChAD – przyczyny

Przyczyny choroby dwubiegunowej to przede wszystkim czynniki genetyczne. Jeżeli na zaburzenie afektywne dwubiegunowe cierpiało któreś z rodziców, wówczas szansa na to, że ich dziecko zachoruje na CHaD, wynosi nawet do 75 proc. Wśród innych czynników predysponujących do dwubiegunówki wymienia się:

• czynniki biologiczne – zaburzenia równowagi neuroprzekaźników w mózgu lub choroby somatyczne, np. niedoczynność tarczycy,
• nadużywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych,
• życie w ciągłym napięciu,
• długotrwały stres.

Co więcej, stresujące wydarzenia życiowe zwiększają szansę na wystąpienie pierwszego i kolejnego epizodu choroby.

Jak rozpoznać chorobę afektywną dwubiegunową? Choroba afektywna dwubiegunowa – test

Choroba afektywna dwubiegunowa diagnozowana jest przez lekarza psychiatrę na podstawie wywiadu lekarskiego, obserwacji pacjenta oraz testów psychologicznych dotyczących zmian nastroju. Chorobę dwubiegunową rozpoznaje się wówczas na podstawie przynajmniej dwóch nawrotów choroby w postaci manii, hipomanii czy epizodu mieszanego, które są przedzielone jednym lub kilkoma epizodami depresji.

Czy da się wyleczyć chorobę dwubiegunową?

Leczenie zaburzenia afektywnego składa się z farmakoterapii, psychoterapii oraz psychoedukacji. Jest trudnym i długotrwałym procesem wymagającym zaangażowania pacjenta. Głównym celem terapii jest natomiast wydłużenie czasu remisji, a więc okresu, w którym chory nie odczuwa objawów lub są one na tyle łagodne, że nie utrudniają codziennego funkcjonowania. Trzeba jednak pamiętać, że choroba afektywna dwubiegunowa ma tendencję do nawrotów, dlatego nawet w okresie remisji konieczne jest podtrzymywanie leczenia profilaktycznego.

Do czego prowadzi nieleczona choroba afektywna dwubiegunowa?

Nieleczone zaburzenie afektywne dwubiegunowe będzie negatywnie wpływać na funkcjonowanie chorego niemal w każdej sferze życia. Skutki choroby będą bowiem tożsame ze skutkami zarówno epizodu maniakalnego, jak i depresyjnego. Konsekwencjami nieleczonej choroby dwubiegunowej mogą być trudności w relacjach z innymi, obniżenie statusu zawodowego wynikające z niemożności podjęcia pracy, niestabilność finansowa, a nawet bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia chorego.

Ile żyją ludzie z ChAD?

Badania naukowców z HealthPartners Institute w Minnesocie wykazały, że osoby z zaburzeniami psychicznymi są bardziej narażone na rozwój chorób sercowo-naczyniowych w porównaniu do populacji ogólnej. Według badań schizofrenia oraz choroba afektywna dwubiegunowa zwiększają ryzyko miażdżycy, nadciśnienia lub niewydolności serca w młodym wieku, co może przyczynić się do skrócenia życia o ok. 20 lat.

Inne badania pokazują, że osoby z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym charakteryzują się podwyższonym ryzykiem przedwczesnej śmierci o ok. 8-15 lat szybciej w stosunku do populacji ogólnej.

Czy z chorobą dwubiegunową można pracować?

Choroba afektywna dwubiegunowa nie wyklucza aktywności zawodowej, niemniej jednak wahania nastroju mogą powodować trudności w pracy. Dlatego też, aby chory mógł w pełni sprawnie funkcjonować w środowisku zawodowym, powinien zostać objęty odpowiednim leczeniem. Duże znaczenie ma również wybór stanowiska zawodowego. Środowisko pracy osoby z chorobą dwubiegunową powinno być przede wszystkim stabilne, ponieważ różnego rodzaju stresory mogą zwiększać ryzyko wystąpienia epizodu.

Jak kochać osobę z ChAD? Choroba afektywna dwubiegunowa a związek

Życie z osobą z chorobą afektywną dwubiegunową nie jest proste i wymaga wsparcia psychoterapeutycznego oraz psychoedukacyjnego. Jednocześnie osoba chora powinna zostać poddana odpowiedniemu leczeniu, którego celem będzie utrzymanie stanu remisji.

W przeciwnym wypadku wahania nastroju, nieprzewidywalne zmiany decyzji życiowych czy podejmowanie nieodpowiedzialnych decyzji finansowych w trakcie epizodu manii, np. wzięcie kredytu, mogą powodować trudności w związku. Partner osoby z dwubiegunówką powinien także zdawać sobie sprawę z tego, jak wyglądają mechanizmy funkcjonowania osoby z chorobą afektywną dwubiegunową, jakie są wyzwalacze epizodów oraz jak zachowywać się, gdy dany epizod wystąpi.

Czy osoba z chorobą dwubiegunową jest niebezpieczna?

Wiele osób zastanawia się, czy choroba dwubiegunowa jest groźna. Zaburzenie afektywne dwubiegunowe może być uważane za niebezpieczne, ponieważ objawy występujące w przebiegu epizodu depresyjnego i maniakalnego mogą nieść za sobą poważne konsekwencje. W trakcie manii chory może podejmować wiele ryzykownych i agresywnych zachowań, takich jak bójki czy kłótnie. Ryzyko niebezpiecznych zachowań wśród osób z ChAD związane jest także z nadużywaniem alkoholu lub narkotyków podczas epizodu manii.

W cięższym przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej mogą również pojawić się objawy psychotyczne, które mogą wiązać się m.in. z podejrzliwością, pobudzeniem lub niebezpiecznymi urojeniami. Ponadto badania pokazują, że częstość występowania samobójstw dokonanych w ChAD wynosiła od 18 do 25 proc., z kolei samobójstw podejmowanych od 21 do 54 proc.

Odpowiadając więc na pytanie, czy osoba z dwubiegunówką jest niebezpieczna, można powiedzieć, że tak, ale główne zagrożenie jest związane z życiem i zdrowiem samej osoby chorej.

Znane osoby z chorobą dwubiegunową

W ostatnich latach świadomość społeczna na temat zdrowia psychicznego znacznie wzrasta. Dzieje się to również dzięki temu, że coraz więcej znanych i cenionych osób dzieli się ze społecznością problemami psychicznymi, z jakimi się zmagają. Na chorobę afektywną dwubiegunową wbrew pozorom cierpią też osoby, które przez wielu uważane są za ikony popkultury, m.in. muzycy: Sting, Amy Winehouse i Mariah Carey oraz popularni aktorzy i aktorki: Robin Williams, Mel Gibson, Ben Stiller czy Catherine Zeta-Jones.