Strefa okazji
Nowości
Krótkie daty
Zespół sawanta – czym jest? Objawy i przyczyny
Sześciolatek, który potrafi wyrecytować z pamięci wielostronicową książkę historyczną, nastolatek grający po mistrzowsku jednokrotnie usłyszaną etiudę na fortepianie, chłopak tworzący woskowe figury zwierząt widzianych przez krótką chwilę. Te historie brzmią nieprawdopodobnie, a jednak się zdarzają. Na świecie żyje aktualnie około 50 zdiagnozowanych sawantów, a ich cechą wspólną są wyjątkowe zdolności w jednej, konkretnej dziedzinie.
- Na czym polega zespół sawanta? Czym jest i jak się objawia?
- Nabyty zespół sawanta – czy talenty są dane raz na zawsze?
- Kim są sawanci? Znani na świecie sawanci
- Zespół Aspergera a zespół sawanta
Na czym polega zespół sawanta? Czym jest i jak się objawia?
Sawant jest osobą, znacznie częściej płci męskiej niż żeńskiej, która wykazuje wyjątkowe zdolności w zakresie jednej dziedziny artystycznej lub ma doskonałą, nadludzką pamięć. Co ciekawe, IQ tych ludzi jest na ogół dość niskie i mieści się w przedziale 40-70. Ponadto często są to osoby bardzo wycofane społecznie, praktycznie niezdolne do samodzielnej egzystencji. Szacuje się, że u 10% chorych na autyzm współwystępuje zespół sawanta, z kolei nabyta forma tego zespołu jest bardzo rzadka.
Zespół sawanta może mieć różne objawy związane z dominacją prawej półkuli, jednak niemal zawsze występują one pojedynczo. Są to zdolności takie jak:
- doskonała pamięć, najczęściej bez rozumienia zapamiętanych treści – tzw. adhezja werbalna,
- wyjątkowe zdolności muzyczne, przeważnie odtwórcze – sawant jest w stanie zagrać na fortepianie raz usłyszaną melodię,
- wybitny talent do języków obcych, umiejętność zapamiętywania tysięcy słów w bardzo krótkim czasie,
- zdecydowanie ponadprzeciętne umiejętności plastyczne, np. w zakresie malarstwa lub rzeźbiarstwa,
- zdolności matematyczne porównywalne do funkcji kalkulatora.
Nabyty zespół sawanta – czy talenty są dane raz na zawsze?
Mimo że sawantyzm najczęściej jest wrodzony, zdarza się, że objawy tego zaburzenia pojawiają się nagle. Powodem ich wystąpienia jest uszkodzenie lewej półkuli mózgu, które może być efektem urazu bądź udaru. Rzadziej syndrom sawanta występuje w przebiegu chorób otępiennych, szczególnie u osób z otępieniem czołowo-skroniowym.
Co ciekawe, niezależnie od tego, czy cechy geniuszu są wrodzone, czy nabyte, mogą one zaniknąć, jeżeli nie będą ćwiczone lub jeżeli trenowane będą funkcje zależne od lewej półkuli (czytanie, pisanie, mowa, logiczne myślenie). Takie przypadki były obserwowane w przeszłości – młodzi sawanci, którzy nie potrafili komunikować się językiem mówionym ani pisanym i mieli trudności z wiedzą ogólną, po intensywnej pracy w szkole specjalnej tracili swoje talenty.
Kim są sawanci? Znani na świecie sawanci
Zespół sawanta jest bardzo rzadkim rozpoznaniem, do tej pory opisano jedynie około 100 przypadków. Często są to osoby bardzo sławne, ponieważ ich zdolności zdumiewają świat i zapisują się na kartach historii. Na zespół sawanta cierpią znani artyści, między innymi:
- „Ślepy Tom” – czarnoskóry muzyk, który potrafił zagrać na pianinie tysiące utworów, a jednocześnie był osobą autystyczną, która opanowała tylko około 100 słów.
- Kim Peek – był inspiracją dla powieści „Rain Man”. Pomimo że zdiagnozowano u niego autyzm, był duszą towarzystwa. Ponadto znał na pamięć kilka tysięcy książek oraz numery autostrad w całych Stanach Zjednoczonych.
- Leslie Lemke – niewidomy mężczyzna z porażeniem mózgowym, który zasłynął tym, że w wieku 14 lat zagrał bezbłędnie koncert fortepianowy po usłyszeniu go tylko raz, bez wcześniejszej nauki gry na instrumentach.
- Daniel Tammet – jego wyjątkową zdolnością jest umiejętność wymienienia 22 514 cyfr po przecinku w liczbie pi. Ponadto opanował 11 języków obcych i stworzył swój własny dialekt.
- Temple Grandin – amerykańska profesor, która jako tzw. wysokofunkcjonująca osoba z autyzmem popularyzuje wiedzę na temat spektrum autyzmu i sawantów.
Zespół Aspergera a zespół sawanta
Zaburzenia ze spektrum autyzmu, czyli zespół Aspergera, autyzm i sawantyzm, są obecnie coraz rzadziej rozgraniczane. Przyjęło się, że osoby z autyzmem to takie, które mają problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie ze względu na swoje wycofanie, stresowanie się koniecznością wyjścia ze swojej strefy komfortu. Ponadto autyzm jest rozpoznawany w przypadku trudności ze zrozumieniem emocji i uczuć w otaczającym świecie.
O zespole Aspergera mówimy coraz rzadziej, bardziej popularnym określeniem dla osób zmagających się z tym zaburzeniem jest tzw. autyzm wysokofunkcjonujący. Oznacza to, że takie osoby mają „lżejszą” formę autyzmu, wyższy poziom funkcji poznawczych i lepiej posługują się mową. Charakterystyczna jest z kolei pewna niezgrabność ruchów i obsesyjne zainteresowanie konkretną, mało popularną dziedziną – np. ornitologią. W takim razie można powiedzieć, że zespół sawanta jest bliższy zespołowi Aspergera, a autyzm jest ich pewną częścią wspólną. Niewątpliwie postawienie dokładnej diagnozy jest bardzo istotne z punktu widzenia podejścia terapeutycznego i dostosowania otoczenia do potrzeb konkretnej jednostki.
