Strefa okazji
Nowości
Krótkie daty
Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?
Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.
- Lobotomia – co to za zabieg? Jak się go wykonuje?
- Jakie schorzenia leczono lobotomią?
- Kto wymyślił lobotomię?
- Lobotomia dziś – czy lobotomia jest nadal stosowana? Czy jest legalna?
Funkcjonowanie ludzkiego umysłu jest wielką zagadką, która fascynuje badaczy od lat, a do dziś bardzo wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi. Zdrowie psychiczne człowieka i jego komfort stawiane są dziś na równi ze zdrowiem fizycznym, jednak psychiatria jest specyficzną dziedziną medycyny z pogranicza humanizmu i nauk ścisłych. Nic więc dziwnego, że jest owiana odrobiną tajemnicy, a nadużycia psychiatrów i współpracujących z nimi neurochirurgów, jak między innymi lobotomia, zapisały się na kartach historii.
Lobotomia – co to za zabieg? Jak się go wykonuje?
Lobotomia to procedura chirurgiczna, której istotą jest przerwanie ciągłości dróg łączących korę czołową z pozostałymi częściami mózgowia, czyli uszkodzenie istoty białej mózgu. Technika wykonywania tego zabiegu zmieniała się, początkowo specjalne narzędzie zwane leukotomem wsuwano przez otwory wywiercone w kościach czaszki (konkretnie w kości czołowej), w późniejszym okresie metalowy szpikulec wpychano na oślep przez górną część oczodołu, co usprawniało procedurę. Lokalizacja pola operacyjnego nie była przypadkowa, ponieważ w płatach czołowych znajdują się ośrodki odpowiedzialne za tzw. czynności wyższe, które są charakterystyczne dla gatunku ludzkiego. Są to między innymi:
- umiejętność planowania oraz przewidywania konsekwencji swoich działań,
- myślenie twórcze i abstrakcyjne,
- wola działania i podejmowania decyzji,
- zdolność do oceny sytuacji, emocji,
- zachowania społeczne,
- zapamiętywanie wyuczonych ruchów i zachowań,
- takt i umiejętność funkcjonowania w społeczeństwie.
Jakie schorzenia leczono lobotomią?
Odpowiedź na pytanie, co leczono lobotomią, jest dość trudna, ponieważ w czasach jej wykonywania diagnostyka chorób psychicznych była stosunkowo subiektywna. Była to technika przeznaczona praktycznie dla każdego z wyłączeniem przestępców i psychopatów, ponieważ uszkodzenie płatów czołowych mogło powodować u nich całkowity brak zahamowań i jakichkolwiek skrupułów, a co za tym idzie – groziło stworzeniem jednostek wysoce niebezpiecznych dla społeczeństwa.
Początkowo lobotomię wykonywano u pacjentów cierpiących na depresję, u których żadne inne leczenie nie przynosiło poprawy. Następnie zabiegi zaczęto stosować również u chorych z objawami schizofrenii. Procedurę przeprowadzano głównie na osobach cierpiących, z ciężkimi objawami, które miały ograniczony kontakt z rzeczywistością.
Kto wymyślił lobotomię?
Twórcą lobotomii był Walter Freeman, pasjonat psychochirurgii zajmującej się leczeniem chorób psychicznych w sposób inwazyjny. Natchnieniem był dla niego wygłoszony podczas II Międzynarodowego Kongresu Neurologicznego w Londynie wykład o szympansach, które łagodniały pod wpływem usunięcia części płatów czołowych mózgu. Rok później, czyli w 1936 roku, została wykonana pierwsza lobotomia przedczołowa. Dokonali jej Walter Freeman wraz z neurochirurgiem Jamesem Wattsem. Dziesięć lat później doszło do uproszczenia tej metody i opracowania dostępu przezoczodołowego, co eliminowało konieczność nawiercania czaszki.
Lobotomia dziś – czy lobotomia jest nadal stosowana? Czy jest legalna?
Aktualnie lobotomia nie jest legalnie wykonywana ani w Polsce, ani w żadnym innym kraju. Zakazano jej na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, kiedy to wprowadzono na rynek pierwszy lek przeciwpsychotyczny. Miał on podobne działanie do lobotomii, jednak jego niewątpliwą zaletą była odwracalność działania – wystarczyło przerwać terapię.
